Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 61 oppslagsord

kryss 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk kruze; frå latin crucem, av crux ‘kross’

Tyding og bruk

  1. figur av to (oftast skråstilte) linjer eller gjenstandar som skjer kvarandre
    Døme
    • setje kryss i margen på ei bok;
    • få skia i kryss;
    • leggje armane i kryss
  2. noko som liknar eit kryss (1, 1)
    Døme
    • dei kolliderte i krysset
  3. øvre hjørne i eit mål
    Døme
    • ho skaut oppe i krysset
  4. reiskap til å skru av og på bilhjul med
  5. bekkenpartiet og den bakre, kjøtfulle delen av kroppen på husdyr;
  6. kryssande rørsle
    Døme
    • båten gjorde eit kryss mot vinden
  7. i musikk: teiknet ♯ som høgjer ein tone eit halvt steg;
    jamfør B (1, 3)
    Døme
    • kryss for f blir fiss

Faste uttrykk

  • kryss på linja
    • om eldre forhold: kluss med telefonsambandet
    • misforståing
  • på kryss og tvers
    i alle retningar
    • dei søkte gjennom området på kryss og tvers
  • setje kryss i taket
    markere noko heilt uventa (som ein er glad for)
Artikkelside

kryss 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk krüse

Tyding og bruk

  1. spor oppe og nede på tønnestavar
  2. reiskap til å lage kryss (2, 1) med
Artikkelside

krysse 1

kryssa

verb

Opphav

av lågtysk kruzen

Tyding og bruk

  1. merkje av med eit kryss (1, 1)
    Døme
    • krysse av i den rette ruta;
    • krysse ut dei arbeidsoppgåvene ein er ferdig med
  2. leggje eller få i kryss;
    Døme
    • krysse beina;
    • eg kryssa skia og stupte framover i snøen
  3. gå (på skrå) over;
    Døme
    • krysse vegen;
    • vegane kryssar kvarandre;
    • krysse kursen til eit anna fartøy;
    • skøyteløparen kryssa framfor parkameraten
  4. om tog: møtast og passere kvarandre
    Døme
    • toga kryssar på Otta
  5. segle over eit hav eller havstykke
    Døme
    • dei kryssa Nordsjøen i ein liten båt
  6. segle på kryss og tvers mot vinden
    Døme
    • krysse seg fram
  7. Døme
    • kystvakta kryssar utanfor kysten
  8. pare individ av ulike arter eller rasar
    Døme
    • krysse to sauerasar
  9. i overført tyding: dra eller gå i ulike retningar;
    kome i vegen for
    Døme
    • dette kryssar planane mine
    • brukt som adjektiv
      • ha kryssande interesser

Faste uttrykk

  • krysse fingrane for
    ynskje hell for
  • krysse klinger
    • måle krefter i diskusjon eller liknande
Artikkelside

krysse 2

kryssa

verb

Opphav

jamfør tysk krösen

Tyding og bruk

lage kryss (2, 1) (i tønnestavar)
Døme
  • krysse ut for tønnebotnen
Artikkelside

oppløysingsteikn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i musikk: forteikn (2) (♮) som opphevar forteikna kryss (1, 7) eller B (1, 3);
Artikkelside

krysspress

substantiv inkjekjønn

Opphav

av kryss (1

Tyding og bruk

press (2, 2) frå fleire sider;
motstridande påverknader
Døme
  • leve i krysspresset mellom forventingar frå familien og arbeidsgjevaren
Artikkelside

kryssbefrukting, kryssbefruktning

substantiv hokjønn

Opphav

av kryss (1

Tyding og bruk

befrukting der hankjønns- og hokjønnscellene kjem frå to individ som er ulike i eitt eller fleire arveanlegg;
Artikkelside

kryssjekke, kryss-sjekke

kryssjekka, kryss-sjekka

verb

Tyding og bruk

kontrollere på kryss og tvers;
kontrollere fleire kjelder eller opplysningar mot kvarandre
Døme
  • dei har kryssjekka opplysningane mot andre kjelder
Artikkelside

kryssavl

substantiv hankjønn

kryssal

substantiv inkjekjønn

Opphav

av kryss (1

Tyding og bruk

avl (1, 1) der ein parar individ som ikkje er i slekt med kvarandre
Artikkelside

krysskulturell

adjektiv

Opphav

av kryss (1

Tyding og bruk

på tvers av eller mellom to eller fleire kulturar
Døme
  • jobbe med krysskulturell kommunikasjon;
  • eit krysskulturelt ekteskap
Artikkelside
Side 1 av 7