Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 9 oppslagsord

blodig

adjektiv

Opphav

norrønt blóðugr

Tyding og bruk

tilsulka med blod
som fører til blodspille
Døme
- ein blodig krig
hard, fæl;
hjartelaus, meiningslaus
Døme
- ein blodig urett;
- blodige prisar
- brukt som adverb
  dette er blodig urettferdig
bloddrypande
Døme
- dei blodige scenene i filmen

Artikkelside

kupp

substantiv inkjekjønn

Opphav

av fransk coup, opphavleg ‘slag, støyt’

Tyding og bruk

rask og lovstridig maktovertaking
Døme
- hæren tok makta i eit blodig kupp;
- kongen vart styrta i kuppet;
- mindretalet i partiet gjennomførte eit kupp på årsmøtet
- - militærkupp
  - statskupp
lovbrot som er gjort snøgt og dristig
Døme
- banden planla kuppet godt;
- han var hjernen bak kuppet
heldig kjøp;
varp (2)
Døme
- gjere eit kupp under salet;
- denne buksa var eit kupp

Artikkelside

krig

substantiv hankjønn

Opphav

lågtysk krich ‘strev, strid’

Tyding og bruk

stor konflikt med våpenkampar mellom to eller fleire statar eller folkegrupper
Døme
- føre krig;
- falle i krigen;
- det vart ein blodig krig;
- under krigen var det rasjonering;
- etter krigen byrja gjenreisinga
- - atomkrig
  - borgarkrig
  - frigjeringskrig
  - religionskrig
  - verdskrig
hard strid utan at ein bruker våpenmakt;
sterk usemje
Døme
- det var full krig mellom brørne
sterk konkurranse;
jamfør priskrig
stor innsats mot noko uynskt;
felttog (2), kampanje (1)
Døme
- krig mot svolt og naud

Faste uttrykk

heilag krig
krig som blir ført av religiøse grunnar
kalifen erklærte heilag krig mot dei vantru
kald krig
spent og fiendtleg tilhøve mellom to eller fleire statar, men utan våpenbruk
krig på kniven
skarp motsetnad;
kamp utan skånsel

Artikkelside

sveitt

adjektiv

Opphav

eigenleg perfektum partisipp av norrønt sveitast ‘sveitte, bli våt, blodig’

Tyding og bruk

klam, våt av sveitte (

Døme

vere så sveitt at det renn;
arbeide seg varm og sveitt

Artikkelside

dysenteri

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk dys- og enteron ‘tarm’; jamfør dys-

Tyding og bruk

tarmsjukdom med blodig avføring

Døme

bli smitta av dysenteri

Artikkelside

drama

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk ‘handling’

Tyding og bruk

(alvorleg) skodespel
skakande hending
Døme
- familiedrama;
- eit blodig drama
- - familiedrama
skulefag der ein arbeider med skodespel(teori) og dramatisering og øver seg opp i å uttrykkje seg med kroppen og stemma

Artikkelside

blodspor

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

blodig spor (, 1)

Døme

sjå blodspor i snøen

Artikkelside

blodete

adjektiv

Tyding og bruk

blodig (1)

Døme

ein blodete kniv

Artikkelside

alvor

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt alvara, opphavleg ‘det å vere heilt sann, ærleg’

Tyding og bruk

verkeleg meining, fast overtyding
Døme
- meine noko i fullt alvor;
- på ramme alvor;
- seie noko med stort alvor;
- blande skjemt og alvor
(hard) røyndom, realitet;
rekkjevidd (2)
Døme
- uvêret tok til for alvor;
- ikkje forstå alvoret i situasjonen;
- dødsens alvor;
- blodig alvor;
- gjere alvor av noko
stø framferd;
alvorleg lag (11)
Døme
- det finst ikkje alvor i ho, ho berre tøysar;
- det gjeld å syne alvor i arbeidet

Faste uttrykk

ta på alvor
ta noko(n) høgtideleg, seriøst;
medgi tydinga, rekkjevidda av noko(n)
ta klimaendringar på alvor;
dei synest ikkje dei blir tekne på alvor;
dette er eit problem som må takast på alvor

Artikkelside