Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
30 treff

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

parti

substantiv intetkjønn

Opphav

av fransk partir ‘dele’, fra latin; beslektet med part

Betydning og bruk

  1. del av en helhet;
    begrenset område
    Eksempel
    • på toppen av haugen er det et flatt parti;
    • særlig i partiet rundt øynene minner hun om faren
  2. del av litterært verk eller musikkstykke
    Eksempel
    • Leonores parti ble nydelig sunget
  3. varemengde
    Eksempel
    • et parti varer
  4. gruppe av personer med felles interesser og gjøremål
    Eksempel
    • våre politiske partier
  5. omgang i spill
    Eksempel
    • spille et parti sjakk;
    • vinne partiet
  6. Eksempel
    • hun er et godt parti;
    • gjøre et godt parti

Faste uttrykk

  • rått parti
    konkurranse der den ene parten er uten sjanse til å vinne
  • ta parti
    velge standpunkt;
    være enig med en av partene
    • jeg vil ikke ta parti;
    • de tar parti for den svake part;
    • hun tok parti med ledelsen
  • være på parti med
    ha felles interesser med;
    støtte
    • jeg er på parti med deg
Artikkelside

Nynorskordboka 29 oppslagsord

parti

substantiv inkjekjønn

Opphav

av fransk partir ‘dele’, frå latin; samanheng med part

Tyding og bruk

  1. del av ein heilskap;
    avgrensa område
    Døme
    • eit smalt parti på ein bakketopp;
    • eit vakkert parti langs den gamle postvegen
  2. del av litterært verk eller musikkstykke
    Døme
    • musikkstykket har lyriske parti
  3. varemengd
    Døme
    • eit parti billige skjorter
  4. gruppe av personar med sams interesser eller gjeremål
    Døme
    • politisk parti
  5. omgang i spel
    Døme
    • eit parti sjakk
  6. Døme
    • gjere eit godt parti;
    • ho er eit godt parti

Faste uttrykk

  • rått parti
    konkurranse der den eine parten er utan sjanse til å vinne
  • ta parti
    velje standpunkt;
    vere samd med ein av partane
    • han vart tvungen til å ta parti;
    • ho tek parti for dei undertrykte i samfunnet;
    • dei tek parti med oss
  • vere på parti med
    ha felles interesser med;
    stø
    • ho er på parti med dei unge
Artikkelside

nær 2

adverb

Opphav

norrønt nær, opphavleg komparativ av ná-; jamfør nærmare (2 og nærmast

Tyding og bruk

  1. ikkje langt borte;
    tett attmed
    Døme
    • dei bur nær byen;
    • øya låg nær land;
    • enden er nær
  2. intimt, tett
    Døme
    • ho er nær knytt til faren;
    • dei stod nær kvarandre i dei politiske spørsmåla;
    • ho stod den avlidne nær
  3. Døme
    • ho tener nær ein million i året;
    • han hadde nær forsnakka seg

Faste uttrykk

  • fjern og nær
    overalt, fleire stader
    • det kom gjester frå fjern og nær;
    • dei sendte brev til fjern og nær
  • liggje nær
    vere naturleg (3) eller rimeleg;
    vere nærliggjande (2)
    • det ligg nær å tru at dette kjem til å endre seg snart
  • nær på
    nesten, bortimot;
    på nippen til
    • det hadde nær på gått gale;
    • tene nær på 90 kroner timen;
    • vere nær på å gjere ein handel
  • nær sagt
    nesten;
    så å seie
    • han har gjort nær sagt heile arbeidet sjølv;
    • dei kunne gjere nær sagt alt
  • på langt nær
    slett ikkje;
    på ingen måte
    • planen er på langt nær oppfylt enno;
    • dei er ikkje på langt nær klare til å dra
  • på éin/eitt nær
    med eitt unntak
    • alle kandidatane, på éin nær, stod på eksamen;
    • på eitt nær har alle partia trekt seg frå regjeringa
  • så nær som
    unnteke
    • dei var der alle så nær som den yngste sonen
  • ta seg nær av
    bli lei for;
    sørgje over
    • han tok seg veldig nær av kritikken
  • trø/kome/gå nokon for nær
    fornærme eller krenkje nokon
Artikkelside

på éin/eitt nær

Tyding og bruk

med eitt unntak;
Sjå: nær
Døme
  • alle kandidatane, på éin nær, stod på eksamen;
  • på eitt nær har alle partia trekt seg frå regjeringa
Artikkelside

negativ 1

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

av negativ (2

Tyding og bruk

framkalla fotografisk film der dei lyse partia i motivet er mørke og skuggane lyse;
til skilnad frå positiv (2
Døme
  • har du negativa til desse bileta?
Artikkelside

nominere

nominera

verb

Opphav

frå latin , opphavleg ‘gje namn, nemne ved namn’

Tyding og bruk

peike ut eller innstille kandidatar til ei stilling, eit oppdrag eller ein pris
Døme
  • partia bør nominere fleire kvinner;
  • organisasjonen vart nominert til Nobels fredspris;
  • filmen er nominert til Oscar for beste dokumentar
Artikkelside

mandatfordeling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

fordeling av mandat (3) mellom dei politiske partia på Stortinget
Artikkelside

kjøpslå

verb

Opphav

norrønt kaupslaga; av lågtysk kopslagen, opphavleg ‘avgjere ein handel ved handslag’

Tyding og bruk

forhandle (om prisen på ei vare eller teneste);
Døme
  • kjøpslå om prisen;
  • dei politiske partia kjøpslo om ei avtale
Artikkelside

koalisjon

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin coalescere ‘vekse saman’

Tyding og bruk

(mellombels) samband mellom statar, politiske parti eller liknande
Døme
  • ein ny koalisjon mellom dei fire partia;
  • ein breitt samansett koalisjon av miljøorganisasjonar og kommunar
Artikkelside

høgrebølgje, høgrebylgje, høgrebølge

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

aukande oppslutning om partia på den politiske høgresida
Døme
  • høgrebølgja i 1980-åra
Artikkelside

høvetalsval

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

val der partia får inn representantar i høve til røystetalet;
motsett fleirtalsval
Artikkelside
Side 1 av 3