Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 16 oppslagsord

frue

substantiv hokjønn

Opphav

seint norrønt frú, frúa, frúva; frå gammalengelsk , same opphav som Frøya

Tyding og bruk

gift kvinne, kone (1), hustru
Døme
- ho er vorten fin frue no;
- dokteren og frua;
- herr Hansen med frue;
- er frua inne?
- - nabofrue
i tiltale til gift eller ugift kvinne;
jamfør fru
Døme
- ver så god, frue
om eldre forhold: høgboren, gjæv kvinne;
husfrue;
herskarinne

Faste uttrykk

vår frue
jomfru Maria

Artikkelside

Mrs.

forkorting

Uttale

misˊsis

Opphav

frå engelsk, opphavleg forkorting av mistress ‘frue’

Tyding og bruk

brukt i engelskspråklege område framfor namn på gift kvinne;

jamfør fr. og fru

Artikkelside

Ms.

forkorting

Uttale

miss

Opphav

frå engelsk, opphavleg forkorting av mistress ‘frue’

Tyding og bruk

brukt i engelskspråklege område framfor namn på kvinne;

jamfør fr. (1)

Artikkelside

madame

substantiv hokjønn

Uttale

madamˊm

Opphav

frå fransk , opphavleg ‘mi dame’

Tyding og bruk

om franske forhold: frue, fru;

forkorta Mme.

Døme

Madame Curie

Artikkelside

madam

substantiv hokjønn

Uttale

madamˊm

Opphav

same opphav som madame

Tyding og bruk

om eldre forhold: (brukt i tiltale til) gift kvinne, særleg av borgarskapet og den lågare embetsstanden;
jamfør frue og fru
Døme
- madam Larsen
brukt skjemtande om kvinneleg ektefelle eller sambuar
Døme
- Nils og madammen drog på bytur

Artikkelside

jomfru

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt jungfrú, jumfrú; frå lågtysk ‘ung frue, adelsdame’

Tyding og bruk

eldre nemning for ung, ugift kvinne
Døme
- ei ung, vakker jomfru
person som ikkje har hatt samleie (før: særleg om kvinne)
Døme
- ho var ugift, men ikkje jomfru;
- han sa han var jomfru
reiskap til å stampe gatestein og vegfyll med
i astrologi: person som er fødd i stjerneteiknet Jomfrua (mellom 23. august og 22. september)
Døme
- jomfruer har evne til å finne praktiske løysingar

Faste uttrykk

gammal jomfru
eldre, ugift kvinne;
peparmøy
jomfru Maria
Jesu mor

Artikkelside

vår frue

Tyding og bruk

jomfru Maria;

Sjå: frue

Artikkelside

husfrue

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt húsfrú

Tyding og bruk

om eldre forhold: frue (3) i eit stort og fint hus

Artikkelside

vicomtesse

substantiv hokjønn

Uttale

-esˊs el. -esˋse

Tyding og bruk

frue til ein vicomte

Artikkelside

ung

adjektiv

Opphav

norrønt ungr

Tyding og bruk

om folk: som har nokså låg alder;
særleg: som er mellom barn og fullvaksen, eller som er i nokså tidleg vaksen alder
Døme
- ung gut, jente, mann, kvinne, frue;
- ung og urøynd;
- ung og sprek;
- vere ung av år;
- dei unge – ungdomen;
- både unge og gamle (eller både ung og gammal) – folk i alle aldrar;
- den unge generasjonen
- om tid eller tilhøve: som gjeld folk i nokså låg alder
  slå igjennom i ung alder;
  i (mine) unge år, dagar;
  ha røynt mykje i sitt unge liv;
  eit ungt miljø;
  her trengst det unge krefter, ungt blod
om folk: som har låg alder i høve til nokon annan eller til ei viss norm
Døme
- vere for ung til å gå i barnehagen;
- for ung til å gå av med pensjon;
- vere i yngste laget til å gifte seg;
- ein ung førsteklassing;
- unge besteforeldre;
- det unge folket i huset – ungfolket;
- dei unge bur i gamlehuset, kårfolket i nyhuset;
- unge Larsen – Larsen junior;
- firma C. Dahl d.y.
- i komparativ og superlativ brukt i jamføring:
  ho er (to år) yngre enn eg;
  ho er yngst av syskena;
  (den) yngste sonen
- komparativ brukt absolutt: nokså ung
  ei yngre dame
ungdomleg
Døme
- halde seg ung og slank;
- vere ung av sinn
nokså ny (i ei verksemd)
Døme
- han er yngst i firmaet – sist tilsett
om vokster, ting, fenomen, institusjon: nokså nyleg tilkomen, nokså ny
Døme
- ungt gras;
- ung skog;
- ein ung stat;
- ein ung vitskap;
- eit ungt skriftspråk;
- natta er ung – det er tidleg enno
- i jamføring i komparativ og superlativ:
  eldre og yngre steinalder;
  den yngste staten i unionen

Faste uttrykk

den yngre
junior av to med same namn; forkorta d.y.

Artikkelside

Side 1 av 2

Resultat per side: