Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
104 treff

Bokmålsordboka 54 oppslagsord

do 1

substantiv hankjønn

Uttale

då

Opphav

fra italiensk på 1600-tallet brukt i stedet for ut (første tonen i en skala på seks toner med navn etter førstestavingene i en latinsk hymne brukt i sangøvelser) av velklangshensyn

Betydning og bruk

første tone i durskalaen
Eksempel
  • do re mi …
Artikkelside

do 2

substantiv hankjønn eller intetkjønn

Opphav

trolig av lavtysk don ‘gjøre’

Betydning og bruk

skål med avløp til avføring;
Eksempel
  • gå på do
Artikkelside

utedo

substantiv hankjønn eller intetkjønn

Betydning og bruk

do i eget hus, utenfor bolighuset
Artikkelside

tre av på naturens vegne

Betydning og bruk

trekke seg tilbake for å gå på do;
Artikkelside

tisse

verb

Betydning og bruk

tømme urinblæra for tiss;
Eksempel
  • jeg må tisse;
  • tisse i buksa;
  • tisse i do

Faste uttrykk

  • tisse i buksa for å holde seg varm
    gjøre noe som hjelper en på kort sikt, men som på lang sikt straffer seg
  • tisse på seg
    tisse slik at klærne blir våte;
    tisse i buksa, tisse seg ut
    • le så man holder på å tisse på seg
  • tisse seg ut
    tisse slik at klærne eller kroppen blir våt;
    tisse på seg
    • tisse seg ut om natta
Artikkelside

solfege

substantiv hankjønn

Uttale

sålfeˊsj

Opphav

gjennom fransk; fra italiensk solfa ‘toneskala’, av tonenavnene sol og fa

Betydning og bruk

sangøvelse som en synger på rekken do, re, mi osv. for å få musikalsk høretrening;
Artikkelside

solmisasjon

substantiv hankjønn

Opphav

av tonenavnene sol (2 og mi (1

Betydning og bruk

det å synge toner med bestemte stavelser, som do-re-mi osv.;
jamfør solfege
Artikkelside

skittlukt

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

dårlig lukt, av skitt (1, 1) eller lignende
Eksempel
  • det var en skikkelig skittlukt på do
Artikkelside

secondo

substantiv hankjønn

Uttale

sekånˊdo

Opphav

gjennom italiensk; fra latin ‘(den) annen’

Betydning og bruk

annenstemme, særlig om bass (1, 3) i firhendig klaverspill;
til forskjell fra primo (1, 2)
Artikkelside

trekke opp

Betydning og bruk

Se: trekke
  1. stramme fjæren i en mekanisme
    Eksempel
    • trekke opp klokka
  2. endre seg til det verre
    Eksempel
    • det trekker opp til uvær
  3. åpne flaske med en opptrekker
    Eksempel
    • trekke opp en flaske italiensk vin
  4. utløse mekanismen som tømmer doskålen etter en har vært på do;
    Eksempel
    • husk å trekke opp etter deg!
Artikkelside

Nynorskordboka 50 oppslagsord

do 1

substantiv hankjønn

Uttale

då

Opphav

frå italiensk på 1600-talet brukt i staden for ut (første tonen i ein skala på seks tonar med namn etter førstestavingane i ei latinsk hymne nytta i songøvingar) av velklangsomsyn

Tyding og bruk

første tone i durskalaen
Døme
  • do re mi …
Artikkelside

do 2

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

truleg av lågtysk don ‘gjere’

Tyding og bruk

skål med avløp til menneskeleg avføring;
Døme
  • gå på do
Artikkelside

utedo

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

do (2 i eige hus, utanfor bustadhuset
Artikkelside

solmisasjon

substantiv hankjønn

Opphav

av tonenamna sol (2 og mi (1

Tyding og bruk

det å syngje tonar med særskilde stavingar, som do-re-mi osb.;
jamfør solfege
Artikkelside

skitlukt, skittlukt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

dårleg lukt, av skit (1, 1) eller liknande
Døme
  • det var ei skikkeleg skitlukt på do
Artikkelside

secondo

substantiv hankjønn

Uttale

sekånˊdo

Opphav

gjennom italiensk; frå latin ‘den andre’

Tyding og bruk

andrestemme, særleg om bass (3) i firhendig klaverspel;
til skilnad frå primo (1, 2)
Artikkelside

trekkje ned

Tyding og bruk

løyse ut mekanismen som tømmer doskåla etter ein har vore på do;
Sjå: trekkje
Døme
  • ungane gløymer å trekkje ned
Artikkelside

trekkje opp

Tyding og bruk

Sjå: trekkje
  1. stramme fjøra i ein mekanisme
    Døme
    • trekkje opp klokka
  2. endre seg til det verre
    Døme
    • det trekkjer opp til storm
  3. opne flaske med ein opptrekkjar
    Døme
    • kelneren trekte opp vinen ved bordet
  4. løyse ut mekanismen som tømmer doskåla etter ein har vore på do;
    Døme
    • hugs å trekkje opp etter deg!
Artikkelside

trekkje, trekke

trekkja, trekka

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. føre frå ein stad til ein annan;
    Døme
    • trekkje nokon inntil seg;
    • trekkje dyna over seg;
    • trekkje garnet;
    • han trekte føre gardina;
    • hesten trekte ei vogn etter seg
  2. flytte seg frå ein stad til ein annan
    Døme
    • trekkje seg unna;
    • gjestane trekte inn i huset;
    • kan de trekkje litt nærare kvarandre?
    • trekkje seg attende etter festen;
    • trekkje ned til stranda
  3. ta, suge eller lokke til seg;
    Døme
    • støvlane trekkjer vatn;
    • trekkje frisk luft;
    • store prisnedslag trekkjer kundar;
    • popartisten trekte fulle hus
  4. ta opp eller fram
    Døme
    • trekkje lodd;
    • trekkje eit kort frå bunken;
    • trekkje fram ein pistol
  5. dra med seg;
    bringe inn i ein situasjon
    Døme
    • prøve å trekkje med seg fleire;
    • bli trekt inn i ein krangel
  6. kome fram til
    Døme
    • trekkje ei slutning;
    • trekkje ei grense mellom jobb og privatliv;
    • trekkje linjer mellom store hendingar
  7. slutte å late gjelde;
    Døme
    • trekkje forslaget til ny trasé;
    • trekkje attende ei løyving
  8. avgjere ved slump
    Døme
    • trekkje om kven som er vinnaren;
    • bli trekt ut til å vere med
  9. nøle medan ein snakkar
    Døme
    • ho trekte litt på det før ho sa noko;
    • han sit og trekkjer på svaret
  10. dra føremon av;
    Døme
    • trekkje på kompetansen til arbeidarane
  11. i matlaging: gjere i stand ein rett ved å la råemnet liggje i væske med temperatur opp mot kokepunktet
    Døme
    • lat lutefisken trekkje i fem minutt;
    • trekkje kaffi
  12. redusere mengd eller storleik;
    Døme
    • trekkje to frå fem;
    • bli trekt for mykje i skatt
  13. fare i flokk;
    vere på ferd
    Døme
    • reinen trekkjer til nye beiteområde;
    • fuglane trekkjer sørover om hausten
  14. gje trekk (2, 1), kjøle
    Døme
    • det trekkjer frå døra;
    • omnen trekkjer dårleg

Faste uttrykk

  • trekkje av
    trykkje på avtrekkjaren på skytevåpen
  • trekkje fram
    snakke om;
    nemne (2, 2), påpeike
    • trekkje fram eit interessant poeng
  • trekkje ned
    løyse ut mekanismen som tømmer doskåla etter ein har vore på do;
    trekkje opp (4)
    • ungane gløymer å trekkje ned
  • trekkje om
    setje eller sy trekk (3, 8) på
    • trekkje om den gamle sofaen
  • trekkje opp
    • stramme fjøra i ein mekanisme
      • trekkje opp klokka
    • endre seg til det verre
      • det trekkjer opp til storm
    • opne flaske med ein opptrekkjar
      • kelneren trekte opp vinen ved bordet
    • løyse ut mekanismen som tømmer doskåla etter ein har vore på do;
      trekkje ned
      • hugs å trekkje opp etter deg!
  • trekkje seg
    ikkje vere med lenger
    • han trekte seg frå vervet i siste liten
  • trekkje seg saman
    gjere seg mindre og meir kompakt;
    krype saman, krympe (1)
    • kulda får blodårene til å trekkje seg saman
  • trekkje ut
    vare lenge;
    gå på overtid
    • samværet trekte ut
Artikkelside

ein viss stad

Tyding og bruk

Sjå: stad, viss
  1. Døme
    • han måtte skunde seg ein viss stad
  2. Døme
    • han ba dei reise ein viss stad
  3. Døme
    • ho fall på isen og slo seg ein viss stad;
    • den rekninga kan du stikke ein viss stad
Artikkelside