Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 12 oppslagsord

elende

substantiv inkjekjønn

Uttale

eˊlende; elenˊde

Opphav

frå tysk; jamfør elendig

Tyding og bruk

elendig tilstand;
Døme
  • naud og elende;
  • det overveldande elendet
Artikkelside

låkskap

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vere låk;
sjukdom, elende
Artikkelside

naudardom

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt nauðar- i samansetningar

Tyding og bruk

  2. Døme
    • leve i armod og naudardom
Artikkelside

misere

substantiv hokjønn

Uttale

misæˋre

Opphav

frå fransk; av latin miseria, av miser ‘ulykkeleg’

Tyding og bruk

ulykkeleg situasjon;
elende, naud
Døme
  • ei økonomisk misere
Artikkelside

død 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt dauði, dauðr; samanheng med døy

Tyding og bruk

  1. det å døy;
    Døme
    • vere døden nær;
    • li ein smertefri død;
    • dømme til døden;
    • den visse død;
    • tru på eit liv etter døden;
    • død over fienden!
  2. personifisering av død (1, 1)
    Døme
    • stå andlet til andlet med døden;
    • døden treffer oss alle;
    • innhenta av døden
  3. noko som valdar død (1, 1);
    Døme
    • dette blir min død;
    • det er døden å kave slik;
    • bli straffa med døden
  4. i overført tyding: noko som blir borte eller tek slutt;

Faste uttrykk

  • død og forderving
    ulukkeleg lagnad;
    misere, elende, liding
    • det lukta død og forderving;
    • bringe død og forderving;
    • spå død og forderving
  • døy ein naturleg død
    døy av sjukdom (i høg alder) utan uvanlege omstende
    • ho døydde truleg ein naturleg død;
    • dei fleste vil døy ein naturleg død
  • gå i døden for
    friviljug ofre livet for
    • gå i døden for menneskeverdet
  • liggje for døden
    vere døyande;
    liggje på dødsleiet
    • liggje for døden i ei veke;
    • det året han låg for døden
  • med døden til følgje
    som valdar død (1, 1)
    • ei ulykke med døden til følgje;
    • lekamsskading med døden til følgje
  • på død og liv
    same kva det kostar;
    med naudsyn;
    absolutt (2, 2), plent (3)
    • dei skal på død og liv på fjellet i ferien;
    • katta skal på død og liv vaske seg
  • på liv og død
    som gjeld livet;
    som står om overleving
    • ein kamp på liv og død
  • sjå døden i auga
    vere nære å døy
    • fiskarane har sett døden i auga mange gongar før;
    • dei såg døden i auga, men overlevde
  • til døde
    (gjere noko) med døden som resultat
    • svelte seg til døde;
    • trene seg til døde
  • til sin død
    heilt til ein døyr
    • bu åleine til sin død;
    • halde fast ved noko til sin død;
    • leve lykkeleg til sin død
Artikkelside

jammerdal

substantiv hankjønn

Opphav

etter latin in valle lacrymarum ‘i tåredalen’

Tyding og bruk

stad eller tilvære prega av elende, liding og sorg, særleg brukt om det jordiske tilværet i motsetnad til livet i himmelen
Døme
  • bli frelste frå denne verdas jammerdal;
  • dei utvandra frå jammerdalen for godt
Artikkelside

jammer

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk eller tysk

Tyding og bruk

  1. det å jamre;
    jamring, ynk (1)
    Døme
    • høyre gråt og jammer;
    • ein stadig jammer over skattar og avgifter
  2. elendig stode, ulykke (2)
    Døme
    • verda er full av jammer og elende
Artikkelside

død og forderving

Tyding og bruk

ulukkeleg lagnad;
Døme
  • det lukta død og forderving;
  • bringe død og forderving;
  • spå død og forderving
Artikkelside

stakkarsdom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det var berre stakkarsdomen hos dei
  2. umannsleg lag
    Døme
    • svik og stakkarsdom
Artikkelside

skit 1, skitt 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skítr; av skite (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • gjere, lage, skite ein skit
  2. Døme
    • sleppe ein skit
  3. Døme
    • denne bilen er berre skiten
    • stakkarsleg, ussel person
      • du er ein skit
  4. i uttrykk som

Faste uttrykk

  • la skiten gro
    forsøme reinhaldet
  • skit la gå
    blås, pytt, la gå
Artikkelside
Side 1 av 2