Avansert søk

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 305 oppslagsord

inntulla

adjektiv

Tyding og bruk

som er tulla inn

Døme

ein inntulla baby

brukt som adverb:
- liggje i senga inntulla i teppe

innvigd

adjektiv

Opphav

jamfør innvie

Tyding og bruk

som er vigd
Døme
- liggje i innvigd jord
brukt som substantiv: person som har fått del i noko som ikkje er vanleg kjent
Døme
- berre nokre få innvigde visste om det

krå

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt krá, kró

Tyding og bruk

indre hjørne i eit rom;

Døme

i alle krokar og krær;
liggje i kvar si krå

liggje nokon til last

Tyding og bruk

vere til byrd for nokon;

Sjå: last

Døme

eg vil helst ikkje liggje familien til last

last 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

frå lågtysk, jamfør norrønt lest; samanheng med lade ( og lass

Tyding og bruk

gods til frakt med eit transportmiddel
Døme
- tung last;
- farleg last;
- skjule seg i lasta
- - pallelast
  - skipslast
  - tørrlast
trelast
Døme
- høvla last
belasting (2), byrd (1, 2)

Faste uttrykk

leggje nokon noko til last
klandre eller laste nokon for noko
han hadde ikkje gjort noko gale som dei kunne leggje han til last
liggje nokon til last
vere til byrd for nokon
eg vil helst ikkje liggje familien til last
segle med lik i lasta
vere plaga med eller hindra av gamle feil, tradisjonar, fordomar eller liknande

larke 2

larka

verb

Opphav

samanheng med larve ( og slarke

Tyding og bruk

liggje eller henge laust;
slarke (1)
Døme
- grinda larkar
gå seint og tregt
Døme
- larke etter vegen;
- gå og larke

langflat

adjektiv

Tyding og bruk

utstrekt med nesten vassrett kropp

Døme

liggje langflat på magen og sole seg;
dei sprang så fort at dei låg langflate i målområdet;
publikum låg langflate og lo så tårene trilla

Faste uttrykk

leggje seg langflat
ta på seg skulda for noko
leiaren la seg langflat og sa seg lei for rotet

medvitslaus, medvettslaus

adjektiv

Tyding og bruk

utan medvit (2);
i uvit;
bevisstlaus
Døme
- liggje medvitslaus
i overført tyding: ureflektert, tankelaus
Døme
- vere politisk medvitslaus

hovud

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hǫfuð

Tyding og bruk

kroppsdel over eller framfor halsen på menneske og dyr, med hjerne, sanseorgan, munn og opning for luftvegane
Døme
- få ein stein i hovudet;
- ha vondt i hovudet;
- han fall og slo seg i hovudet;
- eit troll med tre hovud
person, individ
Døme
- betale skatt per hovud;
- viss vi deler utlegga likt, blir det 200 kroner per hovud
- - hengjehovud
  - overhovud
  - rotehovud
åndsevne, forstand (1);
hug (1, 1);
tankar (1
Døme
- ha hovudet fullt av planar;
- dette er ikkje etter mitt hovud;
- fordreie hovudet på nokon;
- det er berre sport som står i hovudet på dei;
- kunne noko i hovudet
øvre del av noko eller noko med form som kan likne på eit hovud (1)
Døme
- ei pipe med utskore hovud
- - blomkålhovud
  - brevhovud
  - kålhovud
  - rivehovud
  - spikarhovud

Faste uttrykk

bli raud i hovudet
hisse seg opp
bruke hovudet
tenkje klokt
no må du bruke hovudet her
bry hovudet sitt med noko
spekulere eller gruble på noko vanskeleg
dette treng du ikkje bry hovudet ditt med
bøye hovudet
syne teikn på audmjukskap, skam eller sorg
følgje sitt eige hovud
ikkje bry seg om råd frå andre
få noko inn i hovudet på nokon
få nokon til å forstå eller lære noko
læraren prøvde å få pensumet inn i hovudet på elevane
gjere eit hovud kortare
avrette ved å hogge hovudet av
gå på hovudet
falle framover
gå til hovudet på
- bli ør eller rusa
  vinen gjekk rett til hovudet på meg
- bli overmodig
  suksessen gjekk til hovudet på henne
ha eit godt hovud
vere intelligent
ho har eit godt hovud
ha stort hovud og lite vit
vere dum
ha tak over hovudet
ha husrom
ha/halde hovudet over vatnet
greie seg så vidt
det er så vidt verksemda held hovudet over vatnet utan driftstilskot
halde hovudet høgt
vise teikn på sjølvkjensle eller stoltheit
halde hovudet kaldt
tenkje klart eller bevare dømekrafta, særleg i ein vanskeleg situasjon
henge med hovudet
vere motlaus eller nedtrykt
hol i hovudet
dumt, vanvettig;
bort i natta
klø seg i hovudet
syne teikn på rådville
klø seg i hovudet over situasjonen
krevje hovudet til nokon på eit fat
(etter Matt 14,8 f. og Mark 6,25 f.) krevje at nokon blir avretta;
krevje at nokon blir ofra som syndebukk
la hovuda rulle
- avrette i mengd
- nådelaust avsetje eller døme leiande personar
leggje hovudet i bløyt
tenkje hardt
lyst hovud
flink og intelligent person
han er det lyse hovudet i klassa
med hovudet i hendene
initiativlaus;
utan å gjere noko
med hovudet under armen
utan å tenkje;
ikkje bruke hovudet
med lyfta hovud
med stoltheit;
med sjølvtillit
miste hovudet
miste fatninga;
bli rådvill
han mistar hovudet når han blir stressa
over hovudet på nokon
- liggje på for høgt nivå for målgruppa
  brøkrekning gjekk over hovudet på elevane
- ta ei avgjerd utan å rådspørje eller varsle den det gjeld
  avgjerda blei teken over hovudet på dei tilsette
rekne i hovudet
rekne i tankane, utan nedskrivne tal
riste på hovudet
syne teikn på nekting, vonløyse eller at ein er oppgjeven
setje seg noko i hovudet
bestemme seg for å gjennomføre noko;
få ein fiks idé som ein ikkje vil endre på
setje/stille saka på hovudet
snu opp ned på eller framstille ei sak stikk imot dei faktiske tilhøva
stange/renne hovudet mot veggen
møte uovervinnelege hindringar
stikke hovuda saman
leggje hemmelege planar eller liknande
stikke hovudet fram
våge å vise seg eller hevde seg
ho har fleire gonger stukke hovudet fram i avisdebatten
stikke hovudet i sanden
ikkje vilje sjå ubehagelege sanningar i auga
stå på hovudet
- stå opp ned
- vere endevend eller i vill uorden
  vi må rydde, heile kjøkenet står på hovudet
ta seg vatn over hovudet
ta på seg noko ein ikkje greier
vekse ein over hovudet
vinne over ein;
ta makta frå ein
alle arbeidsoppgåvene veks meg over hovudet

over hovudet på nokon

Tyding og bruk

Sjå: hovud

liggje på for høgt nivå for målgruppa
Døme
- brøkrekning gjekk over hovudet på elevane
ta ei avgjerd utan å rådspørje eller varsle den det gjeld
Døme
- avgjerda blei teken over hovudet på dei tilsette

Side 5 av 31

Resultat per side: