Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 224 oppslagsord

kiwi

substantiv hankjønn

Opphav

same opphav som kivi

Tyding og bruk

etande grøn frukt;
Actinidia deliciosa
Artikkelside

kirsebær

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå gresk kerasion ‘kirsebærtre’

Tyding og bruk

  1. tre eller busk av slekta Prunus i rosefamilien;
    Prunus cerasus
  2. frukt av kirsebær (1)

Faste uttrykk

  • ete kirsebær med dei store
    innlate seg med sine overmenn
Artikkelside

banan

substantiv hankjønn

Uttale

banaˊn

Opphav

gjennom portugisisk banana frå eit vestafrikansk språk

Tyding og bruk

avlang frukt med gult skal av bananplanta
Døme
  • skrelle ein banan og ete han
Artikkelside

falsk frukt

Tyding og bruk

fruktliknande plantedel (til dømes jordbær);
Sjå: falsk, frukt
Artikkelside

fem om dagen

Tyding og bruk

mål om å ete minst fem porsjonar frukt, bær og grønsaker kvar dag;
Sjå: fem
Døme
  • minst fem om dagen er ein god leveregel
Artikkelside

forboden frukt

Tyding og bruk

det ein ikkje har lov til, men som er mest lokkande;
Døme
  • forboden frukt smaker best
Artikkelside

fem

determinativ kvantor

Opphav

norrønt fim(m); truleg samanheng med finger

Tyding og bruk

  1. grunntalet 5
    Døme
    • klokka er fem over ti
  2. skulekarakteren 5
    Døme
    • få 5 i norsk

Faste uttrykk

  • fem om dagen
    mål om å ete minst fem porsjonar frukt, bær og grønsaker kvar dag
    • minst fem om dagen er ein god leveregel
  • gå fem på
    (opphaveleg frå eit kortspel) bli lurt
    • juryen gjekk fem på
  • ikkje ta fem øre for
    ikkje unnsjå (2), skamme seg eller vike tilbake for
    • han tek ikkje fem øre for å sladre på kameratane
  • ikkje vere ved sine fulle fem
    ikkje ha sitt fulle vit, ikkje vere riktig klok eller klar
    • ingen ved sine fulle fem ville seie ja
  • ta seg fem minutt
    ta ein kort pause
    • ho tok seg fem minutt med ein kollega
Artikkelside

søtkirsebær

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. tre i kirsebærslekta med søte frukter;
    morell;
    Prunus avium
Artikkelside

hermetisk

adjektiv

Opphav

av fransk hermétique, av mellomalderlatin hermeticus; etter namnet til guden Hermes Trismegistos, grunnleggjaren av alkymien og kunsten å gjere kar lufttette med hjelp av magiske segl

Tyding og bruk

  1. om matvare: konservert med å vere sterilisert og nedlagd i lufttett boks eller liknande
    Døme
    • hermetiske grønsaker;
    • hermetisk makrell;
    • hermetisk frukt
  2. som ikkje lèt noko kome inn;
    fullstendig avstengd
    Døme
    • piggtrådgjerde og hermetiske sperringar;
    • leve i ei lukka, hermetisk verd
    • brukt som adverb
      • dører og vindauge var hermetisk lukka;
      • bygget er hermetisk stengt;
      • ho lukka øyra hermetisk for alle formaningar
Artikkelside

graskar

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom tysk; frå latin

Tyding og bruk

  1. tofrøblada, langstilka plante med handnerva blad;
    Cucurbita
  2. stor frukt av graskar (1)
Artikkelside
Side 9 av 23