Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 31 oppslagsord

skyld 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt skyld; av skuld

Tyding og bruk

avgift, skatt eller yting, særleg på fast eigedom
Døme
  • landskyld;
  • matrikkelskyld
Artikkelside

skuld, skyld 2

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt skuld, skule (2; skule (3 og skule (4

Tyding og bruk

  1. ansvar for feil, skade, uhell og liknande
    Døme
    • gje ein skulda for noko;
    • leggje skulda for det som hende, på ein annan;
    • det var deira skuld
  2. noko som ein er skuldig ein annan;
    Døme
    • skuld og gjeld;
    • setje seg i skuld;
    • stå i skuld
  3. i uttrykk med preposisjon: omsyn
    Døme
    • for mi skuld – av omsyn til meg;
    • for kjennskap(s) skuld;
    • for moro skuld;
    • for den skuld – for det, i så måte
Artikkelside

skyld 3

adjektiv

Opphav

norrønt skyldr, eigenleg ‘som ein skyldar å forsyte’; av skuld

Tyding og bruk

  1. som høyrer til same ætta, som er i slekt
    Døme
    • nærskyld;
    • ho er skyld brudgomen;
    • dei er skylde;
    • vere skyld med, til nokon
  2. som det er ein samanheng mellom
    Døme
    • våt og «væte» er skylde ord
Artikkelside

skylde 1

skylda

verb

Opphav

norrønt skylda; av skuld

Tyding og bruk

ha plikt, skyldnad til;
vere bunden til;
Døme
  • du skyldar å gjere det;
  • eg skyldar å gjere merksam på dei siste endringane
Artikkelside

skulde, skylde 2

skulda, skylda

verb

Opphav

av skuld

Tyding og bruk

  1. stå i, ha gjeld;
    vere skuldig
    Døme
    • skulde ein pengar;
    • skulde 300 000 kroner på huset
  2. klage for å vere opphavet til noko (vondt);
    gje skulda for
    Døme
    • dei skulda han for tjuveriet;
    • skulde feilen på ein annan – leggje skulda på
Artikkelside

skylje

skylja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

samanheng med skol

Tyding og bruk

  1. reinse i eller med vatn
    Døme
    • skylje (opp) klede;
    • skylje sand og skit av trappa;
    • skylje av hendene
  2. Døme
    • regnet skylde ned ute;
    • sjøen skylde over rekkja;
    • skylje i seg el. ned kaffi, øl – setje til livs i store mengder;
    • skylje ned tablettane med vatn – svelgje
  3. føre, rive med seg
    Døme
    • bølgjene skylde ein mann over bord;
    • vrakgods var skylt i land
Artikkelside

orsakingsgrunn

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

grunn som kan tene til orsaking;
omstende som reduserer skyld
Artikkelside

gong 1

substantiv hankjønn

Opphav

av gå (1; same opphav som gang

Tyding og bruk

  1. einskilt tilfelle da noko hender
    Døme
    • det var ein gong ein konge;
    • ein gong i neste månad;
    • det hende mange gonger at …;
    • ein sjeldan gong;
    • enda ein gong;
    • ein gong til;
    • mang ein gong;
    • nokre gonger;
    • kvar einaste gong;
    • dei treftest einkvan gongen;
    • denne gongen var det ho som vann;
    • førre gongen tapte ho;
    • neste gong går det betre;
    • det er siste gongen eg gjer det;
    • eg var der for første gong
  2. brukt om kvar einskild oppattaking av viss mengd eller storleik, ofte som uttrykk for multiplikasjon
    Døme
    • Noreg er åtte gonger større enn Danmark;
    • vi fiska tre gonger så mykje som dei;
    • tre gonger tre er ni
  3. Døme
    • ein gong med øl

Faste uttrykk

  • ein gong imellom
    av og til, stundom
    • dei reiste bort ein gong imellom
  • ender og gong
    somme tider;
    stundom
  • for éin gongs skyld
    berre denne eine gongen
  • gong og annan
    somme tider;
    stundom
  • gong på gong
    stadig vekk
  • med éin gong
    straks
  • om gongen
    så mykje eller så mange (av det som er nemnt) for kvar einskild gong
    • kome to og to om gongen;
    • vere vald for fire år om gongen
  • på éin gong
    samstundes
  • éin gong for alle
    slik at ein ikkje treng ta det opp att meir
    • seie det éin gong for alle;
    • betale éin gong for alle
Artikkelside

mark 3

substantiv hokjønn

Opphav

same opphav som mark (2

Tyding og bruk

  1. gammal norsk mynteining
  2. tidlegare mynteining i Tyskland og Finland
    Døme
    • 1 tysk mark = 100 pfennig;
    • finske mark
  3. Døme
    • 3 mark skyld
Artikkelside

landskyld

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør skyld (1

Tyding og bruk

om eldre forhold: årleg avgift som leiglendingar betalte til jordeigaren for bygsla jord
Artikkelside
Side 1 av 4