Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 31 oppslagsord

elendig

adjektiv

Opphav

frå lågtysk opphavleg med tyding ‘frå framandt land’

Tyding og bruk

i svært dårleg tilstand på grunn av fattigdom, sorg, ulykke;
forkomen, sjukleg
Døme
- vere sjuk og elendig;
- sjå elendig ut
- brukt som substantiv:
  ho er ein av dei elendige
av særs dårleg kvalitet;
skrøpeleg
Døme
- elendig reiskap;
- elendig resultat;
- elendige vilkår
- brukt som adverb:
  stå elendig til
fordømd, hersens
Døme
- desse elendige rekningane;
- din elendige tosk

Artikkelside

meir og meir

Tyding og bruk

som finst i stadig aukande mengd eller grad;

Sjå: meir

Døme

bli meir og meir elendig

Artikkelside

som ein dass

Tyding og bruk

lurvete, uflidd;

elendig, horribel;

Sjå: dass

Døme

føle seg som ein dass;
huset ser ut som ein dass;
dei spela som ein dass

Artikkelside

øm

adjektiv

Opphav

og norrønt aumr ‘elendig, ulykkeleg’; jamfør aumleg

Tyding og bruk

som toler lite før det gjer vondt;
sår (2
Døme
- foten vart øm og hoven
som vitnar om kjærleik;
kjærleg
Døme
- eit ømt blikk;
- ømme, varme ord
- sart, kjenslefull
  øm kjærleik

Faste uttrykk

ømt/sårt punkt
noko som er særleg sårbart hos ein person;
noko som lett vekkjer irritasjon eller liknande
utsegna treffer eit ømt punkt hos mange;
tapet vart eit sårt punkt for meg

Artikkelside

ynkeleg

adjektiv

Tyding og bruk

klagande, jamrande
Døme
- marmælen ropte med ynkeleg mål
sørgjeleg;
stakkarsleg, ussel, elendig
Døme
- det var ynkeleg å sjå kor vondt ho hadde det;
- ein fillete, ynkeleg tiggar;
- eit ynkeleg resultat
- òg som adverb:
  han var så ynkeleg liten;
  det gjekk ynkeleg seint

Artikkelside

ynke

ynka

verb

Opphav

dansk, svensk; jamfør norrønt aumka av aumr ‘elendig’

Tyding og bruk

ha vondt av, synast synd i
Døme
- ho såg så vesal ut, han kunne ikkje anna enn ynke henne
refleksivt:
Døme
- han var så sjuk at han låg berre og ynka seg

Faste uttrykk

ynke seg
jamre seg, klage seg
han var så sjuk at han låg berre og ynka seg

Artikkelside

gudsjammerleg

adjektiv

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

ynkeleg, elendig
Døme
- eit gudsjammerleg resultat;
- eit gudsjammerleg vêr
brukt som forsterkande adverb: svært, særs
Døme
- gudsjammerleg trist;
- gudsjammerleg keisam;
- eg fraus gudsjammerleg