Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 120 oppslagsord

eventyrprins

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

prins i eventyr (1);
draumeprins
Døme
  • han er eventyrprinsen min
Artikkelside

fadder

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lågtysk (ge)vadder(e); frå latin compater ‘(åndeleg) medfader’

Tyding og bruk

  1. person som er vitne ved dåp;
    Døme
    • dei har spurt henne om å vere fadder til barnet;
    • foreldre og fadrar
  2. person som hjelper ein som er yngre eller meir urøynd, i ein startfase
    Døme
    • kvar førsteklassing får ein eldre elev som fadder;
    • ho er fadder for den nytilsette;
    • dei nye studentane får tildelt ein fadder

Faste uttrykk

  • stå fadder for
    • vere fadder ved dåpen
      • eg stod fadder for nevøen min
    • vere med på å få fram
      • han stod fadder for den nye lova
Artikkelside

pronomen

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin ‘i staden for namnet’

Tyding og bruk

i grammatikk: substantivisk eller adjektivisk ord som får tydingsinnhald frå eit ord eller eit uttrykk i den språklege samanhengen, eller frå noko(n) som det blir vist til i den aktuelle situasjonen
Døme
  • eg er eit personleg pronomen;
  • som kan vere relativt pronomen;
  • den i «den bilen er min!» er eit peikande pronomen
Artikkelside

jamaldring

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person på same alder som ein annan som han eller ho blir sett i høve til
Døme
  • ho er jamaldringen min;
  • dei to er jamaldringar
Artikkelside

einaste

adjektiv

Opphav

superlativ av eine (2

Tyding og bruk

  1. som det ikkje finst fleire av
    Døme
    • den einaste bror min;
    • det einaste rette;
    • dei einaste kommunane utan eigedomsskatt
    • brukt som substantiv
      • det einaste var om …;
      • dei var dei einaste ho kunne snakke med om dette
  2. brukt forsterkande: einskild, einstaka
    Døme
    • ikkje ein einaste gong;
    • i eit einaste jafs;
    • kvar einaste dag
Artikkelside

ulv i fåreklede

Tyding og bruk

uærleg person som prøver å spele harmlaus
Døme
  • av og til er storebroren min ein ulv i fåreklede
Artikkelside

fåreklede

substantiv inkjekjønn

Faste uttrykk

  • ulv i fåreklede
    uærleg person som prøver å spele harmlaus
    • av og til er storebroren min ein ulv i fåreklede
Artikkelside

far 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt faðir; same opphav som fader

Tyding og bruk

  1. mann som har barn
    Døme
    • han blir snart far;
    • bli far til ei jente;
    • far og son;
    • faren til Per;
    • far min er sterk;
    • god natt, far!
    • han far er ute;
    • far sjølv i stova
  2. i fleirtal: forfedrar
    Døme
    • landet som fedrane bygde
  3. særleg om Gud: vernar (1)
    Døme
    • himmelske Far;
    • vår Far i himmelen
  4. Døme
    • far til lova
  5. i tiltale til gut eller mann
    Døme
    • å nei, far, den går ikkje!

Faste uttrykk

  • sjuande far i huset
    (etter folkeeventyret Den sjuande far i huset) eldre, gretten person som følgjer med på alt og vil ha det avgjerande ordet
    • pensjonisten har ikkje tenkt å bli ein sjuanda far i huset
Artikkelside

i nokon sin disfavør

Tyding og bruk

til ulempe eller skade for nokon;
Sjå: disfavør
Døme
  • avgjerda gjekk i min disfavør
Artikkelside

slengje drit

Tyding og bruk

snakke fornærmande eller nedsetjande;
Sjå: drit
Døme
  • dei slengde drit til læraren;
  • ingen skal få slengje drit om far min!
Artikkelside
Side 5 av 12