Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 49 oppslagsord

telegraf

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av tele- og -graf

Tyding og bruk

  1. apparat til fjernoverføring av bodskap med hjelp av signal eller kodesystem
    Døme
    • akustisk, optisk, trådlaus telegraf
  2. anlegg med apparat, leidningsnett og stasjonar for telegrafi
    Døme
    • staden hadde korkje telegraf eller telefon
Artikkelside

su 3

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sú akkusativ av sýr

Tyding og bruk

vakse hodyr av gris;
(avls)purke
Døme
  • ha korkje ku eller su – ikkje ha krøter
Artikkelside

skorte 2

skorta

verb

Opphav

norrønt skorta av; gammalengelsk scort ‘kort’, eigenleg ‘avskore’

Tyding og bruk

bli for lite (av eit forråd eller opplag);
ikkje ha;
Døme
  • det skortar korkje på vått eller tørt;
  • skorte på vitet
Artikkelside

setjeordførar, setteordførar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

særskild ordførar som blir sett til å leie kommunestyremøta når korkje ordføraren eller varaordføraren kan vere til stades
Artikkelside

eller

konjunksjon

Opphav

norrønt ella(r), elliga(r), opphavleg ‘av annan skapnad, på annan måte’

Tyding og bruk

jamstillande og disjunktiv konjunksjon
  1. brukt til å jamstille to ledd som står for motsette alternativ
    Døme
    • liv eller død;
    • no eller aldri;
    • ver still, eller så ...!
  2. brukt til å jamstille to eller fleire ledd som står for nokså likeverdige alternativ
    Døme
    • lite eller ingenting;
    • to eller tre;
    • eitt kilo eller så;
    • to el. fleire;
    • ein eller annan – einkvan; jamfør ein (3, 1);
    • eller liknande – jamfør liknande (2)
  3. brukt til å binde saman to ledd som tyder det same
    Døme
    • 1 dollar, eller 7 kr;
    • Oslo, eller Kristiania som byen da heitte

Faste uttrykk

  • anten - eller
    dobbel konjunksjon som viser at det må veljast mellom to
    • anten du eller eg må dra
  • eller anna
    brukt for å peike på uspesifisert alternativ
    • køyra bil, ta buss, eller anna
  • før eller sidan
    om noko som verkar uunngåeleg: på eit eller anna tidspunkt
  • korkje __ eller __
    dobbel konjunksjon som viser at ingen av to eller fleire alternativ er moglege
    • korkje du eller eg vil dra
  • verken __ eller __
    dobbel konjunksjon: korkje – eller
Artikkelside

blandingsføre

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

skiføre med korkje våt eller tørr, korkje finkorna eller grovkorna snø
Artikkelside

bastard

substantiv hankjønn

Uttale

bastarˊd

Opphav

norrønt bastarðr ‘frilleson’; frå gammalfransk

Tyding og bruk

  1. krysning mellom to genetisk forskjellige individ;
    Døme
    • muldyr er ein bastard av esel og hest
  2. noko som korkje er det eine eller det andre
    Døme
    • ein bastard av ein roman
Artikkelside

analfabet

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk; av an- (2 og alfabet

Tyding og bruk

  1. person som korkje kan lese (1) eller skrive (1)
    Døme
    • ingen skal gå ut av grunnskulen som analfabet
  2. person med lite kunnskap om eit emne
    Døme
    • ein analfabet i rekning;
    • vere ein politisk analfabet

Faste uttrykk

  • funksjonell analfabet
    vaksen person som har for låg lese- og skrivedugleik til å kunne gjere seg nytte av han
Artikkelside

adiaforon

substantiv inkjekjønn

Uttale

adiaˊforon

Opphav

av gresk adiaphoros ‘likegyldig’

Tyding og bruk

særleg i fleirtal: handlingar, forhold, ting som blir rekna for korkje moralsk vonde eller gode i stoisk og kristen etikk
Døme
  • sjå på kino og dans som adiafora
Artikkelside
Side 5 av 5