Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
217 treff

Nynorskordboka 217 oppslagsord

svart 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av svart (2

Tyding og bruk

  1. svart farge
    Døme
    • gjere svart til kvitt;
    • vere kledd i svart
  2. sjakkspelar med svarte brikker
    Døme
    • svart vinn partiet

Faste uttrykk

  • svart på kvitt
    skriftleg stadfesting på noko
Artikkelside

svart 2

adjektiv

Opphav

norrønt svartr

Tyding og bruk

  1. med farge som liknar sot eller kol
    Døme
    • svarte sko;
    • ein svart hest;
    • svarte haustnetter;
    • midt på svarte natta
  2. om person eller folkegruppe: som har medfødd mørk hudfarge;
    Døme
    • dei svarte befolkninga i USA;
    • førebiletet hennar er den svarte kvinna Rosa Parks
    • brukt som substantiv:
      • dei svarte og kvite i Sør-Afrika
  3. mørk, aud
    Døme
    • midt i svarte skogen
  4. skiten, urein
    Døme
    • vere svart på fingrane;
    • bli svart på kleda
  5. Døme
    • svart av folk
  6. Døme
    • sauene gnog svart kring seg
  7. som er utan fangst
    Døme
    • dra svarte garn
  8. dyster, mislykka, mørk
    Døme
    • alt var svart og håplaust;
    • brått vart alt svart for meg;
    • ein svart dag for norsk skeisesport;
    • det er berre svarte armoda;
    • framtidsutsiktene er svartare enn nokon gong;
    • da det såg som svartast ut, reiste laget seg
    • brukt som adverb:
      • sjå svart på framtida
  9. brukt i eid
    Døme
    • for svarte svingande!

Faste uttrykk

  • arbeide/jobbe svart
    arbeide for svarte pengar
    • dei arbeidde svart heile sommaren;
    • det er ulovleg å jobbe svart
  • på svarte livet
    alt ein orkar
    • henge i på svarte livet
  • svart hav
    hav utan fisk
  • svart hol
    område i verdsrommet med så sterk gravitasjon at ingenting slepp ut, ikkje eingong lys
    • svarte hol ser ein ikkje, men ein kan sjå verknaden på omgjevnadene
  • svart humor
    grotesk, pessimistisk humor
  • svart kaffi
    kaffi utan fløyte eller mjølk
  • svart lygn
    sjofel lygn
  • svart magi
    trolldom som siktar mot å skade eller drepe;
    svartekunst
  • svarte pengar
    skattepliktige pengar som ein lèt vere å betale skatt for
Artikkelside

svare 2

svara

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt svara

Tyding og bruk

  1. uttale seg munnleg eller skriftleg eller med kroppsspråk på tiltale eller spørsmål;
    Døme
    • svare når ein blir spurd;
    • elevane svarte greitt på alt;
    • svare på ein førespurnad;
    • kva skal ein svare til slikt?
    • svare med eit smil
  2. ta til motmæle
    Døme
    • du skal ikkje svare vaksne folk;
    • svarer du òg?
  3. gje atterljom
    Døme
    • bergveggen svarte når ein ropte
  4. Døme
    • motoren svarer lett når ein gjev ekstra gass
  5. gå til mottrekk
    Døme
    • lønene vart sette ned, og arbeidarane svarte med streik;
    • han greidde ikkje å svare på spurten til konkurrenten
  6. stå til rekneskap
    Døme
    • dette må du svare for sjølv;
    • ingen tingar svarer for meir enn han har teikna seg for
  7. Døme
    • svare skatt
  8. falle saman (med);
    høve (med)
    Døme
    • dei to omgrepa svarer heilt til kvarandre;
    • resultatet svarte ikkje til innsatsen

Faste uttrykk

  • svare seg
    løne seg
    • han må rekne ut om det svarar seg økonomisk
Artikkelside

solbær

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. busk i ripsfamilien med svarte bær og blad med sterk lukt;
    Ribes nigrum
  2. svart bær som veks i klasar på solbærbuskar
    Døme
    • lage saft og syltetøy av solbæra
Artikkelside

bjørnebær

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. frukt frå planter i gruppa bjørnebær (2)
  2. samlenamn på buskvekstar med svart(raud)e bær i rosefamilien
Artikkelside

trøye 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt treyja

Tyding og bruk

  1. kledeplagg til overkroppen
    Døme
    • ta på seg bukse og trøye;
    • ha hol i trøya
  2. stutt jakke til bunad
    Døme
    • ein bunad med svart trøye

Faste uttrykk

  • bli varm i trøya
    venje seg til forholda
Artikkelside

teist 2, teiste

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt þeisti

Tyding og bruk

svart alkefugl med raude bein og eit stort, kvitt felt på vengene;
Cepphus grylle
Artikkelside

schæferhund, sjæferhund

substantiv hankjønn

Opphav

av tysk Schäferhund, Schäfer ‘gjetar’, av Schaf ‘sau’

Tyding og bruk

stor hund med kileforma hovud, spisse øyre og raudbrun, lysegrå og svart pels
Artikkelside

sekretærfugl

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rovfugl som lever i Afrika sør for Sahara, og er svart og kvit med ein stor fjærdusk og lange bein;
Sagittarius serpentarius
Artikkelside

sei

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt seiðr

Tyding og bruk

fisk i torskefamilien med mørk til svart overside, sølvgrå sider og buk, og ei lys rett linje på sida;
Pollachius virens
Døme
  • sei og torsk;
  • han fekk mykje sei i garnet;
  • steikt sei med lauk
Artikkelside
Side 1 av 22