Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
16 treff

Nynorskordboka 16 oppslagsord

predikativ 1

substantiv inkjekjønn

Uttale

utt òg predi(k)ˊkativ

Opphav

latin praedicativus

Tyding og bruk

i grammatikk: setningsledd som gjev ein karakteristikk av eit subjekt eller objekt med hjelp av eit verb som er usjølvstendig eller har (meir eller mindre) avbleikt tyding
Døme
  • subjektspredikativ;
  • objektspredikativ;
  • i «huset er stort» er «stort» eit fast predikativ – eit predikativ med så fast tilknyting at utsegna lett blir ugrammatisk og meininga mykje endra dersom ein fjernar det;
  • i «han vart med på dugnaden uspurd» er «uspurd» eit fritt predikativ – eit predikativ som er lausare knytt til utsegna, og som kan stå på fleire stader i setninga enn eit fast predikativ; før oftast kalla: adverbial apposisjon
Artikkelside

predikativ 2

adjektiv

Uttale

utt òg predi(k)ˊkativ

Tyding og bruk

som fungerer som eit predikativ (1
Døme
  • predikativt adjektiv
Artikkelside

velsett

adjektiv

Opphav

jamfør sjå (2

Tyding og bruk

utan samsvarsbøying som predikativ;
godt likt, omtykt
Døme
  • den velsette gjesten;
  • dei var velsett overalt
Artikkelside

verb

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin ‘ord’

Tyding og bruk

ord som kan bøyast i tid (tempus) og fungere som verbal (1, og som oftast nemner ei handling, ein tilstand eller ei tilstandsendring
Døme
  • 'skrive', 'leve' og 'slokne' er verb;
  • transitive og intransitive verb

Faste uttrykk

  • durativt verb
    verb som uttrykkjer at verbalhandlinga varer ved
    • ‘å halde’ er eit durativt verb
  • laust samansett verb
    verb der partikkel (2) og verb blir skrive kvar for seg, til dømes ‘føre opp’ til skilnad frå ‘oppføre’
  • linne verb
    i germanske språk: verb som lagar preteritum med bøyingsending;
    til skilnad frå sterke verb
    • 'hoppe' og 'spele' er linne verb
  • refleksivt verb
    verb der subjektet i setninga rettar handlinga mot seg sjølv, til dømes i uttrykka ‘ho gifte seg’, ‘dei skunda seg’, ‘vi samlar oss’, ‘du undrar deg’
  • resiprokt verb
    verb med ending ‘-st’ som skildrar ei handling som inkluderer to eller fleire
    • verba ‘møtast’ og ‘slåst’ er resiproke verb
  • sterke verb
    i germanske språk: verb som dannar preteritum utan bøyingsending, ofte med vokalendring i rotstavinga;
    til skilnad frå linne verb
    • 'grine' og 'bite' er døme på sterke verb
  • usjølvstendig verb
    verb som ikkje kan stå aleine utan predikativ (1
    • 'tykkjast' er eit usjølvstendig verb
Artikkelside

usjølvstendig

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje står eller kan stå aleine;
lite eller ikkje sjølvstendig;
lite sjølvhjelpen;
avhengig (av andre)
Døme
  • eit usjølvstendig folk;
  • ein usjølvstendig forskar;
  • ei usjølvstendig avhandling

Faste uttrykk

  • usjølvstendig verb
    verb som ikkje kan stå aleine utan predikativ (1
    • 'tykkjast' er eit usjølvstendig verb
Artikkelside

usjølvstendig verb

Tyding og bruk

verb som ikkje kan stå aleine utan predikativ (1;
Døme
  • 'tykkjast' er eit usjølvstendig verb
Artikkelside

subjektspredikativ

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

predikativ (1 som står til eit subjekt (2);
til skilnad frå objektspredikativ
Artikkelside

subjektsform

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i grammatikk: form som subjekt (2) (og predikativ til subjekt) står i
Artikkelside

predikatsord

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

eldre nemning for I predikativ
Artikkelside

sigergitt

adjektiv

Tyding og bruk

utan samsvarsbøying som predikativ;
Døme
  • dei er alltid så sigergitt
Artikkelside
Side 1 av 2