Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
134 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 134 oppslagsord

potpurri

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

av fransk pot ‘krukke’ og pourri ‘ròten’, opphavleg ‘krukke med skjemde grønsakrestar’

Tyding og bruk

  1. musikkstykke samansett av ulike (kjende) melodiar
    Døme
    • ein potpurri over Gershwin-komposisjonar
  2. blanding av godluktande, tørka blad
Artikkelside

apparat

substantiv inkjekjønn

Uttale

aparaˊt

Opphav

av latin apparatus ‘førebuing, reiskap, utstyr’, av ad ‘til’ og parare ‘førebu’

Tyding og bruk

  1. instrument (1), reiskap eller maskin til teknisk, vitskapleg eller praktisk bruk;
    som etterledd i ord som fotoapparat og skumapparat
    Døme
    • straumtilførsel til elektriske apparat;
    • eit apparat for sveising med kolelektrode
  2. samverkande organ for kroppslege prosessar;
    som etterledd i ord som immunapparat og sanseapparat
  3. samansett verksemd med samverkande delar, eit mangesidig tiltak eller liknande; som etterledd i ord som støtteapparat og partiapparat
    Døme
    • det administrative apparatet i avdelinga;
    • eit stort apparat vart sett i sving da omfanget av ulykka vart kjent
  4. systematisk samling av merknader i vitskapleg arbeid
    Døme
    • utgåva har eit godt kritisk apparat;
    • apparatet av notar og tilvisingar
  5. idrett: innretning for øvingar i turn;
    Døme
    • turne i apparat
Artikkelside

kniv

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt knífr

Tyding og bruk

  1. reiskap (samansett av skaft og blad (2)) med egg til å skjere med
    Døme
    • ete med kniv og gaffel
  2. skjerande arbeidsdel i maskin
    Døme
    • kniven i ein slåmaskin

Faste uttrykk

  • ikkje den skarpaste kniven i skuffa
    ikkje blant dei klokaste;
    mindre intelligent
  • kamp på kniven
    hard kamp
    • det er ein kamp på kniven for å halde på lokalsjukehusa
  • kniven på strupen
    trugsel eller krav om å utrette eller bestemme seg for noko
    • han har kniven på strupen;
    • ho får kniven på strupen;
    • dei set kniven på strupen til styret;
    • dette er eit lag med kniven på strupen;
    • for mange er det kniven på strupen
  • kome under kniven
    bli operert
  • krig på kniven
    skarp motsetnad;
    kamp utan skånsel
Artikkelside

maktapparat

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

samansett, mangesidig institusjon med makt (1);
jamfør apparat (3)
Døme
  • politiet er ein faktor i det statlege maktapparatet
Artikkelside

ekstrahere

ekstrahera

verb

Opphav

av latin eks- og trahere ‘trekkje’; jamfør eks-

Tyding og bruk

  1. trekkje ut
    Døme
    • ho måtte ekstrahere ei tann
  2. gjere utdrag, velje ut
    Døme
    • dei ekstraherte dei viktigaste punkta i teksten
  3. trekkje ut ein del av eit samansett stoff
    Døme
    • ekstrahere DNA;
    • ekstrahere alginat frå tare
Artikkelside

mangslungen

adjektiv

Opphav

av mange og slenge (1

Tyding og bruk

rikt variert;
innvikla, samansett
Døme
  • ein mangslungen karriere;
  • eit mangslunge problem
Artikkelside

mangelsjukdom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

sjukdom som kjem av skort på nødvendige næringsemne eller av gale samansett kosthald
Artikkelside

mangfald 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av mange og -fald (1

Tyding og bruk

  1. stor mengd av noko
    Døme
    • eit mangfald av idear
  2. noko som er samansett av mange ulike delar;
    rik variasjon
    Døme
    • mangfaldet i naturen
Artikkelside

lekkerbisken

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk Leckerbischen, samansett av lecker ‘lekker’ og Bisschen ‘liten bit’

Tyding og bruk

  1. god mat;
    Døme
    • sild er ein lekkerbisken saman med smør, potet og flatbrød
  2. i overført tyding: noko av særskild interesse eller kvalitet;
    Døme
    • kabrioleten Mercedes SLK er ein liten lekkerbisken
Artikkelside

leir 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt leir, leirr; samanheng med lim

Tyding og bruk

jordart som er samansett av ørsmå mineralkorn av forvitra bergarter, og som kan formast når ho er våt;
jamfør leire (1
Artikkelside
Side 3 av 14