Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 74 oppslagsord

vekt

substantiv hokjønn

Opphav

seint norrønt vekt, frå lågtysk; av vege (2

Tyding og bruk

  1. i fysikk: kraft som ein lekam i jamvekt verkar på eit underlag med;
    Døme
    • selje fisk, høy etter vekt;
    • mjølsekken held ikkje vekta – er for lett;
    • handelsmannen gav god vekt – litt rikeleg;
    • gå opp, ned i vekt
    • i overført tyding:
      • stupe under vekta av ansvaret
  2. Døme
    • bruke titalssystemet i mål og vekt
  3. så mykje av ei vare som ein veg i éin gong
    Døme
    • ei vekt smør
    • idrettsreiskap laga av ei stong med skive(r) i kvar ende
      • lyfte vekter
  4. reiskap (apparat, instrument) til å vege (2 med
    Døme
    • leggje, vege noko på vekta
  5. i astrologi: person som er fødd i stjerneteiknet Vekta (mellom 23. september og 22. oktober)
    Døme
    • han er vekt
  6. i idrett: vektklasse i boksing

Faste uttrykk

  • i laus vekt
    om vare: som ikkje er pakka og vegen på førehand
    • selje grønsaker i laus vekt;
    • prisen på matpoteter i laus vekt
  • leggje vekt på
    la (noko) telje sterkt
    • ho legg vekt på erfaring
Artikkelside

kaste skive

Tyding og bruk

kaste små heller bortover vatnet så dei hoppar på vassflata, skivje (1);
Sjå: skive
Artikkelside

grammofonplate

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

tynn, rund skive med innprega riller som gjev att lyd (song, musikk, tale) ved hjelp av ein platespelar;
jamfør LP, EP og singel (2, 1)
Artikkelside

hjul

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hjól

Tyding og bruk

  1. rund skive eller ring med eiker som sviv rundt ein aksel
    Døme
    • ei kjerre med to hjul;
    • det er mange små hjul i eit urverk
  2. i overført tyding: krinslaup, utviklingsgang
    Døme
    • vi er alle små hjul i samfunnsmaskineriet
  3. noko rundt som minner om eit hjul
    Døme
    • eit hjul av eld;
    • eit hjul av lys

Faste uttrykk

  • femte hjul på vogna
    (kjenne seg som, vere) til overs
  • halde hjula i gang
    syte for at verksemda går som vanleg
  • liggje på hjul
    køyre, springe like bak ein annan;
    lure like bak
  • slå hjul
    svinge kroppen sidelengs i ein boge heilt rundt med mellomlanding på hendene
  • stegl og hjul
    om eldre forhold: spiss stong og hjul som avretta forbrytarar vart lagde på
    • bli lagd på stegl og hjul
Artikkelside

flysje 1

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

kake 1

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør norrønt kǫkukorn ‘lita kake’

Tyding og bruk

  1. finare bakverk av deig
    Døme
    • servere kaffi og kaker;
    • tørre kaker;
    • bake kake til kaffien
  2. brød (1) steikt i omn
    Døme
    • ete kaka utan pålegg
  3. masse eller deig forma som klump eller skive (til steiking eller koking)
  4. storkna klump

Faste uttrykk

  • ein del av kaka
    ein del av det som er å få (tak i);
    ein del av utbytet
    • forfattaren vil endre kontrakten med forlaget slik at han får ein større del av kaka
  • mjøle si eiga kake
    syte for føremoner for seg sjølv
  • ta kaka
    vinne, toppe (3, 1)
    • det siste innslaget i revyen tok kaka
Artikkelside

flak 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt flaga ‘lausrive stykke’ og flak ‘oppslag eller hette på kappe’; jamfør lågtysk flak ‘lapp’

Tyding og bruk

  1. (lausrive) flatt stykke;
    tynn skive
    Døme
    • målinga fall av i flak;
    • rive store flak av borken
      • som etterledd i ord som
      • isflak
Artikkelside

frisbee

substantiv hankjønn

Uttale

frisˊbi

Opphav

frå engelsk; amerikansk varemerke

Tyding og bruk

  1. rund, svakt konkav skive av plast til å kaste så ho sviv roterande i lufta;
    Døme
    • kaste ein frisbee
  2. det å kaste eller konkurrere med frisbee (1)
    Døme
    • arbeide for at frisbee skal bli ein stor idrett
Artikkelside

flintsteik

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

tjukk skive av skinke
Artikkelside

cheeseburgar

substantiv hankjønn

Uttale

tsjiˊs-; sjiˊs-

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

hamburgar (2) med ei skive (smelta) ost på
Artikkelside
Side 3 av 8