Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
28 treff

Bokmålsordboka 14 oppslagsord

frille

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt friðla, frilla; beslektet med fred og frende

Betydning og bruk

foreldet, nedsettende: (en gift manns) elskerinne (1)
Artikkelside

fistel 2

substantiv hankjønn

Opphav

samme opprinnelse som fistel (1

Betydning og bruk

(manns)stemme i høyt toneleie;
Eksempel
  • gå opp i fistel
Artikkelside

erobre

verb

Opphav

av tysk erobern, opprinnelig ‘få overtaket’

Betydning og bruk

  1. ta over et geografisk område med fysisk makt;
    Eksempel
    • erobre en by;
    • erobre et land
  2. oppnå makt eller kontroll over noe
    Eksempel
    • erobre markedet;
    • erobre et mandat;
    • et band som erobret mange fans
  3. få til å elske seg;
    forføre
    Eksempel
    • erobre en manns hjerte
Artikkelside

enemerke

substantiv intetkjønn

Opphav

fra dansk; norrønt endamerki ‘grenseskille’, om jord- eller jaktområde som var én manns eiendom

Betydning og bruk

særlig i flertall: fag, arbeidsfelt som er forbeholdt én
Eksempel
  • jakte på en annens enemerker;
  • trenge seg inn på andres enemerker
Artikkelside

Nynorskordboka 14 oppslagsord

sidemann

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

(manns)person ein sit, står, jamsides med
Døme
  • dytte borti sidemannen
Artikkelside

ring 3

adjektiv

Opphav

lågtysk ringe

Tyding og bruk

  1. som er lite tess;
    som har liten verdi;
    Døme
    • eit ringt husvære;
    • ei ring gåve;
    • få ring betaling;
    • ei ring avling;
    • ikkje det ringaste – ikkje det minste
  2. Døme
    • kjenne seg ring
  3. med låg sosial status;
    Døme
    • ring manns råd skal ein ikkje forsmå;
    • fødd i ringe kår;
    • etter mi ringe meining;
    • ingen ringare enn sjefen kom – sjølvaste
Artikkelside

grunn 1

substantiv hankjønn

Opphav

samanfall av norrønt grunnr m ‘botn’ og grunn n ‘grunne’ og grund f ‘mark’;

Tyding og bruk

  1. mark (1, jord(overflate), jordsmon
    Døme
    • bryte ny grunn;
    • vere, kjenne seg på usikker, gyngande grunn – vere usikker, ha vanskar
  2. Døme
    • (måtte) gå frå gard og grunn – gå fallitt;
    • jakte på annan manns grunn;
    • avstå grunn til kommunen
  3. (art av) fast berg, fjell
    Døme
    • grunn av gneis
  4. Døme
    • gå, stå, sitje på grunn – fast i botnen;
    • trekkje båten av grunnen – laus frå botnen;
    • gå til grunns el. grunne – søkke; overf: øydeleggjast, fortapast;
    • riket, alkoholikaren gjekk til grunne
  5. Døme
    • raud kross på kvit grunn
  6. jordfast underlag (for hus);
    Døme
    • grave, støype grunn til eit hus;
    • huset brann ned til grunnen;
    • byggje på solid grunn;
    • byggje opp, starte (noko) frå grunnen – frå byrjinga;
    • granske noko frå grunnen av;
    • leggje grunnen til eit arbeid – grunnlaget;
    • leggje noko til grunn (for meining, standpunkt, avgjerd)
  7. Døme
    • ha grunn til å tru ...;
    • ha sine grunnar for å gjere noko;
    • dette gjev grunn til mistanke;
    • grunnen til fråværet er sjukdom;
    • av gode grunnar laut eg bli heime;
    • forretninga er stengd på grunn av sjukdom
  8. i faste uttrykk

Faste uttrykk

  • av den grunn
    derfor
  • fast grunn under føtene
    på landjorda; ein trygg stad, eit visst utgangspunkt
  • i grunnen
    eigenleg, alt i alt (er eg godt fornøgd)
  • nå grunnen
    nå botnen
  • på grunn av
    som følgje av; forkorta pga.
    • brua er stengd på grunn av uvêret
  • rå grunnen
    vere herre aleine
  • ta grunn
    nå botnen
Artikkelside

fistel 2

substantiv hankjønn

Opphav

same opphav som fistel (1

Tyding og bruk

(manns)stemme i høgt toneleie;
Døme
  • gå opp i fistel
Artikkelside
Side 2 av 2