Avansert søk

Nynorskordboka 406 oppslagsord

vanskeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som skaper vanskar, tung, vand (2, 1);
ikkje lett
Døme
- eit vanskeleg arbeid, spørsmål;
- ha det vanskeleg økonomisk;
- ha vanskeleg for å svare for seg
som ikkje er lett å gjere til lags eller å ha med å gjere;
noko vrang
Døme
- vanskeleg å vere i lag med;
- ha eit vanskeleg sinn

Faste uttrykk

i ein vanskeleg alder
særl: i puberteten

gåte

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt gáta; samanheng med gjete ( og gjette

Tyding og bruk

dunkel utsegn som ein skal finne ut meininga med
Døme
- løyse gåter;
- tale i gåter;
- ho var god til å gjette gåter
vanskeleg, uforståeleg, mystisk tilfelle
Døme
- det er ei gåte for meg korleis det kunne hende

hauste

hausta

verb

Opphav

norrønt hausta, opphavleg ‘bli haust’

Tyding og bruk

samle inn og få avlinga under tak
Døme
- vi kjem til å hauste tidleg i år;
- eg har hausta inn epla;
- ho hausta honningen frå bikubene;
- dei haustar inn kveiten allereie
i overført tyding: få (2, 1) eller oppnå noko som løn eller resultat av ein innsats
Døme
- ho hausta stor applaus frå tilhøyrarane;
- han hausta anerkjenning for arbeidet

Faste uttrykk

det haustast
det går mot haust
det haustast og trea blir gule
ein haustar som ein sår
ein får dei resultata ein fortener
hauste fruktene av noko
nyte fordelane av eit (godt) utført og kanskje vanskeleg arbeid
no kan ho endeleg hauste fruktene av ti års hardt arbeid
hauste juletreet
ta pynten av juletreet
hauste storm
få sterk kritikk for noko;
jamfør så vind og hauste storm
dei har hausta stor storm med planane sine
så vind og hauste storm
seie eller gjere noko tilsynelatande lite som får uventa negative konsekvensar
dei har sådd vind og hausta storm med forslaget sitt

vrien

adjektiv

Opphav

Tyding og bruk

innfløkt, vanskeleg (1)
Døme
- ei vrien sak
om person: vanskeleg å ha med å gjere;
umedgjerleg, vrang (5)
Døme
- ein vrien gjerrigknark

vrangvillig, vrangviljug, rangvillig, rangviljug

adjektiv

Tyding og bruk

motvillig og vrien (2);
vrang (5)
Døme
- vrangvillige folk
om maskin, apparat eller liknande: som er vanskeleg å få til å verke;
vrang (4)
Døme
- få liv i ei vrangvillig motorsag

umogleg, umogeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje eller berre med store vanskar lèt seg gjere eller gjennomføre;
ikkje mogleg (1), ugjerleg
Døme
- ei umogleg oppgåve;
- det er plent umogleg å kome over her;
- krevje noko umogleg av nokon
- brukt som adverb:
  det kan umogleg vere rett;
  ein umogleg lang film
som ikkje kan vere tilfelle eller tenkjast;
utenkjeleg, usannsynleg
Døme
- ein større kjærleik er umogleg;
- det er ikkje umogleg at han kjem litt seint
svært vanskeleg;
vrien (2), vrang (5), umedgjerleg
Døme
- bilen er så umogleg i dag;
- vere heilt umogleg å samarbeide med

Faste uttrykk

fysisk umogleg
imot naturlovene;
plent uråd
det er fysisk umogleg å gå bakover i tid og endre på det som har skjedd
gjere seg umogleg
arbeide eller gå fram slik at ein ikkje kan brukast
gjere seg umogleg som statsministerkandidat

vrang, rang 2

adjektiv

Opphav

norrønt (v)rangr

Tyding og bruk

med innsida ut;
vrengd
Døme
- eine sokken er vrang
- brukt som adverb:
  ta jakka vrangt på seg
om maske (2: som ein lagar ved å trekkje tråden gjennom ei lykkje frå baksida;
til skilnad frå rett (3, 4)
Døme
- eit mønster med rette og vrange masker
1. brukt som adverb:
  strikke rett og vrangt
2. brukt som substantiv:
  strikke to rette og to vrange
som ikkje er rett (3, 2) (i ein viss situasjon);
feil, galen;
urettvis, falsk
Døme
- ta vrang frakk i garderoben;
- felle vrange dommar;
- ei vrang underskrift;
- sjå skilnaden på rett og vrangt
- brukt som adverb:
  svelgje vrangt
som valdar bry;
vanskeleg (1), ugrei (1), innfløkt
Døme
- kvistete og vrang ved;
- dette er vrangt å lære;
- det var vrange og vonde tider
- brukt som adverb:
  han stod så vrangt til
som er tverr og stri;
vanskeleg (2), umedgjerleg, vrien (2)
Døme
- ein vrang hotellgjest;
- guten var vrang og vanskeleg;
- hestane vart vrange og nekta å gå

Faste uttrykk

slå seg vrang
- gjere seg vanskeleg;
  bli trassig og sta
  ein gjest på utestaden slo seg vrang
- slutte å verke som normalt
  motoren slo seg vrang;
  ryggen har slått seg vrang

uskilen

adjektiv

Tyding og bruk

vanskeleg å skilje;

utydeleg, uklar, dim (

Døme

sjå alt så uskile

uklar, uklår

adjektiv

Tyding og bruk

delvis ugjennomsiktig;
ikkje klar
Døme
- uklar luft;
- uklar væske
vanskeleg å oppfatte;
utydeleg, upresis;
diffus (2);
vag
Døme
- uklar røyst;
- ei uklar attgjeving av saka;
- uklare definisjonar;
- uklare samanhengar
- brukt som adverb:
  ordleggje seg uklart
omtåka, sløv;
øren
Døme
- vere uklar i hovudet

Faste uttrykk

ryke uklar
bli uvener
han rauk uklar med resten av gruppa

seig

adjektiv

Opphav

norrønt seigr; samanheng med sige

Tyding og bruk

tjukk og kleimen;
tjuktflytande;
slimete, viskøs
Døme
- seig som sirup;
- slimet var seigt
som kan bøyast og strekkjast utan å breste;
mjuk og sterk;
til skilnad frå møyr (1), sprø (1)
Døme
- biffen er seig;
- ein seig vidjekvist;
- seige rundstykke
som er vanskeleg og tek lang tid å gjere;
dryg (1)
Døme
- eit seigt arbeid;
- den siste brekka er seig
(sterk og) uthaldande
Døme
- ein seig kar;
- ho er seig og held ut lenge
sein (1), treg (1)
Døme
- vere seig i vendinga

Faste uttrykk

vere eit seigt, gammalt skinn
vere særs uthaldande;
vere ein som aldri gjev opp

Resultater per side: