Avansert søk

Nynorskordboka 205 oppslagsord

fyre

fyra

verb

Opphav

frå lågtysk; av fyr (

Tyding og bruk

tenne (1, 1)
Døme
- fyre i omnen
varme opp
Døme
- fyre med ved;
- fyre med straum;
- no må vi byrje å fyre

Faste uttrykk

fyre av
skyte (1)
han fyrte av eit skot
fyre for kråkene
sleppe ut varmen
fyre laus
- skyte (1)
- stille mange spørsmål eller kritisere
fyre opp
- tenne (1, 1)
  fyre opp i peisen
- få til å bli meir livleg eller oppglødd;
  inspirere (1), stimulere
  fyre opp stemninga;
  dei fyrte opp kvarandre

poppe 2

poppa

verb

Opphav

frå engelsk; lydord

Tyding og bruk

få til å sprette

Døme

poppe popkorn

Faste uttrykk

poppe opp/fram/ut
kome fram, syne seg
det poppar opp med parkeringshus;
bileta poppar fram i minnet;
grisungane poppar ut

prikke inn

Tyding og bruk

Sjå: prikke

markere på kupong eller liknande
Døme
- prikke inn elleve rette
få til å passe;
tilpasse
Døme
- han hadde prikka inn forma til NM
i ballspel: sparke, sende inn i mål
Døme
- ho prikka inn tre skot

prikke

prikka

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

setje prikkar;
lage, merkje av med hjelp av prikkar
Døme
- prikke ei linje
stikke (2, 1)
Døme
- prikke hol på ein ballong
kjenne som stikk;
jamfør prikkande
Døme
- det prikkar i beina mine
røre ved, pirke i
Døme
- ungen skrik når ein prikkar på han;
- prikke i maten
pirke på;
kritisere
Døme
- ho toler ikkje at nokon prikkar på sonen
i ballspel: sparke, sende (i mål)
Døme
- han prikkar ballen i mål

Faste uttrykk

prikke inn
- markere på kupong eller liknande
  prikke inn elleve rette
- få til å passe;
  tilpasse
  han hadde prikka inn forma til NM
- i ballspel: sparke, sende inn i mål
  ho prikka inn tre skot

olje 2

olja

verb

Tyding og bruk

smørje med olje;
setje inn med olje
Døme
- olje ein maskin;
- vi olja det nye golvet
i overført tyding: få til å gli;
få til å fungere
Døme
- olje samfunnsmaskineriet

Faste uttrykk

som eit olja lyn
i stor fart

odel

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt óðal; samanheng med adel

Tyding og bruk

odelsrett
Døme
- ta att ein gard på odel
eigedom som det er odelsrett til
eigedomsrett

Faste uttrykk

få til odel og eige
få som eigedom
få ein vandrepokal til odel og eige

blåse opp

Tyding og bruk

Sjå: blåse

ta til å blåse;
blåse stadig kraftigare
Døme
- blåse opp til storm
få til å auke i storleik ved å blåse inn luft eller annan gass
Døme
- blåse opp ein ballong
forstørre
Døme
- blåse opp eit bilete
gjere større eller viktigare enn fortent;
overdrive
Døme
- blåse opp dramatiske enkelthendingar

opparbeide

opparbeida

verb

Tyding og bruk

få til å vekse frå ingenting;
gradvis byggje opp;
utvikle
Døme
- opparbeide eit firma;
- ho opparbeidde tillit hos veljarane
- brukt som adjektiv
  ein mangeårig opparbeidd kompetanse
byggje, lage til, anleggje
Døme
- opparbeide ein leikeplass
- brukt som adjektiv
  ei opparbeidd tomt
arbeide så ein får rett til
Døme
- han har opparbeidd alderstillegg
- brukt som adjektiv
  opparbeidde rettar i arbeidslivet

pare

para

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av tysk paaren; av par (

Tyding og bruk

ordne parvis;
stille eller setje saman to delar
Døme
- pare sokkar
- brukt som adjektiv:
  nyrene er eit para organ
la husdyr gjennomføre kjønnsakt;
krysse dyr med kvarandre
Døme
- pare purker med rånar
i overført tyding: knyte saman
Døme
- tradisjon para med eleganse

Faste uttrykk

pare beina
- bruke beina riktig, til dømes i ein fotballkamp
  han para beina og fekk ballen i mål
- gjere seg i stand til å ordne noko
  ein må få til å pare beina slik at det vert kompetanse ut av det
pare seg
gjennomføre kjønnsakt
sauene parar seg om hausten

pare beina

Tyding og bruk

Sjå: pare

bruke beina riktig, til dømes i ein fotballkamp
Døme
- han para beina og fekk ballen i mål
gjere seg i stand til å ordne noko
Døme
- ein må få til å pare beina slik at det vert kompetanse ut av det

Side 3 av 21

Resultat per side: