Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
85 treff

Nynorskordboka 85 oppslagsord

fengsel

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt fangelsi, etter lågtysk; av fange (3

Tyding og bruk

  1. Døme
    • få, bli dømd til eitt års fengsel
  2. bygning der arresterte eller (oftast) dømde personar sit eller sonar straff;
    fangehus, fengselsbygning
    Døme
    • sitje i fengsel;
    • setje, kaste nokon i fengsel
  3. i overført tyding: band (1, stengsel, ufridom
    Døme
    • leve (som) i eit fengsel
Artikkelside

soningstilhøve

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

tilhøve som innsette har i fengsel;
Artikkelside

soningsforhold

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

forhold som innsette har i fengsel;
Artikkelside

lukka soning

Tyding og bruk

det å sitje i fengsel;
Sjå: soning
Artikkelside

sosialkurator

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som gjev råd og hjelp i personlege, økonomiske og sosiale spørsmål, til dømes i fengsel, på sjukehus, Nav-kontor eller i annan institusjon
Artikkelside

soning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å sitje i fengsel for noko;
Døme
  • sitje inne til soning

Faste uttrykk

  • lukka soning
    det å sitje i fengsel
  • open soning
    det å sone (2, 2) i anstalt med lågare sikringsnivå
Artikkelside

vitjingstid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

fast tidsrom der ein har høve til å vitje nokon, særleg ved sjukehus og fengsel;
Døme
  • vitjingstida på sjukehusa er oftast frå kl. 14 til 15
Artikkelside

fange 1

substantiv hankjønn

Opphav

seint norrønt fangi, frå lågtysk; samanheng med fange (3

Tyding og bruk

  1. person som er teken av fienden, særleg i krig og konflikt
    Døme
    • ta nokon til fange;
    • utlevering av fangar
  2. fengsla person;
    Døme
    • dei farlegaste fangane sona i andre fengsel;
    • få kritikk for å ha politiske fangar
  3. i overført tyding: person, gruppering eller liknande som ikkje kan frigjere seg frå visse idear eller meiningar
    Døme
    • partiet er vorte ein fange av sin eigen politikk
Artikkelside

besøkstid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

fast tidsrom der ein har høve til å besøkje nokon på sjukehus, i fengsel eller liknande;
Døme
  • besøkstida på sjukehuset

Faste uttrykk

  • kjenne si besøkstid
    nytte eit lagleg høve;
    vite kva tid ein skal slå til, gjere alvor av noko;
    kjenne si gjestingstid
    • bygdefolket må kjenne si besøkstid og stå opp mot nedlegging
Artikkelside

vatn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt vatn; samanheng med våt

Tyding og bruk

  1. klar, gjennomsynleg væske som er ei sambinding av hydrogen og oksygen
  2. vatn (1) i meir eller mindre rein tilstand
    Døme
    • reint vatn;
    • mjukt, hardt vatn – vatn som det er oppløyst lite, mykje mineralsk stoff i;
    • eit glas vatn;
    • sitje (i fengsel) på vatn og brød;
    • vaske i fleire vatn;
    • gå over bekken etter vatn – sjå bekk (1);
    • skvette vatn på gåsa – sjå gås (1);
    • få vatn på mylna, kverna – sjå mylne (1);
    • gå for lut og kaldt vatn – sjå lut (1;
    • mykje vatn har runne i havet sidan den tid – det er lenge sidan
  3. samling av vatn (2) i naturen
    Døme
    • djupt, grunt vatn;
    • falle i vatnet;
    • trø vatnet;
    • setje båt på vatnet;
    • 20 °C i vatn;
    • symje under vatnet – under vassyta
  4. mindre innsjø
    Døme
    • landskapet er fullt av sjøar og vatn
  5. kroppsvæske som liknar vatn (1)

Faste uttrykk

  • bere vatn i såld
    drive med noko nyttelaust
  • gå i vatnet
    • bade
      • det var så varmt at vi gjekk i vatnet fleire gonger
    • falle i vatnet
      • padleturen enda med at vi gjekk i vatnet
    • dumme seg ut;
      mislykkast
      • eg gjekk i vatnet på det siste spørsmålet
  • halde hovudet over vatnet
    (så vidt) greie seg
  • late vatnet
    tisse, urinere
  • leggje inn vatn
    ordne det slik at ein får vatn i springen innandørs;
    føre leidning for rennande vatn inn i hus
    • vi har fått lagt inn vatn og straum på hytta
  • på djupt vatn
    utan ordentleg greie på det ein driv med eller snakkar om;
    ille ute;
    som inneber risiko;
    på tynn is
    • vi kasta han eigenleg ut på djupt vatn utan å vite om han ville klare det
  • ta seg vatn over hovudet
    ta på seg noko ein ikkje greier
  • vatn i kneet
    tilstand med unormalt mykje leddvatn i kneleddet
Artikkelside
Side 1 av 9