Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 73 oppslagsord

høgre 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter fransk , opphavleg nemning på dei kongevenlege, som i den franske nasjonalforsamlinga i 1789 sat til høgre for presidenten

Tyding og bruk

(namn på) politisk parti, gruppe eller retning med eit konservativt idégrunnlag;
Døme
  • røyste på Høgre;
  • det svenske høgre
Artikkelside

innesperra

adjektiv

Opphav

av inne og sperre (2

Tyding og bruk

  1. som er stengd inne;
    innestengd, avstengd
    Døme
    • dei var innesperra i bilane på grunn av uvêret;
    • bygda var heilt innesperra av all snøen
  2. som er sett i fengsel;
    arrestert
    Døme
    • ho sat innesperra som politisk fange i fleire år
Artikkelside

inneklemd, inneklemt

adjektiv

Opphav

av inne og klemme (2

Tyding og bruk

  1. som er klemd fast
    Døme
    • føraren sat inneklemd i bilvraket
  2. som er stengd inne
    Døme
    • grenda ligg inneklemd mellom bratte fjell

Faste uttrykk

  • inneklemd dag
    arbeidsdag mellom to (pålagde, offisielle) fridagar
    • inneklemde dagar som fredag etter Kristi himmelfartsdag
Artikkelside

hos

preposisjon

Opphav

trykklett form utvikla av hus

Tyding og bruk

  1. i heimen eller huset til;
    på ein stad;
    Døme
    • overnatte hos oss;
    • heime hos far og mor;
    • dei var på besøk hos naboen
  2. i forretning, verksemd, institusjon eller liknande
    Døme
    • handle hos kjøpmannen;
    • dei har vore kunde hos firmaet i ti år;
    • ho var i forhøyr hos politiet;
    • arbeide hos bakaren;
    • gå i lære hos snekkaren;
    • få audiens hos paven;
    • ha pengar til gode hos nokon
  3. i ei gruppe;
    Døme
    • hos dei unge er slike haldningar vanlege;
    • hos oss et vi pizza på laurdagar;
    • ho har stor tillit hos veljarane
  4. som høyrer til, er knytt til, som finst i eller på;
    Døme
    • blodsystemet hos fiskane;
    • språket hos Ibsen;
    • feilen ligg hos meg
  5. ved sida av;
    like ved;
    i lag med
    Døme
    • eg sat hos han da han var sjuk;
    • katten liker seg best på fanget hos meg
  6. i hugen til;
    i sinnet til
    Døme
    • ho møtte stor sympati hos dei;
    • han innynda seg hos oss
Artikkelside

internere

internera

verb

Opphav

gjennom fransk interner, av interne, frå latin internus ‘indre’; jamfør intern

Tyding og bruk

stengje inne;
halde nokon på eit avgrensa område
Døme
  • fangane vart internerte i store leirar;
  • han sat internert under mesteparten av krigen
Artikkelside

inne

adverb

Opphav

norrønt inni; i tydinga ‘på moten’ frå engelsk

Tyding og bruk

  1. i det indre av, innanfor grensa av noko (i hus, rom eller liknande)
    Døme
    • halde seg inne;
    • inne i byen;
    • bu inne i landet;
    • det var nokon inne i huset;
    • det var ingen inne
  2. nær ved, attmed
    Døme
    • båten låg inne ved land
  3. ved målet;
    Døme
    • dei var inne i byen klokka ti
  4. om tid: komen, innleidd
    Døme
    • tida er inne;
    • ei ny tid er inne
  5. kjend med, innvigd
    Døme
    • vere godt inne i ei sak
  6. på moten;
    Døme
    • gjenbruk er inne for tida

Faste uttrykk

  • ha forma inne
    vere i form
  • halde seg inne med
    syte for å vere god ven med
    • det er best å halde seg inne med sjefen
  • sitje inne med
    rå eller disponere over;
    ha
    • sitje inn med alle svara
  • sitje inne
    vere i fengsel
  • sitje langt inne
    vere vanskeleg å oppnå
    • sigeren sat langt inne
  • stå inne for
    garantere for
  • vere inne på
    snakke om
Artikkelside

sitje langt inne

Tyding og bruk

vere vanskeleg å oppnå;
Sjå: inne, langt
Døme
  • sigeren sat langt inne
Artikkelside

dampe

dampa

verb

Opphav

av damp

Tyding og bruk

  1. gje frå seg damp (1) eller røyk (2)
    Døme
    • det dampar av våte klede;
    • det dampar av det varme vatnet;
    • sveitten dampa av ho;
    • servere dampande poteter
  2. la tørke ved fordamping
    Døme
    • koke til vatnet dampar bort;
    • oljen dampa opp
  3. tilsetje damp (1);
    behandle med, utsetje for damp
    Døme
    • dampe klede;
    • dampe opp eit brev;
    • dampe grønsaker;
    • laksen lyt bli dampa
  4. fare av stad med dampkraft
    Døme
    • toget dampa av stad;
    • ein liten båt dampar forbi
  5. patte på sigarett, pipe eller liknande;
    Døme
    • dampe sigarettar;
    • dei sat og dampa på sigarane sine
  6. i overført tyding: vere kjenneteikna av noko;
    ha eit tydeleg preg av noko
    Døme
    • filmen dampa av erotikk;
    • boka dampar av melankoli
Artikkelside

bukta og begge endane

Tyding og bruk

overtaket;
Sjå: bukt
Døme
  • styret fekk bukta og begge endande;
  • han har bukta og begge endane i selskapet;
  • administrasjonen sat med bukta og begge endane
Artikkelside

enkelvis, enkeltvis

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som hender, finst eller ligg føre éin om gongen
    Døme
    • enkelvise tiltak;
    • ei enkelvis vurdering
  2. brukt som adverb: éin om gongen;
    éin og éin;
    kvar for seg
    Døme
    • pakke epla enkelvis;
    • dei sat enkelvis;
    • elevane kan arbeide i grupper eller enkelvis
Artikkelside
Side 4 av 8