Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 101 oppslagsord

uvisneleg

adjektiv

Tyding og bruk

Artikkelside

utdrikkingslag

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

venelag til ære for nokon som snart skal gifte seg
Artikkelside

usulka

adjektiv

Tyding og bruk

Døme
  • usulka ære
Artikkelside

ufortent

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ein ikkje fortener;
    som ein er uverdig til
    • få ufortent ros, ære
    • ufortent skade
Artikkelside

tyrste, tørste 2

tyrsta, tørsta

verb

Opphav

norrønt þy(r)sta

Tyding og bruk

  1. vere tyrst, kjenne torste, trenge væske
    Døme
    • eg tyrster så i varmen;
    • tyrste etter all saltmaten;
    • jorda, plantene tyrster
  2. lengte sterkt
    Døme
    • tyrste etter fred, fridom, ære, makt

Faste uttrykk

  • tyrste i hel
    døy av væskemangel
Artikkelside

tukt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt tykt; frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. Døme
    • sjølvtukt;
    • halde (streng) tukt
  2. streng oppseding, refsing, straff
  3. sømeleg framferd, god moral, sømd (2)
    Døme
    • utukt;
    • leve i tukt og ære

Faste uttrykk

  • ikkje ta tukt
    ikkje bli betre av å bli straffa
Artikkelside

trå 3

verb

Opphav

norrønt þrá

Tyding og bruk

gjerne vilje ha, ha hug på, hike, fyse, trakte, streve (etter);
Døme
  • trå etter ære, makt;
  • du skal ikkje trå etter eigedomen åt nesten din – det niande bodordet;
  • kyrne trår heim – stundar el. rømmer heim frå setra
Artikkelside

trå 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt þrá

Tyding og bruk

sterkt ynske (om å ha eller gjere noko), sterk lyst, lengt, stunding, hiking, gir, attrå;
Døme
  • ha (ei) trå etter (el. til) ære, makt, vinning;
  • ha trå heim att;
  • stette tråa si;
  • ha tråa si fram – få fram el. få igjennom ynsket sitt
Artikkelside

tru 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt trú; samanheng med trygg og trøyst

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det er mi (faste) tru at det er slik;
    • leve i den (lykkelege) tru(a) at alt er i orden
  2. tiltru, tillit (til at noko(n) skal utvikle seg positivt), god von
    Døme
    • ha god, dårleg, stor, lita, inga tru på noko(n);
    • miste trua på at det skal lykkast
  3. religiøs overtyding;
    mytisk førestilling
    Døme
    • barnetru;
    • folketru;
    • gudstru;
    • ov(er)tru;
    • åndetru;
    • den kristne trua;
    • trua på Gud;
    • miste trua;
    • vere sterk, veik i trua;
    • trua på underjordiske
    • om tilsvarande overtyding eller livssyn
      • alle blir sæle i si tru
  4. Døme
    • love noko på tru og ære

Faste uttrykk

  • få ein på trua
    overtelje ein (til å gjere noko)
  • i god tru
    utan å vite korleis stoda verkeleg er
    • gjere ein avtale i god tru
Artikkelside

tene 1

tena

verb

Opphav

norrønt þjóna, þéna

Tyding og bruk

  1. ha inntekt, få pengar for utført arbeid;
    med arbeid skaffe seg (inntekt til livsopphald);
    få, ha som inntekt av stilling, arbeid
    Døme
    • han hadde byrja å tene sjølv;
    • tene godt, dårleg;
    • tene til livsopphaldet;
    • tene sitt (daglege) brød;
    • tene gode pengar;
    • tene 100 000 kr i året
    • i uttrykk:
      • tene på prisauken;
      • tene på krigen
  2. ha stilling, vere tilsett hos, vere knytt til (som underordna, for løn)
    Døme
    • han hadde tent familien i mange år
    • vere tilsett for å utføre arbeid (særleg i eit hus eller på ein gard)
      • tene på ein gard;
      • tene som hushjelp
    • verke for, setje kreftene sine inn for
      • tene eit parti;
      • tene ei sak
  3. stille seg eller stå til rådvelde for
    Døme
    • tene fedrelandet
  4. Døme
    • dette tener ikkje henne til ære
      • kottet får tene som loftsbu
      • det tener ikkje til noko
  5. Døme
    • dette tener best dei norske interessene
    • verke til å nå eller oppfylle
      • tene eit føremål

Faste uttrykk

  • tene på
    ha økonomisk utbyte av, ha økonomisk fordel av, profittere på
  • tene til
    ha som fornuftig føremål, vere godt for
  • tene til
    gjere nytte som, brukast til, fungere som
  • tene til
    verke, hjelpe til å oppnå, skaffe, sikre
  • vere tent med
    ha nytte, fordel, hjelp av
Artikkelside
Side 8 av 11