Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 48 oppslagsord

momentan

adjektiv

Opphav

frå latin; jamfør moment (1

Tyding og bruk

  1. som gjeld berre ein augeblink;
    Døme
    • momentan pengemangel
  2. brukt som adverb: straks, med det same
    Døme
    • stoppe momentant;
    • bilføraren vart drepen momentant
Artikkelside

heldig

adjektiv

Opphav

av dansk held ‘hell’

Tyding og bruk

  1. som har hell med seg
    Døme
    • eg var så heldig å vinne;
    • laget vann ein heldig siger
  2. Døme
    • saka fekk ein heldig utgang;
    • det var heldig at det gjekk slik;
    • han dukka opp i ein heldig augeblink;
    • eg trur ikkje det er heldig å gjere det på den måten

Faste uttrykk

  • ha ei heldig hand med
    ha ein god framgangsmåte med noko
Artikkelside

idet, i det

subjunksjon

Tyding og bruk

  1. innleier ei leddsetning som uttrykkjer at noko skjer samtidig;
    i same augeblink som;
    Døme
    • idet ho gjekk ut døra, byrja det å regne;
    • idet han sette seg, lét han auga fare kring i rommet
  2. innleier ei leddsetning som uttrykkjer årsak;
    Døme
    • tiltalte fekk lågare straff idet ho ikkje var kjend med heile saka;
    • idet han er frilansar, jobbar han for seg sjølv
Artikkelside

liten

adjektiv

Opphav

norrønt lítill, lítinn; jamfør lite (1

Tyding og bruk

  1. som ikkje er stor;
    med avgrensa storleik;
    under middels høg;
    Døme
    • eit lite hus;
    • ein liten porsjon;
    • vere liten av vekst;
    • ho er bitte lita
  2. svært ung;
    mindreårig
    Døme
    • da ho var lita;
    • han har eit lite barn;
    • ho er for lita til å gå aleine;
    • stakkars liten!
    • brukt som substantiv:
      • aktivitetar for liten og stor
  3. brukt som substantiv: baby
    Døme
    • ho skal ha ein liten
  4. som dekkjer eit lite område
    Døme
    • eit lite land;
    • ein triveleg liten by;
    • ha liten plass
  5. om tid: kortvarig, snau
    Døme
    • ei lita stund;
    • ein liten pause;
    • ein liten time;
    • ha lita tid;
    • ein liten augeblink;
    • ta ein liten tur
  6. som er utan vekt eller verdi
    Døme
    • ein liten feil;
    • ein liten detalj;
    • det spelar lita rolle kva du gjer;
    • vise lita interesse;
    • i liten grad
  7. som femner om få einingar, personar eller liknande;
    fåtalig
    Døme
    • ei lita gruppe

Faste uttrykk

  • gjere seg liten
    vise seg småleg;
    nedverdige seg
  • kjenne seg liten
    oppfatte seg sjølv som uviktig eller hjelpelaus
Artikkelside

kvar 2

determinativ kvantor

Opphav

norrønt hvárr, hvarr, hverr

Tyding og bruk

  1. brukt for å framheve den einskilde blant fleire (ofte for å streke under at noko er jamt fordelt)
    Døme
    • kvar har nok med sitt;
    • la kvar få sitt;
    • to eple på kvar;
    • kvar sin dag;
    • dei fekk kvart sitt eple
  2. brukt for å omfatte alle
    Døme
    • kvar dag;
    • kvart år
    • brukt som substantiv:
      • dei har tolv av kvart til middagsselskap
  3. brukt føre forsterkande bunden artikkel eller form
    Døme
    • kvar den stein;
    • kvart øret
  4. innleier ei indirekte spørjande leddsetning
    Døme
    • ho spurde kvar han kom frå;
    • dei visste kvar dei skulle gå

Faste uttrykk

  • gå kvar sin veg
    skilje lag
  • gå kvar til sitt
    gå heim;
    gå attende til det ein dreiv med
  • kvar augeblink
    kva tid som helst
    • toget kjem kvar augeblink
  • kvar for seg
    åtskild, separat
    • dei vil arbeide saman, ikkje kvar for seg
  • kvar og ein
    alle
    • kvar og ein må ta ansvar
  • kvar si lyst
    brukt for å uttrykkje at ein synest det andre føretrekkjer, er merkeleg
  • kvar sin smak
    brukt for å kommentere kva andre føretrekkjer
  • litt av kvart
    mangt slag;
    litt av alt
    • dei har litt av kvart å setje seg inn i
  • litt etter kvart
    litt om gongen
    • forholda endra seg litt etter kvart
  • nokon kvar
    alle, dei fleste
    • slikt kunne hende nokon kvar
Artikkelside

just

adverb

Opphav

gjennom lågtysk; frå latin juste, av justus ‘rettferdig, rett’ av jus ‘rett’

Tyding og bruk

  1. jamfør just som
    Døme
    • just derfor;
    • ikkje just så lett;
    • just i dag
  2. om tid: for ein augeblink sidan;
    Døme
    • han kom just heim
  3. i røynda;
    Døme
    • ho trudde ikkje han skulle kome før tysdag, just kom han om måndagen
Artikkelside

tillate

tillata

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

kanskje etter lågtysk tolaten, jamfør norrønt láta til; som I late

Tyding og bruk

  1. gje løyve til, la få lov;
    la skje
    Døme
    • tillate folk å seie det dei meiner;
    • røyking er ikkje tillate;
    • tillat meg å bryte inn ein augeblink;
    • dei kunne ikkje tillate at garden kom til nedfalls
    • gje høve til
      • eg reiser, om vêret tillèt det
  2. refleksivt: gjere seg så fri, driste seg til
    Døme
    • ho tillèt seg kva som helst
Artikkelside

kvar augeblink

Tyding og bruk

kva tid som helst;
Døme
  • toget kjem kvar augeblink
Artikkelside

i neste augeblinken

Tyding og bruk

like etter;
Sjå: augeblink
Artikkelside

på augeblinken

Tyding og bruk

med éin gong;
Sjå: augeblink
Døme
  • dei vart sende ut av landet på augeblinken
Artikkelside
Side 2 av 5