Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
3677 treff

Nynorskordboka 3677 oppslagsord

UT

forkorting

Opphav

frå engelsk, forkorting for Universal Time

Tyding og bruk

forkorting for universaltid
Artikkelside

etterspore

etterspora

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

(prøve å) finne ut av
Døme
  • saka lèt seg ikkje etterspore i alle detaljar;
  • dei ettersporar kvar smitten kjem frå
Artikkelside

mengd, mengde

substantiv hokjønn

Opphav

av mang ein

Tyding og bruk

  1. stort tal;
    stort kvantum, masse
    Døme
    • ei heil mengd med folk;
    • plukke mengder av blomstrar;
    • det har kome ei mengd snø
  2. så eller så mykje;
    Døme
    • ei høveleg mengd feitt i kosten
  3. i matematikk: samling av element (7)
    Døme
    • endeleg mengd;
    • uendeleg mengd;
    • tom mengd
  4. i bunden form eintal: storhopen, dei fleste;
    Døme
    • skilje seg ut frå mengda
  5. i bunden form eintal: samling av menneske;
    Døme
    • oppdage ein kjenning i mengda
Artikkelside

hole 3, hòle 3

hola, hòla

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt hola; av hol (3

Tyding og bruk

lage hol (i);
grave (ut)

Faste uttrykk

  • hole ut
    • gjere innhòl
      • hole ut eit trau
    • øydeleggje eller svekkje (noko) innanfrå
      • inflasjon holar ut pengeverdien
Artikkelside

gate 3

gata

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av gatt

Tyding og bruk

lage hol;
Døme
  • gate ut eit hol;
  • gate knapphol;
  • ei øks til å gate med

Faste uttrykk

  • gate utor
    pirke noko ut
Artikkelside

heil 1

adjektiv

Opphav

norrønt heill

Tyding og bruk

  1. ikkje sund;
    uskadd, i stand
    Døme
    • buksa er heil;
    • egget er like heilt;
    • vindauga er heile
  2. av same materialet;
    ublanda, usamansett
    Døme
    • heil ull
  3. i full storleik;
    udelt, uredusert, fullstendig
    Døme
    • eit heilt brød;
    • han har det heile og fulle ansvaret for krisa
    • brukt som substantiv
      • to halve er ein heil
  4. svær, stor, dugeleg
    Døme
    • ei heil mengd
  5. ikkje mindre enn
    Døme
    • heimturen tok heile 15 timar
  6. brukt som adverb: fullt ut, fullstendig, aldeles
    Døme
    • det er heilt sikkert;
    • eg er heilt utsliten;
    • dette er heilt etter min smak;
    • temperaturen var heilt nede i –39 °C

Faste uttrykk

  • det heile
    alt i hop
    • ha overoppsyn med det heile
  • ein heil del
    nokså mykje eller mange
  • fullt og heilt
    fullstendig, aldeles;
    fullt ut
    • stille seg fullt og heilt bak leiaren
  • heil ved
  • heil vegg
    vegg utan dør eller vindauge
  • heile tal
    tal som ikkje er brøkar
  • heilt gjennom
    fullt ut, fullt og heilt
    • han var heilt gjennom lygnaktig
  • heilt ut
    fullt ut, fullt og heilt
    • teateret er heilt ut finansiert av staten
  • i det heile teke
    • på mange måtar;
      stort sett;
      i det store og heile
      • eg er i det heile teke litt forundra over denne avgjerda
    • i nektande uttrykk: på nokon måte
      • eg angrar ikkje i det heile teke
  • i det store og heile
    alt i alt, stort sett, jamt over
Artikkelside

stagedive

stagediva

verb

Uttale

steiˊdsjdaive

Opphav

frå engelsk stage dive ‘scene dykke’

Tyding og bruk

kaste seg frå scena ut over tilhøyrarane på ein (rocke)konsert, og bli boren på hendene til tilhøyrarane;
gjere eit scenestup
Artikkelside

spørje ut

Tyding og bruk

stille mange og grundige spørsmål om noko;
Sjå: spørje
Døme
  • aktor spurde ut vitnet;
  • da han kom heim, vart han spurt ut av foreldra
Artikkelside

halde stand

Tyding og bruk

stå fast;
ikkje gje etter eller svikte;
Sjå: stand
Døme
  • soldatane heldt stand under åtaket;
  • kulda held stand ut veka
Artikkelside

stake ut/opp

Tyding og bruk

Sjå: stake
  1. setje opp stakar for å markere veg, sti eller liknande
  2. bestemme kva ein skal gjere;
    planleggje
    Døme
    • regjeringa har staka ut ein ny politisk kurs;
    • vi staka oss opp ei ny retning
Artikkelside
Side 1 av 368