Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 35 oppslagsord

imellom

preposisjon

Opphav

norrønt í millum

Tyding og bruk

mellom

Døme

mindre stader som ligg imellom dei store byane;
det var ti år imellom dei;
forholdet imellom dei vart betre

brukt som adverb
- det vart ein hard dragkamp regjeringspartia imellom

Faste uttrykk

ein gong imellom
av og til, stundom
dei reiste bort ein gong imellom
gå imellom
skilje nokon som slåst eller trettar
seg imellom
med kvarandre;
innbyrdes
dei prøver å halde kontakten seg imellom

Artikkelside

gong 1

substantiv hankjønn

Opphav

av gå (; same opphav som gang

Tyding og bruk

einskilt tilfelle da noko hender
Døme
- det var ein gong ein konge;
- ein gong i neste månad;
- det hende mange gonger at …;
- ein sjeldan gong;
- enda ein gong;
- ein gong til;
- mang ein gong;
- nokre gonger;
- kvar einaste gong;
- dei treftest einkvan gongen;
- denne gongen var det ho som vann;
- førre gongen tapte ho;
- neste gong går det betre;
- det er siste gongen eg gjer det;
- eg var der for første gong
brukt om kvar einskild oppattaking av viss mengd eller storleik, ofte som uttrykk for multiplikasjon
Døme
- Noreg er åtte gonger større enn Danmark;
- vi fiska tre gonger så mykje som dei;
- tre gonger tre er ni
porsjon, omgang (1, 1)
Døme
- ein gong med øl

Faste uttrykk

ein gong imellom
av og til, stundom
dei reiste bort ein gong imellom
ender og gong
somme tider;
stundom
for éin gongs skyld
berre denne eine gongen
gong og annan
somme tider;
stundom
gong på gong
stadig vekk
med éin gong
straks
om gongen
så mykje eller så mange (av det som er nemnt) for kvar einskild gong
kome to og to om gongen;
vere vald for fire år om gongen
på éin gong
samstundes
éin gong for alle
slik at ein ikkje treng ta det opp att meir
seie det éin gong for alle;
betale éin gong for alle

Artikkelside

tid 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt tíð

Tyding og bruk

det som følgjer suksessivt etter kvarandre;
fenomen, hendingar og tilstandar i ein irreversibel prosess frå det som har vore, gjennom det som er no til det som kjem
Døme
- tida går;
- det var som om tida stod still;
- tida fell lang;
- korte, fordrive tida;
- det går over med tida – etter kvart
tidsrekning
Døme
- austeuropeisk tid
- - soltid
del av døgnet
Døme
- i morgon på desse tider
- - dagtid
  - nattetid
tidspunkt, augeblink
Døme
- på same tid – i same augeblink, samtidig;
- alt til si tid;
- dette er ikkje tida for å krangle;
- det er tid for oss å gå;
- i rette tid;
- tida er inne;
- mi tid skal kome;
- før tida – før det er normalt el. rimeleg
tidsrom, stund (som noko varer)
Døme
- ha fri, vente ein times tid;
- det tek kort tid, tek si tid;
- det er lang tid sidan;
- bli avbroten heile tida – støtt, ofte;
- ho er her heile tida – utan avbrot;
- ha tid på seg, på noko;
- ha tida for seg;
- ha dårleg, lita, god tid;
- vi har inga tid å kaste bort;
- få, ha tid til;
- sjå, ta seg tid til noko(n);
- gje, ta seg god tid – ta det med ro;
- kaste bort, spille tida;
- gje nokon tid til å bli ferdig;
- få tid på seg;
- det er stutt tid att;
- vinne tid;
- nytte, trekkje ut tida;
- enno er det tid;
- tid er pengar;
- på lang(e) tid(er) – på lenge;
- vere kvitt noko(n) for lange, alle tider
- - arbeidstid
  - kontortid
målt tidsrom (som noko varer)
Døme
- ta tida på noko(n);
- ei god, sterk tid på 1500 m;
- fløyta gjekk for full tid
- - speletid
  - vinnartid
tidsalder, periode, epoke
Døme
- dei eldste tider;
- frå alders tid;
- i gamle tider;
- opp, ned gjennom tidene;
- før i tida, i si tid – før i verda;
- i komande tider;
- tider skal kome;
- til, i dei siste tider;
- den tid, den sorg;
- tidene skiftar;
- på Kristi tid;
- i mi tid som formann;
- mi tid er over, forbi;
- (over)leve si tid;
- vere føre si tid;
- ingen veit (leve)tida si;
- slutte, gå mens tida er god – før det er for seint;
- det var tider det!
- all, heile si tid;
- i tider som desse;
- vår teknifiserte tid;
- harde, tronge tider;
- du slette tid!
- tida er mogen;
- følgje med i tida;
- tankar i tida;
- den viktigaste oppgåva for, i tida;
- det går mot betre, lysare tider;
- gode tider – konjunkturar;
- alle tiders (beste) sjanse
- - dyrtid
  - gamletid
  - glanstid
  - velmaktstid
i grammatikk: tempus
Døme
- tidene av verbet

Faste uttrykk

alle tiders
svært bra
han er ein alle tiders mann
berre tida og vegen
ikkje meir tid enn ein treng for til å kome fram eller rekke det som skal gjerast
skal vi rekke fristen, har vi berre tida og vegen
for tida
no om dagen;
forkorta f.t.
gå ut av tida
døy
i mi tid
da eg var ung;
da eg var aktiv
dette ville ikkje skjedd i mi tid som leiar
i tide
til rett tidspunkt;
før det er for seint
vi kom fram i tide til middag;
hugs å snu i tide
kva tid
når
kva tid er møtet?
eg vil gjerne vite kva tid du kjem
med tid og stunder
før eller seinare
på tide
- på rett tidspunkt;
  det at eit tidspunkt er kome
  det er på tide å gå
- på høg tid
  no var det sanneleg på tide at du kom heim
på ubestemt tid
i ein ikkje nærmare definert periode;
til så lenge
vi har utsett reisa på ubestemt tid
rett tid
tidspunkt som høver for ei sak eller hending;
frist
betal kontingenten i rett tid
til alle tider
alltid
til alle tider på døgnet
støtt
til evig tid
utan å ta slutt;
for alltid
dei vil vere saman til evig tid
til tider
av og til;
ein gong imellom
til tider er eg ganske frustrert

Artikkelside

slag 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt slag

Tyding og bruk

(rask) rørsle med stor kraft med hand eller reiskap mot noko med stor kraft;
det å slå (2, 1);
bank (3, 1), kakk (2
Døme
- slå harde slag med ei sleggje;
- gje eit slag med knyttneven;
- klokka slo tolv slag;
- eit godt slag med racketen;
- kvalen gjorde eit slag med sporden
- - hamarslag
  - knyttneveslag
det at noko eller nokon blir ramma (hardt);
(ufrivillig) kraftig støyt;
dunk, dask
Døme
- falle og få eit slag i hovudet
jamn dunking frå noko;
rytmisk samandraging
Døme
- slaga i maskinen;
- høyre slaga av bølgjene mot båtsida;
- hjartet slår om lag 70 slag i minuttet
- - pulsslag
  - taktslag
  - trommeslag
lei hending som råkar brått og kraftig;
ulykke
Døme
- å bli aleine er eit hardt slag;
- det var eit slag for heile familien
plutseleg sjukdomsanfall på grunn svikt i livsviktige organ, oftast hjerne og hjarte
Døme
- han har fått slag;
- døy av slag
- - heteslag
  - hjarteslag
  - hjerneslag
væpna kamp mellom fiendtlege styrkar;
militær trefning
Døme
- slaget på Stiklestad;
- vinne eit slag;
- slaget om byen
krafttak for å oppnå noko eller vinne over noko eller nokon;
konflikt eller motsetnad mellom stridande interesser
Døme
- slaget om sjåarane;
- ho vann slaget om gullet;
- opposisjonen tapte slaget
einskild omgang av leik eller spel;
parti (5)
Døme
- eit slag krokket;
- skal vi ta eit slag kort?
ombretta kant på klede
Døme
- slaget på ei jakke
laustsitjande overplagg utan ermar
- - regnslag
rørsle i rett linje etter kvar gang ein skiftar retning;
baut (2)
Døme
- båten tok eit slag opp mot vinden;
- gjere eit slag bortover golvet
råske eller væte på noko
Døme
- det har gått slag i handkleda
- - jordslag
spor (1, 1), far (2, 1)
Døme
- sjå slag etter gaupe
om båtar: overgang mellom side og botn;
kimming (2)
brukt om samansetningar om noko som ein slår mot;
i ord som spikarslag

Faste uttrykk

eit slag i lufta
gjerning som er heilt utan verknad
ha fritt slag
ha full handlefridom
i slag
i god form
han er verkeleg i slag i kveld;
eg kjenner meg ikkje i godt slag i dag
med eitt slag
brått, plutseleg
mellom slaga
mellom to periodar med høg aktivitet
deltakarane kvilte mellom slaga;
han tok ein matbit mellom slaga
på slaget
nøyaktig på tida
han stod på døra på slaget tolv
slag i slag
utan stogg imellom
slå eit slag for
ta eit ekstra tak for;
kjempe for
slå eit slag for miljøet

Artikkelside

seg

pronomen

Opphav

norrønt sik

Tyding og bruk

objektsform brukt for 3. person eintal og fleirtal

i samband med verb:
Døme
- ho slo seg;
- han likte seg – han treivst;
- det forstår seg;
- landskapet opna seg;
- kjøpe seg ei bok;
- gå seg ein tur;
- få seg noko mat;
- sjukdomen beit seg godt fast;
- gråte seg i søvn;
- setje seg til rette;
- kjenne seg utan ansvar
i preposisjonsuttrykk:
Døme
- gjere mykje av seg – syne att;
- vere snar av seg;
- betale kvar for seg;
- det har mykje for seg – det er sannsynleg;
- vere heilt frå seg (av sinne) – vitlaus;
- ha mykje pengar på seg

Faste uttrykk

ei sak for seg
eit særskilt punkt, noko anna enn det som blir drøfta
like seg dårleg
vantrivast
seg imellom
med kvarandre;
innbyrdes
dei prøver å halde kontakten seg imellom
vere for seg el. om seg
vere frampå
vere noko for seg sjølv
vere ulik alle andre;
merkje seg ut
den byen er noko for seg sjølv

Artikkelside

mellom

preposisjon

Opphav

norrønt milli(m), mill(j)um; samanheng med middel- og mid-

Tyding og bruk

på ein stad som er avgrensa på to eller fleire sider;
jamfør imellom
Døme
- dei gjekk med ungane mellom seg;
- det er langt mellom husa;
- Finse ligg mellom Oslo og Bergen
i tidsrommet som skil to tidspunkt eller hendingar frå kvarandre
Døme
- mellom jul og nyttår;
- ete mellom måltida;
- det er lenge mellom kvar gong eg ser dei
i intervallet som er avgrensa av to storleikar
Døme
- det kostar ein stad mellom 15 og 20 kr
i eit gjensidig forhold som femner om to eller fleire personar
Døme
- usemja mellom far og son;
- dette får bli mellom oss;
- mellom oss sagt;
- det er noko mellom dei
brukt for å kontrastere to storleikar
Døme
- velje mellom to ting;
- samanhengen mellom arv og miljø;
- sveve mellom liv og død
blant, i lag med
Døme
- vere mellom vener;
- vere ute mellom folk;
- ho er mellom dei fremste på sitt felt

Faste uttrykk

falle mellom to stolar
passe til verken det eine eller det andre
gå mellom
gripe inn (og mekle)
lese mellom linjene
forstå noko som ikkje er direkte uttrykt
mellom anna
forutan, ved sida av;
blant anna;
forkorta m.a.
mellom borken og veden
i ei vanskeleg stode
det er lett å hamne mellom borken og veden

Artikkelside

mann

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt maðr, akkusativ mann

Tyding og bruk

vaksen person av hankjønn;
mannfolk, kar (1, 1), fyr (1
Døme
- mognast frå gut til ung mann;
- eg kjenner ikkje den mannen;
- i styret sit det tre menn og to kvinner
person med eigenskapar som tradisjonelt har vore oppfatta som mandige
Døme
- ta motgangen som ein mann
mannleg ektemake;
ektemann
Døme
- mann og kone;
- miste mannen sin
brukt i tiltale
Døme
- skjerp deg, mann!
person som er med i eit idretts- eller arbeidslag, mannskap eller følgje
Døme
- ha ti mann i arbeid;
- alle mann på dekk!
- kjempe mann mot mann;
- vi var trøytte, alle mann
brukt i som etterledd i samansetningar og faste uttrykk: menneske, individ, person
Døme
- den vanlege mannen;
- det vart 1000 kr til manns
- - formann
  - meinigmann
  - nordmann
  - sidemann
  - talsmann
som etterledd i samansetningar som nemner ein mann (1) med omsyn til verv, tilhøyrsel eller liknande
- - målmann
  - forretningsmann
  - venstremann

Faste uttrykk

gå mann av huse
gå ut alle som ein (for å vere med på noko)
gå ned med mann og mus
(om skip) søkke med alt om bord
i manns minne
så langt tilbake som folk kan hugse
krevje sin mann
gjere det naudsynt å trå til med full kraft;
jamfør krevje si kvinne
det kravde sin mann å drive garden
mann og mann imellom
frå den eine til den andre;
mannimellom
mannen i gata
typisk representant for folket;
folk flest
manns mål
mannemål
vere mann for
vere i stand til;
greie
vere mann for sin hatt
gjere seg gjeldande;
kunne klare seg sjølv

Artikkelside

leggje, legge

leggja, legga

verb

Opphav

norrønt leggja; av liggje

Tyding og bruk

få til å liggje eller plassere i vassrett stilling
Døme
- leggje duk på bordet;
- leggje barna til faste tider;
- han legg handa mot armlenet
setje frå seg;
plassere i ein viss orden
Døme
- leggje bandasje på såret;
- leggje kabal;
- høna legg egg kvar dag;
- ho legg armen rundt barnet
dekkje, kle
Døme
- leggje fliser på badet
forme ut, byggje, lage
Døme
- leggje veg gjennom dalen;
- leggje grunnen til eit internasjonalt samarbeid;
- dei legg planar;
- leggje vin
ta vegen, fare;
styre, stemne
Døme
- leggje av stad;
- leggje på sprang;
- skipet legg frå kai
fastsetje, påleggje
Døme
- leggje skatt på utbytte;
- dei legg press på styresmaktene
bruke, ofre
Døme
- dei legg arbeid på å få dei unge med

Faste uttrykk

leggje an på nokon
streve for å få nokon til kjærast
leggje av
- halde att;
  spare
  legg av eit brød til meg!
- kvitte seg med
  leggje av uvanane
leggje bak seg
- forlate, passere
  leggje fleire mil bak seg;
  leggje fjella bak seg
- gjere seg ferdig med
  prøve å leggje det vonde bak seg;
  dei har lagt den bitre konflikten bak seg
leggje etter seg noko
late etter seg noko
dei har lagt appelsinskal etter seg i naturen
leggje fram
presentere
regjeringa la fram ei utgreiing
leggje frå seg
- setje bort;
  plassere
  dei la frå seg reiskapen
- bli ferdig med;
  gløyme
  leggje frå seg gamle fordommar
leggje i
oppfatte, forstå
kva legg du i det ordet?
leggje i seg
ete mykje
leggje i veg
fare av stad
han legg i veg over jordet
leggje imot
- kome med innvendingar
  det var ikkje råd å leggje imot
- gje til gjengjeld
leggje inn
- setje inn;
  installere (1)
  leggje inn alarm i huset
- plassere i eller innanfor noko
  han la inn snus;
  ho legg inn opplysningar om seg sjølv på nettet;
  dei vil leggje inn ein treningskamp i desember
- gje beskjed om;
  melde
  han la inn bod på eit hus
leggje inn eit godt ord for
gå god for
leggje inn årene
slutte med ei verksemd;
leggje opp (1)
leggje merke til
bli merksam på;
anse, akte, observere
du legg merke til så mange ting;
ein detalj som er verd å leggje merke til
leggje ned
- få til å liggje nede;
  plassere
  leggje ned ein krans;
  leggje ned ein kabel
- gje opp, slutte med
  leggje ned skulen;
  dei la ned drifta
- hermetisere
  leggje ned frukt
- setje fram, hevde
  leggje ned veto;
  aktor la ned påstand om ti års fengsel
- utføre, gjere
  leggje ned arbeid;
  dei legg ned ein stor innsats
leggje om
endre
leggje om kursen;
leggje om til vinterdekk
leggje opp
- særleg i idrett: slutte
  han har ingen planar om å leggje opp denne sesongen
- lage masker når ein strikkar eller heklar
  ho la opp masker til ein genser
leggje opp til
gjere opptak til;
byrje med;
planleggje
dei legg opp til ei omgjering av næringa
leggje på
gjere større;
auke
leggje på prisane
leggje på seg
bli tjukkare
ho er redd for å leggje på seg
leggje saman
addere
leggje seg
- innta ei liggjande stilling;
  gå til sengs
  leggje seg for å sove;
  ho legg seg sjuk i fire dagar;
  leggje seg inn på sjukehus;
  hunden la seg på golvet
- bli liggjande
  isen legg seg på fjorden;
  snøen har lagt seg på vegane;
  wienerbrød kan leggje seg på sidebeina
- stilne, spakne
  applausen legg seg;
  stormen la seg
leggje seg bort i/borti
blande seg (utidig) inn i
dei ynskjer ikkje å leggje seg borti det heile;
dei la seg bort i samtala mellom dei andre
leggje seg etter
- prøve å få tak i
  han legg seg etter kvinnfolka
- prøve å lære seg
  dei la seg etter å snakke eit utanlandsk språk
leggje seg flat
vedgå ein feil
det hjelper lite å leggje seg flat når det ikkje får konsekvensar
leggje seg imellom
gå imellom, få ende på ein strid;
mekle
leggje seg opp
samle på, spare
leggje seg opp pengar
leggje seg oppi
bli med i, blande seg borti
han legg seg oppi mykje
leggje seg på minne
setje seg føre å hugse noko
leggje seg til
- bli liggjande til sengs
- skaffe seg
  leggje seg til uvanar
leggje seg ut med
kome i strid med
leggje til
plusse på, føye til
leggje til rette/rettes
rydde, ordne;
førebu
kommunen legg til rette for søppelsortering
leggje til grunn
ha som utgangspunkt eller føresetnad
leggje eiga erfaring til grunn for avgjerda
leggje under seg
eigne til seg, ta makt over
leggje ut
- starte ei reise
  leggje ut på ein ekspedisjon;
  dei spurde om vêret før dei la ut
- betale for
  eg kan leggje ut for deg
- setje ut;
  plassere
  leggje ut mat til måkene
- gjere tilgjengeleg
  leggje ut billettar for sal;
  avisa legg ut nyhende på internett
leggje ut om
greie ut, forklare (i det vide og breie)
ho måtte leggje ut om røynslene sine
leggje ved
la liggje saman med noko anna;
jamfør vedlegg
til søknaden må du leggje ved nødvendig dokumentasjon
leggje vegen om
fare innom
han la vegen om grannegarden
leggje vekt på
la (noko) telje sterkt;
gje stor viktigheit
ho legg vekt på erfaring;
ved tilsetting blir det lagt vekt på personlege eigenskapar;
partiet legg vekt på økonomisk likskap
leggje vinn på
gjere sitt beste for (å oppnå noko);
arbeide for;
gjere seg umak med

Artikkelside

gripe

gripa

verb

Opphav

norrønt grípa

Tyding og bruk

ta tak i;
trive
Døme
- gripe øksa med hendene;
- gripe nokon i kragen;
- gripe ballen i lufta;
- gripe tak i noko;
- gripe om noko
fakke
Døme
- gripe tjuven på fersk gjerning;
- gripe nokon i fusk
i overført tyding: gjere bruk av
Døme
- gripe sjansen
gjere sterkt inntrykk på;
røre, fengsle, skake opp;
jamfør gripande og gripen
Døme
- filmen greip meg;
- vere sterkt gripen av noko

Faste uttrykk

grip dagen!
brukt for å oppmuntre nokon til å nyte dagen eller bruke dagen i dag godt;
jamfør carpe diem
gripe an
ta fatt på;
gjere
no veit vi korleis vi skal gripe dette an
gripe etter
- strekkje seg etter
  gripe etter mobilen
- kome med;
  nemne
  gripe etter høvelege orsakingar
gripe inn
gå imellom;
ta affære
dei vågar ikkje å gripe inn;
han greip inn og fekk stoppa slåstkampen
gripe inn i kvarandre
- passe inn i kvarandre
  tannhjula grip inn i kvarandre
- ha samanheng med kvarandre
  dei to debattane grip inn i kvarandre
gripe om seg
breie seg;
auke i omfang
finanskrisa greip om seg
gripe seg i noko
brått bli klar over at ein er eller gjer noko
han greip seg i å vere fæl mot dei
gripe til
ta i bruk;
ty til
gripe til våpen
gripe ut av lufta
påstå noko ein ikkje har grunnlag for
argumentet er ikkje gripe ut av lufta

Artikkelside

finger

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt fingr; truleg samanheng med fem

Tyding og bruk

kvar av dei fem rørlege lemene på handa
Døme
- fryse på fingrane;
- knipse med fingrane
del for finger (1) på vott eller vante
Døme
- strikk fingeren ferdig og fell av

Faste uttrykk

brenne fingrane
få seg ein lærepenge
få fingrane i
få tak i
få ut fingeren
kome i gang;
få opp farten
ha ein finger med i spelet
vere med, verke inn
ha grøne fingrar
vere flink med plantestell
ha lange fingrar
vere tjuvaktig
halde fingrane av fatet
halde seg unna
ikkje leggje fingrane imellom
ikkje vere nådig
dei legg ikkje fingrane imellom i rapporten
ikkje lyfte ein finger
halde seg heilt passiv
partiet vil ikkje lyfte ein finger for den saka
krysse fingrane for
ynskje hell for
kunne på fingrane
meistre på rams;
kunne utanåt
setje fingeren på
peike på, stanse ved (for å kritisere)
her var det lite å setje fingeren på
sjå gjennom fingrane med
la passere (ustraffa)
stikke fingeren i jorda og lukte kvar ein er
finne ut kva stode ein er i, og handle etter det
telje på fingrane
- telje ved hjelp av fingrane
- vege att og fram, vere uviss
vise fingeren
stikke langfingeren i vêret (som teikn på vanvørdnad eller sinne)

Artikkelside

Side 1 av 4

Resultat per side:

Avansert søk

Nynorskordboka 35 oppslagsord

imellom

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Faste uttrykk

gong 1I

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

tid 1I

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

slag 1I

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

seg

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Faste uttrykk

mellom

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

mann

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

leggje, legge

leggja, legga

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

gong 1

tid 1

slag 1