Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 76 oppslagsord

røyk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt reykr

Tyding og bruk

  1. synleg forbrenningsprodukt, samansett av gassar, damp og faste partiklar
    Døme
    • krutrøyk;
    • røyken stig opp frå pipa;
    • gå opp i røyk – gå tapt, ikkje bli av, strande;
    • gå som ein røyk – lett, radig
  2. Døme
    • frostrøyk;
    • ølrøyk
  3. (det å røykje) tobakk, sigarett
    Døme
    • ta, rulle seg ein røyk;
    • kjøpe ei pakke røyk;
    • stumpe røyken

Faste uttrykk

  • ingen røyk utan eld
    det ligg alltid noko under (eit laust rykte)
Artikkelside

røyke, røykje

røyka, røykja

verb

Opphav

norrønt reykja

Tyding og bruk

  1. påverke ei matvare med røyk (1) for å få fram røyksmak
    Døme
    • røyke sild, kjøt
  2. dampe på pipe, sigarett eller sigar
    Døme
    • røyke pipe;
    • røyke ein sigarett;
    • røyke hasj, marihuana
  3. i uttrykk:

Faste uttrykk

  • røyke ut
    drive ut med røyk;
    òg overført tyding: tvinge fram sanninga
Artikkelside

røykdukkar, røykdykkar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

brannkonstabel med utstyr som vernar mot farleg røyk
Artikkelside

luftekanal

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

røyr eller holrom som luft, gass, røyk og liknande kan passere gjennom
Døme
  • brannen spreidde seg gjennom ein luftekanal til loftet
Artikkelside

os 1

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør norrønt spánósa ‘nygjord’, opphavleg ‘som luktar av spon’

Tyding og bruk

  1. ubehageleg dunst;
    damp frå noko som blir steikt, eller som er varmt eller kokande
    Døme
    • os frå kjøkenet
      • som etterledd i ord som
      • matos
  2. tett og kvelande røyk frå lampar, lys eller liknande
      • som etterledd i ord som
      • kolos
Artikkelside

pipe 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt pípa; frå latin

Tyding og bruk

  1. røyrforma musikkinstrument eller del av musikkinstrument
  2. røyrforma gjenstand med holrom
  3. mura kanal som fører røyk frå eldstad opp og ut over hustaket;
    del av skorstein som ragar over taket
    Døme
    • feie pipa
  4. reiskap til å røykje tobakk med
    Døme
    • kveikje pipa

Faste uttrykk

  • danse etter nokon si pipe
    gjere som nokon vil;
    følgje ordrane til nokon
    • eg nektar å danse etter deira pipe;
    • dei kjem ikkje til å danse etter nokon si pipe
  • pipa får ein annan lyd
    seie noko anna enn før;
    bli medgjerleg
  • stikke pipa i sekken
    bli mållaus;
    gje seg
Artikkelside

parfymere

parfymera

verb

Opphav

gjennom fransk; frå italiensk, av per ‘igjennom’ og fumare ‘sende ut røyk, dampe’

Tyding og bruk

gjere godluktande med parfyme (1)
Døme
  • ho parfymerer seg
  • brukt som adjektiv:
    • parfymert såpe
Artikkelside

gøys

substantiv hankjønn

Uttale

jøys

Opphav

av gøyse (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ein gøys av røyk;
    • ein gøys av eld;
    • ein gøys av blod;
    • gøysen står
  2. lause ord, rykte;
    kyt;
    Døme
    • gøysen går;
    • det er berre gøys med han
Artikkelside

krutrøyk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

røyk frå eksplodert krut (1)
Artikkelside

varmrøykje, varmrøyke

varmrøykja, varmrøyka

verb

Tyding og bruk

røykje (matvare) med varm røyk;
jamfør kaldrøykje
Døme
  • varmrøykt sild
Artikkelside
Side 1 av 8