Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
46 treff

Bokmålsordboka 21 oppslagsord

historie

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

av gresk historia ‘undersøkelse, viten’

Betydning og bruk

  1. utviklingsgang i tid uten nærmere avgrensning
    Eksempel
    • jordens historie;
    • menneskehetens historie
  2. (vitenskapen om) menneskenes kulturutvikling eller en avgrenset del av den
    Eksempel
    • landene i Midtøsten har en svært gammel historie;
    • være godt inne i Norges eldste historie;
    • Bergen bys historie;
    • historiens første kvinnelige president
  3. livsløp, skjebne
    Eksempel
    • vi fikk høre hele hennes historie
  4. verk, (lære)bok i historie (2)
    Eksempel
    • skrive Norges historie fra 1814 til 1905
  5. skolefag, studium med historie (2) som emne
    Eksempel
    • ha tre timer historie i uka;
    • studere historie;
    • ta mastergrad i historie
  6. mindre fortelling, anekdote, skrøne
    Eksempel
    • fortelle historier;
    • grove historier;
    • morsomme historier;
    • dikte opp en fæl historie
  7. (pinlig, ubehagelig) hending, opplevelse, sak
    Eksempel
    • det ble en dyr historie;
    • en nydelig historie;
    • han har visst vært innblandet i en del småkriminelle historier

Faste uttrykk

  • gå over i historien
    • bli husket (for noe)
    • ta slutt, være til ende
  • historiens dom
    ettertidens vurdering
  • historiens skraphaug
    sted for feilslått ideologi eller politikk fra tidligere tider
    • apartheid havnet på historiens skraphaug
  • skape historie
    utrett noe som vil huskes for ettertiden;
    skrive historie
  • skrive historie
    utrette noe som vil huskes for ettertiden;
    skape historie
  • være historie
    ikke finnes lenger;
    være forbi, foreldet eller gammeldags
    • dette er nå historie
Artikkelside

krydre

verb

Betydning og bruk

  1. tilsette krydder
    Eksempel
    • retten må krydres godt
    • brukt som adjektiv
      • en krydret rett
  2. i overført betydning: sette spiss på;
    sette farge på
    Eksempel
    • han krydret undervisningen med vitser og historier
Artikkelside

munter

adjektiv

Opphav

fra tysk

Betydning og bruk

  1. i godt humør;
    lystig, livlig, spøkefull
    Eksempel
    • en munter fyr;
    • være i muntert lag
    • brukt som adverb:
      • de forteller muntert om hva de har opplevd
  2. som muntrer opp
    Eksempel
    • muntre farger;
    • muntre historier;
    • en munter melodi
Artikkelside

nedskriving, nedskrivning

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

  1. det å skrive ned;
    Eksempel
    • nedskriving av historier
  2. det å sette ned verdien på valuta, aksjer eller lignende
    Eksempel
    • nedskriving av gjeld;
    • nedskriving av dollaren
Artikkelside

fabulist

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. en som fabler eller dikter opp historier;
Artikkelside

julehefte

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

illustrert hefte (1, 3) med historier og lignende som utgis til jul
Artikkelside

innflettet, innfletta

adjektiv

Betydning og bruk

som er flettet inn
Eksempel
  • romanen har mange innflettede historier
Artikkelside

rive av seg

Betydning og bruk

fortelle (historier, vondord og lignende) på stående fot;
Se: rive
Artikkelside

førkrigs

adjektiv

Betydning og bruk

fra tiden før en krig, særlig andre verdenskrig
Eksempel
  • han fortalte historier fra et førkrigs Finland
Artikkelside

gamledag

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

i flertall: tidligere tider
Eksempel
  • historier fra gamledager;
  • mimre litt om gamledager
Artikkelside

Nynorskordboka 25 oppslagsord

historie

substantiv hokjønn

Opphav

av gresk historia ‘etterrøking, gransking’

Tyding og bruk

  1. utviklingsgang i tid utan nærmare avgrensing
    Døme
    • historia til jorda;
    • historia til fiskane
  2. (vitskap om) kulturutviklinga for menneska, manneætta eller ein avgrensa del av denne utviklinga;
    Døme
    • studere historie;
    • professor i historie;
    • Kina er eit land med ei gammal og ærerik historie;
    • Noregs eldste historie;
    • den første kvinnelege statsministeren i historia
  3. livsløp, lagnad
    Døme
    • ein får sjå historia hennar på teaterscena
  4. verk, lærebok i historie (2)
  5. skulefag, studium med historie (2) som emne;
    Døme
    • ha historie i andre timen
  6. mindre forteljing;
    Døme
    • fortelje ei god historie;
    • grove historier;
    • dikte opp ei fæl historie
  7. (pinleg, lei, ubehageleg) situasjon, hending, oppleving, skandale
    Døme
    • stelle i stand ei farleg historie;
    • det vart ei dyr historie

Faste uttrykk

  • gå over i historia
    • bli hugsa (for noko)
    • ta slutt, vere til ende
  • historias dom
    måten noko blir vurdert av ettertida
  • historias skraphaug
    stad for feilslått ideologi eller politikk frå tidlegare tider
    • apartheid hamna på historias skraphaug
  • skape historie
    utrette noko som set merke i utviklinga;
    skrive historie
  • skrive historie
    utrette noko som set merke i utviklinga;
    skape historie
  • vere historie
    ikkje finnast meir;
    vere forbi, forelda eller gammaldags
    • dette er no allereie historie
Artikkelside

fabrikkere

fabrikkera

verb

Opphav

gjennom fransk; frå latin fabricare ‘lage, smi’

Tyding og bruk

  1. framstille ved fabrikk (1);
    produsere i industrien
    Døme
    • fabrikkere bilar
  2. i overført tyding: lage på kunstig vis;
    dikte opp
    Døme
    • fabrikkere historier;
    • forskingsdataa var fabrikkerte;
    • dei mistenkjer at styresmaktene fabrikkerer falske nyheiter
Artikkelside

munter

adjektiv

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. i godt humør;
    lystig, livleg, skjemtesam
    Døme
    • ein munter fyr;
    • vere i muntert lag;
    • muntre historier
    • brukt som adverb:
      • han fortel muntert om barndomen
  2. som muntrar opp
    Døme
    • muntre fargar;
    • muntre historier
Artikkelside

nedskriving

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å skrive ned;
    Døme
    • nedskriving av historier
  2. det å setje ned verdien på valuta, aksjar eller liknande;
    Døme
    • nedskriving av dollaren;
    • nedskriving av gjeld
Artikkelside

att

adverb

Opphav

norrønt aptr

Tyding og bruk

  1. Døme
    • gå att i båten;
    • han sprang utan å sjå seg att
  2. tilbake til same staden;
    Døme
    • kome heim att;
    • ho fekk att det ho hadde lånt bort
  3. tilbake, igjen (2) (på same staden)
    Døme
    • stå att;
    • sitje att (på skulen)
  4. om rest eller leivning: igjen (2)
    Døme
    • gløyme att noko;
    • er det langt att før vo er framme?
    • kaste det som vart att;
    • no står det berre att å seie takk
  5. som hender ein gong til;
    på nytt;
    Døme
    • dei har spurt etter deg att;
    • friskne til att;
    • dei har byrja å røre på seg att;
    • så sette ho seg att;
    • gjere noko opp att og opp att
  6. om tilhøve eller tilstand som er slutt eller blir oppretta på nytt: igjen (4)
    Døme
    • finne att;
    • kjenne att;
    • nå nokon att;
    • rive ned att;
    • byggje opp att;
    • reise seg att
  7. om stenging, fylling eller dekking av ei opning og liknande: igjen (5)
    Døme
    • late att døra;
    • kneppe att frakken;
    • knyte att sekken;
    • fylle att holet;
    • vegen snødde att
  8. (til) vederlag (for);
    Døme
    • ha noko att for bryet;
    • få mykje att for pengane

Faste uttrykk

  • att fram
    bak fram;
    bakvend
    • ta på seg genseren att fram
  • att og fram
    • i rørsle mellom to punkt;
      fram og tilbake (1)
      • gå att og fram på vegen
    • om og men
      • det var mykje att og fram før dei bestemte seg
  • gje att
    • om handel: gje vekslepengar
      • gje att på ein tiar
    • fortelje att;
      referere (2)
      • gje att noko ein har høyrt
  • gå att
    • vise seg etter døden
      • historier om døde som går att
    • vise seg på nytt (fleire gonger);
      stadig dukke opp
      • ei formulering som går att i mange avtalar
  • halde att
    • hindre ei rørsle framover;
      bremse ei utvikling
      • regjeringa tek ansvar ved å halde att på pengebruken
    • ikkje sleppe frå seg
      • forfattaren veit å halde att dei siste brikkene i krimgåta;
      • visse typar utstyr blir stadig haldne att i leveransane
  • sitja att
    måtte bli att på skulen etter skuletid som straff;
    sitje igjen
  • vite korkje att eller fram
    vere rådvill, vere forvirra
    • han vart så forferda at han verken visste att eller fram
Artikkelside

krydre

krydra

verb

Tyding og bruk

  1. ha krydder i;
    Døme
    • du må krydre maten godt
    • brukt som adjektiv
      • ein krydra drikk
  2. i overført tyding: setje spiss på;
    setje farge på;
    Døme
    • han krydra tala med gode historier
Artikkelside

eventyraktig

adjektiv

Tyding og bruk

som eit eventyr;
Døme
  • eventyraktige historier;
  • det var ei eventyraktig oppleving
Artikkelside

fabulist

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. ein som fablar eller diktar opp historier;
Artikkelside

gå att

Tyding og bruk

Sjå: att, gå
  1. vise seg etter døden
    Døme
    • historier om døde som går att
  2. vise seg på nytt (fleire gonger);
    stadig dukke opp
    Døme
    • ei formulering som går att i mange avtalar
Artikkelside

førkrigstid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

tid før ein krig, særleg andre verdskrigen
Døme
  • fortelje historier frå førkrigstida
Artikkelside
Side 1 av 3