Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 43 oppslagsord

Parkinsons sjukdom

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet til den engelske legen James Parkinson, 1755–1824

Tyding og bruk

sjukdom som kjem av endringar i hjernen, og som mellom anna syner seg i skjelvingar og muskelstivleik

Artikkelside

newton

substantiv hankjønn

Uttale

njuˊten

Opphav

etter namnet til den engelske vitskapsmannen Isaac Newton, 1643–1727

Tyding og bruk

måleining for kraft (, 1);

symbol N

Døme

1 newton = 100 000 dyn

Artikkelside

anglikansk

adjektiv

Uttale

anglikaˊnsk

Tyding og bruk

som høyrer til den anglikanske kyrkja og kyrkjesamfunn tilknytt den

Døme

anglikansk biskop

Faste uttrykk

den anglikanske kyrkja
den engelske nasjonalkyrkja

Artikkelside

hemme, hemje

hemma, hemja

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

frå tysk eller lågtysk hemmen; jamfør norrønt hemja ‘hemje, stanse’

Tyding og bruk

hindre noko eller nokon i verksemd, utvikling eller utfalding;

leggje band på

Døme

dei andre stormaktene prøvde å hemme den engelske frammarsjen i Afrika;
dei tronge kleda hemmar meg i arbeidet;
talefeilen hemma han ein del;
overtrening kan verke hemmande på formutviklinga

Artikkelside

malthusianisme

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet til den engelske presten og samfunnsfilosofen T.R. Malthus, 1766–1834

Tyding og bruk

samfunnsøkonomisk teori som mellom anna hevdar at folketalet aukar raskare enn matproduksjonen

Artikkelside

elektrisk

adjektiv

Opphav

av nylatin electricus, av (vis) electrica ‘elektrisk (kraft)’, laga av den engelske fysikaren W. Gilbert, 1540–1603; opphavleg gresk elektron ‘rav’

Tyding og bruk

som gjeld, inneheld, lagar, leier eller blir driven av elektrisitet
Døme
- elektrisk opplading;
- elektrisk batteri;
- elektrisk kraft;
- elektrisk lys;
- elektrisk gitar
- brukt som adverb:
  bilen køyrde elektrisk
i overført tyding: intenst, spent
Døme
- stemninga var elektrisk

Faste uttrykk

elektrisk felt
område der elektriske krefter verkar;
elektrisk kraftfelt
elektrisk fisk
fisk som kan gje elektrisk støyt
elektrisk stol
avrettingsapparat der den dødsdømde får dødelege elektriske støytar
elektrisk støyt
brå muskelsamantrekning og smertekjensle ein får når det går elektrisk straum gjennom kroppen

Artikkelside

elektrode

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk hodos ‘veg’, laga av den engelske kjemikaren M. Faraday, 1791–1867; av elektro- og -ode

Tyding og bruk

tråd eller plate som leier elektrisk straum til eller frå væske eller gass

Døme

negativ elektrode

Artikkelside

liga

substantiv hankjønn

Opphav

frå italiensk eller spansk; av latin ligare ‘binde’

Tyding og bruk

(politisk eller religiøst) samband, samskipnad
bande (1, 1)
- - smuglarliga
i idrett: samskipnad av klubbar som spelar mot kvarandre på eit bestemt nivå
Døme
- den engelske ligaen
- - tippeliga