Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 28 oppslagsord

størst

adjektiv

Betydning og bruk

superlativ av stor

Artikkelside

stor

adjektiv

Opphav

norrønt stórr

Betydning og bruk

motsatt liten;
svær, av betydelig omfang
Eksempel
- en stor flokk, familie;
- gjøre store øyne – av forundring, redsel og lignende;
- et stort hjerte – godt, varmt;
- et stort smil – bredt;
- de største landene i verden;
- i de større kommunene – temmelig store;
- en stor by;
- være stor for alderen;
- vokse seg stor og sterk;
- store hus
- som substantiv:
betydelig, omfattende
Eksempel
- gjøre noen en stor tjeneste;
- subst: kjøpe inn i stort;
- i stor målestokk;
- en større lekkasje – temmelig stor;
- stor forskjell;
- en stor del av innbyggerne;
- tjene store penger;
- Norge har vært en stor eksportør av tørrfisk;
- en stor bedrift
- viktig, vesentlig
  bruke store ord – sterke;
  (ikke) ha store tanker om noe(n) – høye;
  med største fornøyelse;
  en stor glede, sorg;
  arbeide for større rettferdighet;
  i store trekk;
  trekke opp de store linjene;
  en stor dag;
  det store spørsmål er...;
  tidens store politiske spørsmål
- som adverb:
  dominere stort;
  glede seg stort over, til noe
- ved angivelse av beløp, mål, vekt:
  hvor stor ble fangsten?
  huset er 104 m² stort;
  et beløp, stort kr 45 000,-
- med nektelse:
  han kan ikke være stort over 20 år;
  ikke se stort annet enn svarte skogen;
  ikke spise stort;
  det var ikke (noe) større med snø
i musikk:
som har høy (sosial) stilling
Eksempel
- han er blitt en stor mann
- berømt, dyktig
  en av våre største skuespillere;
  det blir nok noe stort av henne;
  en stor vitenskapsmann, forfatter, idrettsmann
flott (4, fin
Eksempel
- holde en stor middag, et stort selskap;
- (ikke) være stort vant
- ikke smålig
  være stor nok til å innrømme en feil;
  se stort på det
- ordentlig, riktig
  du er en stor tosk, en stor unge
- full, hel (1
  i det store og hele;
  det store tomrom;
  den store kjærligheten
- god
  du store Gud, kineser, min

Faste uttrykk

store og små
voksne og barn
store oktav
oktav (2) under lille oktav og to oktaver under enstrøken oktav
være stor i kjeften
bruke sterke ord;
være skrytete
være stor på det
være kry eller overlegen

Artikkelside

universell utforming

Betydning og bruk

utforming av produkter, bygninger eller annet på en slik måte at de i størst mulig grad kan brukes av alle;

Se: universell

Eksempel

universell utforming av nettsider;
krav om universell utforming av nye bygg

Artikkelside

legge hovedvekten på

Betydning og bruk

framheve, behandle (noe) særskilt grundig;

fokusere på;

legge størst vekt på;

Se: hovedvekt

Artikkelside

mettet, metta

adjektiv

Betydning og bruk

i kjemi: (om stoff) som har tatt opp i seg størst mulig mengde av et annet stoff
Eksempel
- mettet vanndamp;
- mettede fettsyrer;
- en mettet løsning;
- i mettet tilstand
som er fylt opp helt eller fylt opp av noe annet
Eksempel
- et mettet marked gjorde det vanskelig å tjene penger på mobilsalg
intens eller konsentrert
Eksempel
- få en mettet gjengivelse av fargen med god fargedybde

Artikkelside

ytterst

adjektiv

Opphav

norrønt ýztr, i betydning 2 etter nytestamentlig gresk eskhatos ‘sist’, egentlig superlativ av ut; jamfør ytre (

Betydning og bruk

som er lengst ute;
motsatt innerst (2
Eksempel
- de ytterste holmer og skjær;
- hudens ytterste lag
- som adverb:
  ytterst på kanten;
  ytterst ute på neset;
  ytterst hadde han genser
sterkest eller størst mulig
Eksempel
- i den ytterste nød
- som substantiv:
  til det ytterste – til grensen av det mulige, i aller høyeste grad;
  presse seg til det ytterste;
  gjøre sitt ytterste – gjøre sitt beste
- som adverb:
  være ytterst forsiktig, engstelig

Faste uttrykk

den ytterste dag
verdens siste dag;
dommedag (1)

Artikkelside

universell

adjektiv

Betydning og bruk

som omfatter eller gjelder for hele verden (eller universet);
verdensomfattende
Eksempel
- universell fred
som eksisterer under alle forhold eller til alle tider;
allmenn
Eksempel
- ha universell gyldighet
som kan brukes av alle
Eksempel
- universelt utformede lokaler

Faste uttrykk

universell utforming
utforming av produkter, bygninger eller annet på en slik måte at de i størst mulig grad kan brukes av alle
universell utforming av nettsider;
krav om universell utforming av nye bygg

Artikkelside

nød

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

norrønt nauð(r)

Betydning og bruk

vanskelig situasjon;
fare, krise
Eksempel
- være i nød
- - havsnød
stor mangel;
fattigdom, lidelse;
savn
Eksempel
- lide nød;
- avhjelpe nøden i verden
- - bolignød

Faste uttrykk

ha ingen nød
ikke være noen fare
det har ingen nød
i nøden skal en kjenne sine venner
sanne venner hjelper en om en får det vanskelig
med nød og neppe
med stor møye;
bare så vidt
nød lærer naken kvinne å spinne
en finner en løsning når en er i en vanskelig situasjon
når nøden er størst, er hjelpen nærmest
når alt ser vanskelig ut, kan det være at en får hjelp
til nød
i nødsfall;
i verste fall
være i nød for
mangle
vi er i nød for folk som kan stille til valg

Artikkelside

mest

adjektiv

Opphav

norrønt mestr

Betydning og bruk

størst i mengde, vidde og så videre
Eksempel
- Ola har mest penger av dem;
- hvem fikk mest fisk?
- brukt som substantiv: størstepart
  det meste av tiden
brukt som adverb: i høyest grad, i størst monn, framfor alt
Eksempel
- mest av alt har jeg lyst til å snu;
- få mest mulig ut av noe;
- være mest lik faren sin
oftest, som regel, vesentlig
Eksempel
- holde seg mest hjemme
brukt til å lage superlativ (1 av noen adjektiv
Eksempel
- mest kjent;
- mest krevende;
- mest sannsynlig
brukt som adverb, trykklett: nesten
Eksempel
- mest alle kom

Faste uttrykk

for det meste
i de fleste tilfeller;
vanligvis
for det meste røyker han pipe
i meste laget
vel mye

Artikkelside

hovedvekt

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Betydning og bruk

største vekt eller fokus;
hovedtyngde (1)
Eksempel
- dette er en avis med hovedvekt på kultur
storpart
Eksempel
- hovedvekten av gjestene var lokale

Faste uttrykk

legge hovedvekten på
framheve, behandle (noe) særskilt grundig;
fokusere på;
legge størst vekt på

Artikkelside

Nynorskordboka 32 oppslagsord

stor

adjektiv

Opphav

norrønt stórr

Tyding og bruk

som tek mykje plass eller rom;
diger, dryg, svær, motsett liten
Døme
- ei stor bygd;
- store hus;
- vekse seg stor og sterk;
- vere stor for alderen;
- ein stor flokk, familie
- som uttrykk for redsle eller undring:
  gjere store auge
- brei
  eit stort smil
- god, varm
  ha eit stort hjarte
- i musikk:
  den store oktaven – oktaven nedanfor den vesle oktaven
som gjer mykje av seg;
monaleg, omfattande
Døme
- ei stor verksemd;
- Noreg har vore ein stor tørrfiskeksportør;
- tene store pengar;
- ein stor del av folket;
- stor skilnad;
- gjere stor skade;
- i stor målestokk;
- selje, kjøpe i stort;
- gjere nokon ei stor teneste
- vesentleg, viktig
  eit av dei store politiske spørsmåla føre valet;
  det store spørsmålet er ...;
  dra opp dei store linjene;
  i store drag;
  ei stor glede, sorg
- høg (1
  (ikkje) ha store tankar om noko(n)
- sterk
  bruke store ord
- ved oppgjeving av ein sum, eit mål, ei vekt
  kor stor vart fangsten?
  huset er 104 m² stort
- som adverb
  glede seg stort over, til noko;
  dominere stort
- med nekting
  ikkje ete stort;
  ikkje sjå stort anna enn bilar på turen;
  ho kan ikkje vere stort over 20 år
- i komparativ
  arbeide for større rettferd
- absolutt komparativ: heller dryg
  ein større lekkasje;
  det var ikkje noko større med snø
- i superlativ
  med største glede
som har høg (sosial) stilling
Døme
- vere ein stor mann i kommunen
- dugande, vidkjend
  ho har vorte ein stor forskar;
  ein stor vitskapsmann, forfattar, idrettsmann;
  det blir nok noko stort av henne
- ovmodig
  bli, vere stor på det
fin, flott (3
Døme
- (ikkje) vere stort van;
- halde ein stor middag, eit stort selskap
- ikkje småleg
  vere stor nok til å vedgå ein feil;
  sjå stort på det
- ordentleg, retteleg
  du er ein stor tosk, ein stor unge
- full, heil (1
  den store kjærleiken
- fullstendig
  det store tomrommet
- i utrop:
  du store Gud, kinesar, min!

Faste uttrykk

i det store og heile
alt i alt, stort sett, jamt over
store og små
vaksne og barn
vere stor i kjeften
bruke sterke ord;
vere skrytete

Artikkelside

ytst

adjektiv

Opphav

norrønt ýztr; jamfør ytre (

Tyding og bruk

som er, ligg lengst ute (mot kant, rand, grense, overflate eller utvendig side og liknande), som ligg lengst borte (frå sentrum og liknande);
som er nærmast havet
Døme
- ytste garden;
- det var ytst på kanten;
- ytste øyane;
- ytste odden;
- frå den ytste landsenden;
- det var ytst på tunga mi – eg hadde nær sagt det;
- ytste laget, skalet;
- ytste fingertuppen – del av fingertuppen lengst ute
- i religiøst mål:
  det ytste mørkeret – stad lengst frå Gud der fullstendig mørker rår
- som adverb: lengst ute (mot kant, rand, grense, overflate eller utvendig side o l)
  ytst på kanten, stupet;
  han sat ytst på benken;
  ytst ute på neset;
  ytst hadde han ein tjukk genser
etter nytestamentleg gresk eskhatos ‘sist’
Døme
- den ytste tida – siste tida, tida før dommedag
- om person:
sterkast, størst mogleg, overmåte intens, særs djuptgåande;
òg: prekær, på livet laus
Døme
- i den ytste einsemd;
- i den ytste naud
mest langtdriven;
mest konsekvent, mest reindyrka
Døme
- til dei ytste konsekvensar;
- i sine ytste former

Faste uttrykk

den ytste dagen
domedag
gjere sitt ytste
gjere det ein kan;
yte sitt beste
liggje på sitt ytste
liggje for døden
til det ytste
til grensa av det moglege;
i aller høgste grad
spenninga er driven til det ytste;
utnytte noko til det ytste;
han er harmfull til det ytste

Artikkelside

universell

adjektiv

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

som femnar om eller gjeld for heile verda (eller universet);
verdsomfattande
Døme
- universelt samarbeid
som eksisterer under alle forhold eller til alle tider;
allmenn
Døme
- universelle prinsipp for rett og gale
som kan nyttast av alle
Døme
- tilkomsten til kyrkja er universelt forma ut

Faste uttrykk

universell utforming
utforming av produkt, bygningar eller anna på ein slik måte at dei i størst mogleg grad kan nyttast av alle
universell utforming av nettsider;
krav om universell utforming av nye bygg

Artikkelside

naud, nød

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt nauð(r)

Tyding og bruk

vanskeleg situasjon;
fare, krise
Døme
- vere i naud
- - havsnaud
stor mangel;
fattigdom, armod;
skort
Døme
- lide naud;
- yte bistand der nauda er størst
- - fôrnaud
  - husnaud
tvingande grunn
Døme
- eg har ikkje naud til å gjere det

Faste uttrykk

ha inga naud
ikkje vere nokon fare
det har inga naud
i nauda skal ein venene røyne
sanne vener hjelper ein om ein får det vanskeleg
med naud og neppe
knapt nok;
berre så vidt
med nauda
knapt nok;
så vidt
naud lærer naken kvinne å spinne
ein finn ei løysing når ein er i ein vanskeleg situasjon
når nauda er størst, er hjelpa nærmast
når alt ser vanskeleg ut, kan det vere at ein får hjelp
til naud
i naudsfall, i verste fall
vere i naud for
mangle
vere i naud for arbeidsplassar

Artikkelside

mest

adjektiv

Opphav

norrønt mestr

Tyding og bruk

størst i mengd, vidd og så vidare
Døme
- Ole har mest pengar av dei;
- det er Oslo som har mest folk
- brukt som substantiv: størstepart
  det meste av tida
brukt som adverb: i størst mon, i høgast grad, framfor alt
Døme
- likne mest på far sin
oftast, som regel, vesentleg
Døme
- halde seg mest heime
brukt til å lage superlativ (1 av somme adjektiv
Døme
- mest kjend;
- mest krevjande;
- mest sannsynleg
brukt som adverb, trykklett: nær på, ikkje langt frå, nesten, mesta
Døme
- mest alle;
- mest vaksen;
- mest alltid;
- det regna mest kvar dag;
- det kan eg mest ikkje tru;
- det var mest så han fraus

Faste uttrykk

for det meste
i dei fleste tilfelle;
vanlegvis
bruene er for det meste av betong
i meste laget
vel mykje

Artikkelside

hovudvekt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

største vekt eller fokus;
hovudtyngd (1)
Døme
- avisa har hovudvekta på kultur
storpart
Døme
- hovudvekta av turistane var svenske

Faste uttrykk

leggje hovudvekta på
framheve;
fokusere på;
leggje størst vekt på

Artikkelside

helst

adverb

Opphav

norrønt helzt

Tyding og bruk

brukt som superlativ (1 til gjerne (2: med størst lyst;
jamfør heller (2
Døme
- eg vil aller helst sleppe;
- vil du helst ha mjølk i kaffien?
- gjere det ein helst vil
mest sannsynleg;
rettast (3, snarast (2
Døme
- det er helst hans feil;
- det er vel helst slik det heng saman;
- det er no helst det som er feilen
oftast;
gjerne (2, 5)
Døme
- ein held seg helst saman med dei ein kjenner frå før;
- det vil helst gå godt

Faste uttrykk

som helst
det skal vere;
i det heile
kven som helst kan ha teke han;
kva som helst kan ha skjedd;
ho kan vere kvar som helst;
eg veit ikkje noko som helst om dette;
eg fekk inga som helst forklaring

Artikkelside

best 2

adjektiv

Opphav

norrønt beztr; superlativ av bra og god

Tyding og bruk

som dugar til mest, med størst dugleik;
dyktigast
Døme
- vere best i verda;
- beste spelaren på bana;
- den beste idrettsutøvaren
- brukt som substantiv:
  gjere sitt beste;
  prestere på sitt beste
mest tenleg, som gjev mest nytte;
gagnlegast
Døme
- den beste løysinga;
- det er best ikkje å nemne det;
- det blir best for alle;
- kjolen har sett sine beste dagar
- brukt som substantiv:
  til beste for alle;
  tenkje berre på sitt eige beste
som ein rangerer høgast, som tiltaler sansane mest;
mest behageleg eller gledeleg
Døme
- beste frukta er pærer;
- aust eller vest, heime er best;
- beste handelen eg har gjort;
- min beste ven
- brukt som substantiv:
  det beste eg har sett;
  prestere som de beste
i størst mon;
rikelegast
Døme
- eg har best tid om kvelden;
- det er best plass hos deg
mest moralsk høgtståande;
edlast
Døme
- det beste mennesket eg kjenner;
- gjere det som er best
mest velgrunna eller gyldig
Døme
- beste odelsrett har eldste barnet;
- beste prioritet
gjævast, rikast
Døme
- beste folka i bygda
brukt som adverb: lettast, med minst vanske;
tydelegast
Døme
- av dette ser vi best kva som må gjerast
brukt som adverb: grundigast, forsvarlegast;
kraftigast, mest intenst
Døme
- ein er best hjelpt når ein er sjølvhjelpt;
- springe som best ein kan;
- ho trivst best heime
- brukt som subjunksjon:
  best det var, gjekk ho

Faste uttrykk

best før
om matvarer: av best kvalitet før
mjølka er best før 18.03.19
det beste ein veit
det ein rangerer høgast (innanfor eit slag)
pizza er det beste eg veit;
dansing er det beste han veit
det kan hende den beste
ofte brukt for å gje trøyst:
eit mistak som kan hende den beste;
utur kan skje sjølv den beste
etter beste evne
så godt ein klarar
prøve etter beste evne;
eg har etter beste evne prøvd å forstå
i beste fall
om alt går etter planen;
med best tenkjelege utfall
forskinga kan i beste fall gje oss svar på eit viktig spørsmål;
eit tiltak som i beste fall ikkje vil ha nokon effekt
i sin beste alder
i den alderen ein gjer mest eller best arbeid
vere nyutdanna og i sin beste alder
i sine beste år
i den alderen då arbeidsevna er på topp
ein gardbrukar i sine beste år
på sitt beste
i si mest framgangsrike utgåve;
på høgdepunktet, i toppform
Beatles på sitt beste;
bading er ein del av sommaren på sitt beste
som best ein kan
så godt ein greier eller det lèt seg gjere

Artikkelside

aller

adverb

Opphav

genitiv fleirtal av norrønt allr ‘all’

Tyding og bruk

forsterkande føre superlativ: av alle (alt)

Døme

aller best, helst, mest, størst;
som aller snarast – ei snarvending

Faste uttrykk

det aller heilagaste
det høgheilage;
skjemtande: (oftast) bestestova, kontoret til sjefen
ikkje så aller verst
brukande;
tilfredsstillande;
tolleg bra
det gjekk ikkje så aller verst i tevlinga;
avlingane vart ikkje så aller verst

Artikkelside

all

determinativ kvantor

Opphav

norrønt allr

Tyding og bruk

heil, utan unntak;
i fullt omfang
Døme
- bruke all fritida til idrett;
- få alt høyet i hus;
- få med alle foreldra;
- det er tydeleg for all verda;
- ete opp all maten;
- i all framtid;
- all slags folk;
- han forstod ikkje alt dei sa;
- ho har vore konservativ i all si tid
i (altfor) stor mengd
Døme
- vere lei av alt bråket;
- kvifor alt dette oppstyret?
- lat oss sleppe all denne sytinga
størst mogleg, største
Døme
- med all mogleg velvilje;
- i all hast;
- det er all grunn til å nekte
kva som helst;
kvar einaste form for
Døme
- all mat er ikkje like god;
- alle ting – allting;
- all von er ute;
- det går over all forstand;
- over all forventing
kvar einaste;
kvar og ein
Døme
- ein gong for alle;
- ikkje alle dagar er like;
- alle mann på dekk!
- slik har det vore gjort i alle år;
- det er eit godt tilbod på alle måtar;
- sjå ei sak frå alle sider
- brukt som substantiv
  alle må registrere seg;
  alle var der
slutt (2, forbi
Døme
- dagen er all
brukt som substantiv i nøytrum eintal: allting (2;
det heile;
det einaste
Døme
- alt er ikkje sagt i denne saka;
- alt var betre før;
- ikkje for alt i verda!
- alt vel!
- alt i orden;
- alt eller ingenting;
- det raraste av alt;
- vere med på alt som er gøy;
- fotballen er alt for henne;
- det var alt for i dag;
- alt som var igjen
- kollektivt om folk
  alt som kan krype og gå
brukt framfor relativsetning: så mykje som
Døme
- vi sprang alt det vi orka;
- dei gjorde alt dei kunne

Faste uttrykk

all igjennom
heilt ut;
heilt igjennom
bli kald all igjennom
all PR er god PR
all (offentleg) merksemd er bra
all sin dag
all si tid;
heile livet
han var stokk konservativ all sin dag
all ting
det heile;
alt mogleg; jamfør allting (2
han styrer med all ting her;
all ting vart slik som dei ønskte seg;
da kan all ting skje
alle saman
mest om personar: alle (av eit visst tal);
dei som er rekna med
dei kom, alle saman;
kjære alle saman!
alle slag
så mange eller fleire sortar enn ventande;
all slags
alle slag varer å sjå på
alt anna enn
slett ikkje
oppgåvene var alt anna enn lette
alt i alt
i det store og heile;
til saman
alt i alt kan vi vere godt nøgde;
alt i alt var det ein fortent siger
alt mellom himmel og jord
alt mogleg
alt saman
det heile;
det som skal reknast med
du får alt saman for 100 kroner
alt som kan krype og gå
alle menneske ein kan tenkje seg (i eit bestemt område, ved ei bestemt hending)
feie all tvil til side
overtyde alle
framfor alt
meir enn noko anna;
først og fremst
i all æve
for alltid
i alle måtar
på alle vis
ein staut kar i alle måtar
i alt
til saman;
totalt
utgiftene kom på 10 000 kroner i alt
når alt kjem til alt
etter at alt er sagt og gjort
over alle haugar
langt borte;
langt av stad
på alle fire
på kne og hender
krype på alle fire
til all lykke
som vel var;
heldigvis
til all lykke vart ingen skadde
til alt hell
heldigvis
til alt hell kom dei uskadde frå ulykka
éin for alle og alle for éin
slik at kvar enkelt har fullt ansvar
éin gong for alle
slik at ein ikkje treng ta det opp att meir
seie det éin gong for alle;
betale éin gong for alle

Artikkelside

Side 1 av 4

Resultat per side: