Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 73 oppslagsord

tillate

tillata

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

kanskje etter lågtysk tolaten, jamfør norrønt láta til; som I late

Tyding og bruk

  1. gje løyve til, la få lov;
    la skje
    Døme
    • tillate folk å seie det dei meiner;
    • røyking er ikkje tillate;
    • tillat meg å bryte inn ein augeblink;
    • dei kunne ikkje tillate at garden kom til nedfalls
    • gje høve til
      • eg reiser, om vêret tillèt det
  2. refleksivt: gjere seg så fri, driste seg til
    Døme
    • ho tillèt seg kva som helst
Artikkelside

når helvete frys til is

Tyding og bruk

aldri eller med svært lite sannsyn;
Sjå: fryse, helvete
Døme
  • dei reiser nok ikkje heim før helvete frys til is
Artikkelside

først 3, fyrst 4

adverb

Opphav

norrønt fyrstr, opphavleg superlativ av før (3; jamfør førre

Tyding og bruk

  1. tidlegast;
    før noko anna;
    i byrjinga
    Døme
    • først går vi på kafé, og så på kino;
    • aller først må vi pakke;
    • først på dagen
  2. ikkje før
    Døme
    • eg reiser først i morgon;
    • først no skjønar eg det
  3. berre
    Døme
    • du får bli ei stund når du først har reist så langt;
    • er ein først i form, går alt lett
  4. som den eller det første i rekkjefølgje
    Døme
    • lande med beina først;
    • stå først i rekkja;
    • kome først i mål

Faste uttrykk

  • den som kjem først til mølla, får først male
    den som er først ute, får noko først;
    det har fordelar å vere først ute
  • då først
    ikkje før
    • då først kunne eg tenkje klart
  • frå først til sist
    tvers gjennom, frå byrjing til slutt
    • det var ei fantastisk bok, frå først til sist
  • først av alt
    aller først; framfor alt
    • først av alt vil eg få takke alle som kom
  • først og fremst
    framfor alt, særleg
    • først og fremst må vi vere rolege
  • først som sist
    utan utsetjing
    • dei kan like godt seie sanninga først som sist
  • først til mølla
    brukt for å seie at den som er først ute, får noko først;
    jamfør den som kjem først til mølla, får først male
    • det er berre 200 billettar, så her gjeld det å vere først til mølla
  • no først
    ikkje før no
    • no først merka han at han var utsliten
Artikkelside

handelsreisande

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

salsrepresentant som reiser rundt for å ta opp bestillingar på varer
Artikkelside

feriemål

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

stad ein reiser på ferie eller der det er vanleg å reise på ferie;
Døme
  • eit populært feriemål
Artikkelside

grønlandsfarar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som reiser til Grønland (på ekspedisjon)
Døme
  • grønlandsfararen Fridtjof Nansen
Artikkelside

fryse 2

frysa

verb

Opphav

norrønt frjósa

Tyding og bruk

  1. bli til is, bli dekt av is, stivne av frost;
    bli frostskadd, lage tele
    Døme
    • vatnet fraus til is;
    • elva har frose att;
    • vassrøyra kan fryse sund
  2. få til å fryse (2, 1);
    kjøle ned noko til temperatur under frysepunktet til konservering;
    Døme
    • fryse ned fisken
  3. i overført tyding: stoppe noko, halde i ei uendra stode;
    leggje på is
    Døme
    • fryse fast prisane;
    • fryse kapitalen;
    • fryse avtala inntil vidare
  4. bli plaga av kulde, vere frosen (2)
    Døme
    • fryse på føtene;
    • hutre og fryse;
    • fryse seg i hel;
    • fryse fingrane blå
  5. i overført tyding: skjelve som av kulde, grøsse
    Døme
    • eg frys når eg tenkjer på det

Faste uttrykk

  • fryse biletet
    om film: stogge, setje på pause
    • fryse biletet og analysere omgjevnadene
  • fryse fast
    låse seg fast, ikkje vere til å endre; jamfør fastfrosen
    • hjula fraus fast i bakken;
    • skriket fraus fast i halsen
  • fryse inne
    verte omringa av is, særleg om båt
  • fryse på
    gå mot frost (ute);
    bli tele eller rim (på bakken)
  • fryse til
    • bli heilt dekt med is eller bli stiv som is
      • vatnet fraus til
    • i overført tyding: bli heilt urørleg
      • han fraus til da dei ropte på han
  • fryse ut
    vere kjølig og avvisande mot nokon
    • dei fraus henne fullstendig ut
  • når helvete frys til is
    aldri eller med svært lite sannsyn
    • dei reiser nok ikkje heim før helvete frys til is
Artikkelside

feriestad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. stad ein reiser på ferie eller der det er vanleg å reise på ferie
    Døme
    • øya er ein idyllisk feriestad for mange;
    • populære feriestader
  2. hus, hytte, område eller liknande, særleg som ein eig sjølv, der ein ferierer;
    jamfør feriehus
    Døme
    • det gamle huset er gjort om til feriestad for familien;
    • låne feriestaden til naboen i Hellas
Artikkelside

backpacker

substantiv hankjønn

Uttale

bækˊkpæker

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

turist som reiser med bagasjen i ryggsekk, ofte i fleire månadar;
Døme
  • reise som backpacker til Australia
Artikkelside

ferietur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tur (1, 2) ein reiser på i ein ferie (1);
Døme
  • reise på ferietur til England;
  • vi har ikkje råd til dyre ferieturar
Artikkelside
Side 4 av 8