Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
10 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 10 oppslagsord

uunngåeleg

adjektiv

Tyding og bruk

ikkje til å unngå;
Døme
  • uunngåeleg lagnad, følgje;
  • uunngåeleg blir ein riven med av filmen
Artikkelside

eller

konjunksjon

Opphav

norrønt ella(r), elliga(r), opphavleg ‘av annan skapnad, på annan måte’

Tyding og bruk

jamstillande og disjunktiv konjunksjon
  1. brukt til å jamstille to ledd som står for motsette alternativ
    Døme
    • liv eller død;
    • no eller aldri;
    • ver still, eller så ...!
  2. brukt til å jamstille to eller fleire ledd som står for nokså likeverdige alternativ
    Døme
    • lite eller ingenting;
    • to eller tre;
    • eitt kilo eller så;
    • to el. fleire;
    • ein eller annan – einkvan; jamfør ein (1, 2);
    • eller liknande – jamfør liknande
  3. brukt til å binde saman to ledd som tyder det same
    Døme
    • 1 dollar, eller 7 kr;
    • Oslo, eller Kristiania som byen da heitte

Faste uttrykk

  • anten - eller
    dobbel konjunksjon som viser at det må veljast mellom to
    • anten du eller eg må dra
  • eller anna
    brukt for å peike på uspesifisert alternativ
    • køyra bil, ta buss, eller anna
  • før eller sidan
    om noko som verkar uunngåeleg: på eit eller anna tidspunkt
  • korkje … eller …
    brukt til å uttrykkje at ingen av dei nemnde alternativa gjeld eller er moglege;
    verken … eller …
    • ho korkje åt eller drakk;
    • korkje du eller eg skal dra;
    • dei var ikkje heime, korkje mora eller faren
  • verken … eller …
    brukt til å uttrykkje at ingen av dei nemnde alternativa gjeld eller er moglege;
    korkje … eller …
    • han er verken forvirra eller galen;
    • ho ville verken sjå eller høyre meir;
    • dei fekk ikkje eige verken land eller hus
Artikkelside

unngåeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som det er mogleg å unngå;
motsett uunngåeleg
Døme
  • unngåelege feil
Artikkelside

uomgjengeleg

adjektiv

Opphav

etter tysk unumgänglich

Tyding og bruk

  1. som ein ikkje kjem utanom;
    Døme
    • konkursen er uomgjengeleg
    • brukt som adverb:
      • det er uomgjengeleg slutt
  2. om person: vanskeleg å omgåast;
    ikkje omgjengeleg;
    inneslutta, stiv
Artikkelside

nødvendigvis

adverb

Opphav

av nødvendig og -vis

Tyding og bruk

utan tvil;
Døme
  • opprusting fører nødvendigvis til krig;
  • ein treng ikkje nødvendigvis lese alt like godt
Artikkelside

galgenfrist

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk , opphavleg ‘kortvarig utsetjing av avretting’

Tyding og bruk

kortare og nyttelaus utsetjing av noko leitt og uunngåeleg;
absolutt siste frist
Døme
  • dette utspelet er berre ein galgenfrist
Artikkelside

naudsynt

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som trengst eller må gjerast;
    påkravd, turvande, nødvendig;
    Døme
    • det er naudsynt med ei avklaring;
    • naudsynte tiltak
  2. som ikkje kan vere annleis;
    uunngåeleg;
Artikkelside

nødvendig

adjektiv

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. som trengst eller som må gjerast;
    turvande, naudsynt
    Døme
    • få dei nødvendige papira;
    • det er ikkje nødvendig med gjenytingar
    • brukt som substantiv:
      • ta med seg berre det nødvendigaste
  2. som ikkje kan vere annleis;
    uunngåeleg
    Døme
    • ei nødvendig slutning
Artikkelside

obligatorisk

adjektiv

Opphav

frå latin; jamfør obligat

Tyding og bruk

  1. ikkje valfri;
    tvungen;
    til skilnad frå fakultativ
    Døme
    • obligatorisk frammøte;
    • obligatoriske skulefag
  2. som ein må få med seg;
    uunngåeleg
    Døme
    • dagleg avislesing er obligatorisk
Artikkelside

naudsynleg

adjektiv

Opphav

norrønt nauðsynligr

Tyding og bruk

  1. som trengst eller må gjerast;
    naudsynt, påkravd, turvande, nødvendig
    Døme
    • ha dei naudsynlege papira i orden;
    • det er naudsynleg med meir pengar;
    • det er naudsynleg å auke hjelpa
  2. som ikkje kan vere annleis;
    uunngåeleg
    Døme
    • naudsynlege utgifter;
    • ei naudsynleg slutning
Artikkelside