Avansert søk

Nynorskordboka 6 oppslagsord

verneplikt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

(plikt til å gjere) militærteneste

Døme

allmenn verneplikt

allmenn, ålmenn

adjektiv

Opphav

norrønt almennr; innverknad frå tysk (all)gemein ‘felles for alt, alle’

Tyding og bruk

felles, sams for alt, alle;
som gjeld alle
Døme
- allmenn verneplikt;
- allmenn røysterett
som gjeld (heile) samfunnet;
offentleg
Døme
- saka har allmenn interesse;
- det er eit allment ynske
- brukt som adverb:
  det er allment kjent
vanleg, generell
Døme
- det er allmenn semje om saka
som gjeld utan unntak;
universell
Døme
- allmenne sanningar;
- ei heilag, allmenn kyrkje

verneskatt

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

før: særskild skatt for menn som var fritekne for personleg verneplikt
ekstraskatt til forsvarsføremål

vernepliktig

adjektiv

Tyding og bruk

som har verneplikt

Døme

vernepliktig ungdom

Faste uttrykk

vernepliktig befal
skuleutdanna befal som ikkje søkjer eller får tilsetjing; yrkesbefal som tek avskil før aldersgrensa

tvungen

adjektiv

Opphav

eigenleg perfektum partisipp av tvinge (

Tyding og bruk

lovfesta, påboden, obligatorisk; motsett frivillig (1)
Døme
- tvungen skulegang, verneplikt, mekling, lønsnemnd
ufri, hemma, unaturleg, stiv
Døme
- ein tvungen latter;
- smile, gå, røre seg på ein tvungen måte

rettstap

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

straff i tillegg til fengsel, hefte eller bøter, til dømes tap av retten til verneplikt