Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
232 treff

Bokmålsordboka 118 oppslagsord

holde unna for

Betydning og bruk

holde på avstand;
stå imot;
Se: holde
Eksempel
  • hun holdt unna for konkurrenten på oppløpssiden
Artikkelside

i ensom majestet

Betydning og bruk

uten selskap;
med avstand til andre;
alene;
Eksempel
  • sitte i ensom majestet på rommet sitt;
  • fullføre løpet i ensom majestet
Artikkelside

majestet

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk; fra latin maiestatis, genitiv av maiestas ‘storhet’, av maior ‘større’

Betydning og bruk

tittel for monarker og deres ektefeller
Eksempel
  • Hans Majestet Kongen;
  • Hennes Majestet Dronningen;
  • Deres Majestet

Faste uttrykk

  • i ensom majestet
    uten selskap;
    med avstand til andre;
    alene
    • sitte i ensom majestet på rommet sitt;
    • fullføre løpet i ensom majestet
Artikkelside

kløft

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

fra lavtysk; beslektet med kløyve

Betydning og bruk

  1. sted der noe kløyver seg og lager vinkel
    Eksempel
    • en kløft i treverket
  2. synlig fordypning i eller mellom kroppsdeler
    Eksempel
    • ha kløft i haka;
    • kløfta mellom brystene
  3. bratt og langsgående fordypning i terrenget;
    Eksempel
    • elva fosset dypt nede i en kløft;
    • følge en kløft mellom fjellene;
    • en kløft i bergveggen
  4. i overført betydning: avstand eller skille mellom to eller flere grupper
    Eksempel
    • kløfta mellom de rike og de fattige blir større;
    • en kløft mellom tro og viten
  5. del av løk;
    Eksempel
    • to kløfter hvitløk
Artikkelside

på kloss hold

Betydning og bruk

på eller innenfor kort avstand;
Se: kloss
Eksempel
  • komme på kloss hold;
  • bli skutt på kloss hold
Artikkelside

kloss 2

adjektiv

Opphav

gjennom engelsk, fra fransk, av latin ‘stengt’; jamfør klosett

Betydning og bruk

  • brukt som adverb: like ved, nært (2
    • stå kloss oppi noen;
    • bo kloss inntil veien

Faste uttrykk

  • på kloss hold
    på eller innenfor kort avstand
    • komme på kloss hold;
    • bli skutt på kloss hold
Artikkelside

lysavis

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

skjerm med store, lysende bokstaver i stadig bevegelse som danner ord og er synlige på stor avstand
Artikkelside

linjal

substantiv hankjønn

Opphav

av middelalderlatin linealis; av latin linea ‘linje’

Betydning og bruk

redskap til å tegne opp rette linjer eller måle avstand med, ofte inndelt i millimeter og centimenter
Eksempel
  • bruk linjal;
  • han er rett i ryggen som en linjal
Artikkelside

margin

substantiv hankjønn

Opphav

av latin margo, akkusativ marginem; samme opprinnelse som marg (2

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • vinne med klar margin;
    • ha god margin til bilen foran
  2. forskjell mellom to summer, priser eller noteringer
Artikkelside

lenger

adverb

Betydning og bruk

  1. komparativ av langt; med større avstand;
    jamfør lengre
    Eksempel
    • litt lenger bak;
    • lenger borte;
    • lenger til høyre;
    • lenger til venstre
  2. komparativ av lenge (2; utover i tid fra et visst tidspunkt
    Eksempel
    • bli lenger!
    • jeg vil ikke være her lenger;
    • det er ikke lenger siden enn i går at jeg traff henne;
    • jeg er ikke redd lenger
Artikkelside

Nynorskordboka 114 oppslagsord

på kloss hald

Tyding og bruk

på, innanfor kort avstand;
Sjå: kloss
Døme
  • kome på kloss hald;
  • bli skoten på kloss hald
Artikkelside

kløft

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med kløyve

Tyding og bruk

  1. stad, vinkel der noko kløyver, deler seg;
    Døme
    • ei kløft i trestamma
  2. synleg fordjuping i eller mellom kroppsdelar
    Døme
    • ha kløft i haka;
    • kløfta mellom brysta
  3. rivne, skore i terrenget;
    Døme
    • elva fossa djupt nede i ei kløft;
    • følgje ei kløft mellom fjella;
    • ei kløft i bergveggen
  4. i overført tyding: avstand eller skilje mellom to eller fleire grupper
    Døme
    • kløfta mellom fattige og rike land;
    • ei kløft mellom tru og vitende
  5. del av lauk;
    Døme
    • to kløfter kvitlauk
Artikkelside

lysavis, ljosavis

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

skjerm med store, lysande bokstavar i stadig rørsle som dannar ord og er synlege på stor avstand
Artikkelside

linjal

substantiv hankjønn

Opphav

av mellomalderlatin linealis; av latin linea ‘linje’

Tyding og bruk

reiskap til å teikne opp rette linjer eller måle avstand med, ofte inndelt i millimeter og centimenter
Døme
  • streke med linjal;
  • han er rett i ryggen som ein linjal
Artikkelside

margin

substantiv hankjønn

Opphav

av latin margo, akkusativ marginem; same opphav som marg

Tyding og bruk

  1. Døme
    • fylle opptakskravet med god margin;
    • vinne tevlinga med klar margin
  2. skilnad mellom to summar, prisar eller noteringar
Artikkelside

lengd, lengde 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt lengd, av lang

Tyding og bruk

  1. avstand mellom to endepunkt;
    til skilnad frå høgd (1) og breidd (1, 1)
    Døme
    • måle lengda og breidda på eit rom
  2. stykke av noko langt og smalt
    Døme
    • kappe ein stokk opp i lengder på 60 cm
  3. så lang tid som noko varer
  4. avstand frå nullmeridianen til ein stad, målt i grader på ekvator;
    Døme
    • Vardø ligg på 31° austleg lengd

Faste uttrykk

  • i lengda
    på lang sikt;
    etter som tida går
    • dette går ikkje i lengda
  • strekkje seg i lengda
    vekse seg høgare
Artikkelside

lenger

adverb

Tyding og bruk

  1. komparativ av langt; med større avstand;
    jamfør lengre
    Døme
    • lenger bak i køen;
    • den nye traséen er 25 meter lenger vest
  2. komparativ av lenge (2; utover i tid frå eit visst tidspunkt;
    ikkje meir
    Døme
    • vente lenger enn andre;
    • eg er ikkje redd lenger
Artikkelside

lei 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt leið; av lide (1

Tyding og bruk

  1. farvatn langsmed kysten eller inn til ei hamn
  2. Døme
    • det høyrdest lang lei;
    • sjå dårleg på lang lei
  3. Døme
    • ta ei anna lei;
    • gå i same lei;
    • gå i motsett lei;
    • kva lei ein ser saka frå;
    • endre samfunnet i sosialistisk lei;
    • prisen er 250 kr eller noko i den lei

Faste uttrykk

  • bere av leia med
    gå gale, for vidt for nokon
  • indre leia
  • langt av lei
    langt borte frå ein stad;
    avsides
    • dei budde langt av lei
  • ytre leia
    utanskjers
    • fare ytre leia
Artikkelside

klaring 2

substantiv hokjønn

Opphav

av klar (2

Tyding og bruk

naudsynt, fri avstand for maskindel, framkomstmiddel og liknande
Døme
  • ha god klaring;
  • klaringa er 20 cm
Artikkelside

låg 2

adjektiv

Opphav

norrønt lágr; samanheng med liggje

Tyding og bruk

  1. som ikkje er høg, som ikkje når langt opp
    Døme
    • ei låg dør;
    • ein låg stol;
    • eit lågt hus;
    • låge støvlar;
    • du er lågare enn meg
  2. som står eller er stilt langt nede
    Døme
    • låg sol;
    • låg himmel;
    • lågt tak;
    • på det lågaste punktet
    • brukt som adverb:
      • liggje lågt med hovudet;
      • fly lågt
  3. som ligg langt nede på toneskalaen, djup
    Døme
    • ein låg orgeltone
    1. brukt som adverb:
      • songen går lågt i bassen
  4. om lyd: dempa, svak
    Døme
    • ei låg kviskring
    • brukt som adverb:
      • snakke lågt
  5. som er liten i tal eller verdi
    Døme
    • eit lågt tal;
    • låge prisar;
    • låge kostnader;
    • ha låg løn;
    • inntektene er lågare enn forventa;
    • halde seg på eit lågt nivå;
    • låg temperatur;
    • lågt lufttrykk;
    • halde låg fart;
    • dei lågare klassestega i skulen
    • brukt som adverb:
      • vere lågt lønt;
      • lågast mogleg kostnader
  6. som står langt nede i rang;
    lite vørd
    Døme
    • offiserar av lågare grad;
    • lågare organismar;
    • låg levestandard
  7. simpel, ufin
    Døme
    • lågare drifter;
    • låg komikk

Faste uttrykk

  • ha låge tankar om noko/nokon
    tru vondt om og ha små forventingar til noko eller nokon
  • halde ein låg profil
    ha ei forsiktig, avventande haldning;
    ikkje markere seg
    • han har halde ein låg profil i media
  • høg og låg
    folk frå forskjellige sosiale lag
    • eit samfunn med kort avstand mellom høg og låg
  • høgt og lågt
    overalt
    • ho leita høgt og lågt etter boka
  • liggje lågt i terrenget
    ikkje markere seg
    • ho låg lågt i terrenget for ikkje å irritere han
  • lågt under taket
    lite vidsyn, liten toleranse
    • det var ikkje lågt under taket i avisredaksjonen
  • over ein låg sko
    i fleng, uhemma
    • dei bedrog kvarandre over ein låg sko
Artikkelside
Side 3 av 12