Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
213 treff

Nynorskordboka 213 oppslagsord

mønster

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk, frå gammalfransk, av mellomalderlatin monstra ‘prøvestykke’; av latin monstrare ‘vise fram’

Tyding og bruk

  1. førebilete, teikning eller oppskrift til å lage noko etter;
    Døme
    • eg heklar helst utan mønster;
    • kjolen er sydd etter mønster
  2. Døme
    • ho er eit mønster for andre
  3. måte noko er ordna på eller skjer på;
    Døme
    • passe inn i mønsteret;
    • opplæringa går etter eit fast mønster;
    • eg skimtar eit mønster i dei merkelege påfunna hennar
  4. figur, motiv eller teikning til dekorasjon eller liknande, ofte teke att fleire gonger i eit visst system, og gjerne med ulike fargar eller opphøgde parti
    Døme
    • mønsteret i bildekket;
    • i hallen har dei ein tapet med mønster på
  5. form eller type av til dømes sølvtøy eller dekkjetøy
    Døme
    • til bryllaupet ynskte dei seg meir av det mønsteret dei samla på
Artikkelside

storruta

adjektiv

Tyding og bruk

med store ruter;
Døme
  • storruta mønster
Artikkelside

stormønstra

adjektiv

Tyding og bruk

med store mønster (4)
Døme
  • stormønstra tapet
Artikkelside

sjablongmessig

adjektiv

Tyding og bruk

som rutinemessig følgjer eit mønster
Døme
  • eit sjablongmessig stykke
Artikkelside

sjablongmåling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

måleteknikk der ein nyttar sjablong for å lage mønster
Artikkelside

sjablong

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå fransk échantillon ‘prøve, mønster’; same opphav som skabelon

Tyding og bruk

  1. utskore mønster;
    form, modell
    Døme
    • teikne figurar etter sjablongar;
    • veve etter sjablong
  2. mekanisk etterlikning;
    usjølvstendig attgjeving
    Døme
    • dikta hans er berre sjablongar
Artikkelside

siselere

siselera

verb

Opphav

frå fransk; av ciseau ‘meisel’

Tyding og bruk

risse mønster, ornament i metall(plater)
Artikkelside

sprang 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

av mellomnorsk sprang; frå lågtysk

Tyding og bruk

handarbeidsteknikk der trådane, som er spente opp i ei ramme, blir fletta saman slik at dei dannar eit mønster
Artikkelside

underdrive

underdriva

verb

Opphav

etter mønster av overdrive

Tyding og bruk

ordleggje seg for svakt;
ikkje gje noko stor nok vekt eller tyding
Døme
  • han underdriv sitt eige bidrag;
  • eg skal ikkje underdrive, det var heilt på trynet
Artikkelside

vrang, rang 2

adjektiv

Opphav

norrønt (v)rangr

Tyding og bruk

  1. med innsida ut;
    vrengd
    Døme
    • eine sokken er vrang
    • brukt som adverb:
      • ta jakka vrangt på seg
  2. om maske (2: som ein lagar ved å trekkje tråden gjennom ei lykkje frå baksida;
    til skilnad frå rett (3, 4)
    Døme
    • eit mønster med rette og vrange masker
    1. brukt som adverb:
      • strikke rett og vrangt
    2. brukt som substantiv:
      • strikke to rette og to vrange
  3. som ikkje er rett (3, 2) (i ein viss situasjon);
    feil, galen;
    urettvis, falsk
    Døme
    • ta vrang frakk i garderoben;
    • felle vrange dommar;
    • ei vrang underskrift;
    • sjå skilnaden på rett og vrangt
    • brukt som adverb:
      • svelgje vrangt
  4. som valdar bry;
    Døme
    • kvistete og vrang ved;
    • dette er vrangt å lære;
    • det var vrange og vonde tider
    • brukt som adverb:
      • han stod så vrangt til
  5. som er tverr og stri;
    Døme
    • ein vrang hotellgjest;
    • guten var vrang og vanskeleg;
    • hestane vart vrange og nekta å gå

Faste uttrykk

  • slå seg vrang
    • gjere seg vanskeleg;
      bli trassig og sta
      • ein gjest på utestaden slo seg vrang
    • slutte å verke som normalt
      • motoren slo seg vrang;
      • ryggen har slått seg vrang
Artikkelside