Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
131 treff

Bokmålsordboka 96 oppslagsord

forsiktig

adjektiv

Opphav

fra lavtysk ‘forutseende’

Betydning og bruk

  1. som blir utført rolig, stille og med lite utslag;
    Eksempel
    • forsiktig nå!
    • et forsiktig smil;
    • forsiktige bevegelser
  2. brukt som adverb: med rolige bevegelser
    Eksempel
    • lukk døra forsiktig!
    • liste seg forsiktig over gulvet;
    • gå forsiktig til verks;
    • trå forsiktig på isen
  3. Eksempel
    • være forsiktig med alkohol
Artikkelside

oppmuntring

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

  1. det å muntre opp
    Eksempel
    • jeg prøvde meg med en forsiktig oppmuntring
  2. noe som oppmuntrer
    Eksempel
    • sende en oppmuntring i posten
Artikkelside

profil 1

substantiv hankjønn

Opphav

fra italiensk

Betydning og bruk

  1. omriss eller silhuett av en gjenstand, figur eller naturformasjon
    Eksempel
    • Lofotveggens dramatiske profil
  2. (omriss av et) ansikt sett fra siden
    Eksempel
    • en vakker mann med renskåret profil
  3. samling av karakteristiske egenskaper hos virksomhet, institusjon, person eller lignende;
    hovedtrekk, særdrag, egenart
    Eksempel
    • lederen har greid å gi partiet en ny profil;
    • lage en psykologisk profil av forfatteren
  4. markant person
    Eksempel
    • hun var en profil i hjemlandet
  5. en persons eller virksomhets presentasjon av seg selv på sosiale medier
    Eksempel
    • opprette en profil på Instagram;
    • gå inn på profilen til magasinet

Faste uttrykk

  • holde en høy profil
    sørge for å være virksom og synlig;
    markere seg
    • partiet holdt en høy profil i debatten
  • holde en lav profil
    innta en forsiktig, avventende holdning;
    ikke markere seg
    • hun har holdt en lav profil i mediene
  • i profil
    fra siden;
    jamfør en profil
    • male noen i profil
Artikkelside

beregning

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • en forsiktig, løselig beregning;
    • ta feil i sine beregninger
  2. Eksempel
    • etter mine beregninger skal vi være framme om tre timer
  3. Eksempel
    • gjøre noe med kald beregning;
    • det var gjort med beregning

Faste uttrykk

  • ta med i beregningen
    regne med, huske
Artikkelside

pen

adjektiv

Betydning og bruk

  1. med fint og tiltalende utseende;
    velstelt
    Eksempel
    • den peneste gutten i klassen;
    • være pen og pyntet til festen;
    • ta på seg penere klær;
    • en pen hage
  2. om vær: med opphold, lite vind og lite skyer
    Eksempel
    • lettskyet, pent vær
  3. respektabel;
    Eksempel
    • kjøpe hus i et pent strøk
    • brukt som adverb:
      • oppfør deg pent!
  4. rosende, vennlig
    Eksempel
    • få pen omtale;
    • det var en pen tanke
    • brukt som adverb:
      • snakke pent om noen
  5. forsiktig;
    rolig og behersket
    Eksempel
    • politiet meldte om få ulykker og pen kjøring
    • brukt som adverb:
      • kjøre pent;
      • han tok nederlaget pent
  6. rikelig;
    tilfredsstillende;
    bra, god
    Eksempel
    • få et pent utbytte;
    • pene resultater;
    • pen lønn
  7. brukt som adverb: uten vilkår
    Eksempel
    • han ble pent nødt til å gå
  8. brukt som forsterkende adverb: svært
    Eksempel
    • de gjorde pent lite for å hjelpe til
Artikkelside

penetrere

verb

Opphav

fra latin

Betydning og bruk

  1. trenge igjennom;
    trenge inn i
    Eksempel
    • skuddene penetrerte skroget;
    • bakterier som kan penetrere lungevev
  2. trenge inn i med penis (eller noe annet) ved samleie
    Eksempel
    • han var forsiktig da han penetrerte henne
Artikkelside

pirke

verb

Opphav

av pirre

Betydning og bruk

  1. stikke eller grave forsiktig
    Eksempel
    • pirke i maten;
    • pirke seg i tennene
  2. Eksempel
    • pirke med noe
  3. komme med kritikk
    Eksempel
    • pirke på noe

Faste uttrykk

  • pirke borti
    bry seg med;
    legge seg borti
Artikkelside

parodiering

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

det å parodiere
Eksempel
  • en forsiktig parodiering av eventyrstilen
Artikkelside

passe 4

verb

Opphav

av lavtysk passen up ‘gi akt på’; av fransk passer ‘la (tiden) gå’

Betydning og bruk

ha tilsyn med;
vokte på;
stelle
Eksempel
  • passe barn;
  • passe huset;
  • passe tiden

Faste uttrykk

  • passe kjeften
    være forsiktig med hva en sier
  • passe opp
    vente på noen som trolig kommer forbi
    • han ble passet opp av to som stod og ventet
  • passe på
    ha tilsyn med;
    vokte på
    • pass på at du ikke mister noe
  • passe seg for
    ta seg i vare for
    • en må passe seg for hva en sier;
    • jeg passet meg for å provosere
  • sette bukken til å passe havresekken
    sette en person til å passe på eller gjøre noe som en må vente han eller hun vil dra fordel av
Artikkelside

iver

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom dansk; fra lavtysk iwer

Betydning og bruk

utålmodig lyst, sterk interesse for noe
Eksempel
  • brenne av iver etter å gå i gang;
  • i iveren glemte han å være forsiktig
Artikkelside

Nynorskordboka 35 oppslagsord

forsiktig

adjektiv

Opphav

frå lågtysk ‘framsynt’

Tyding og bruk

  1. som blir gjort roleg, still og med lite utslag;
    Døme
    • ver forsiktig med glasa!
    • eit forsiktig smil;
    • ein forsiktig kritikk
  2. brukt som adverb: med rolege rørsler
    Døme
    • lukk døra forsiktig!
    • gå forsiktig mot kvarandre;
    • gå forsiktig til verks;
    • trø forsiktig på isen
  3. Døme
    • vere forsiktig med alkohol
Artikkelside

oppmuntring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å muntre opp
    Døme
    • stotre fram ei forsiktig oppmuntring
  2. noko som muntrar opp
    Døme
    • sende ei lita oppmuntring i posten
Artikkelside

halde ein låg profil

Tyding og bruk

ha ei forsiktig, avventande haldning;
ikkje markere seg;
Sjå: låg, profil
Døme
  • han har halde ein låg profil i media
Artikkelside

profil 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå italiensk

Tyding og bruk

  1. omriss eller silhuett av ein ting, figur eller naturformasjon
    Døme
    • den karakteristiske profilen av den gamle turisthytta
  2. (omriss av eit) andlet sett frå sida
    Døme
    • ho hadde ein flott, gresk profil
  3. samling av karakteristiske eigenskapar hos verksemd, institusjon, person eller liknande;
    hovuddrag, særdrag, særpreg
    Døme
    • gje partiet ein ny profil;
    • lage ein psykologisk profil av den tiltalte
  4. markant person
    Døme
    • han er ein profil i klubben
  5. presentasjon som person eller verksemd gjev av seg sjølv i sosiale medium
    Døme
    • opprette ein profil på Instagram;
    • logge seg inn på profilen sin

Faste uttrykk

  • halde ein høg profil
    sørgje for å vere verksam og synleg;
    markere seg
    • Noreg har halde ein høg profil i debatten
  • halde ein låg profil
    ha ei forsiktig, avventande haldning;
    ikkje markere seg
    • han har halde ein låg profil i media
  • i profil
    frå sida;
    jamfør en profil
    • teikne nokon i profil
Artikkelside

passe 4

passa

verb

Opphav

av lågtysk passen up ‘gje akt på’; av fransk passer ‘la (tida) gå’

Tyding og bruk

ha tilsyn med;
vakte på;
stelle
Døme
  • passe barn;
  • passe huset;
  • passe tida

Faste uttrykk

  • passe kjeften
    vere forsiktig med kva ein seier
  • passe opp
    vente på nokon som truleg kjem forbi
    • ho vart passa opp av to menn
  • passe på
    ha tilsyn med;
    vakte på
    • pass på pengane dine!
  • passe seg for
    ta seg i vare for
    • ho passa seg for å overdrive;
    • du må passe deg for å bli brent ute i sola
  • setje bukken til å passe havresekken
    setje nokon til å passe på eller gjere noko som ein må vente vedkomande vil nytte til eigen fordel
Artikkelside

klunke

klunka

verb

Opphav

lydord; samanheng med klukke

Tyding og bruk

  1. gje frå seg klukkande lyd;
    Døme
    • tiuren klunka;
    • bekken klunka under snøen;
    • det klunkar på flaska
  2. spele forsiktig eller amatørmessig på strengeinstrument;
    Døme
    • klunke litt på piano;
    • sitje og klunke på gitaren
Artikkelside

mild

adjektiv

Opphav

norrønt mildr

Tyding og bruk

  1. som ikkje er skarp eller sterk i smak, lukt eller oppleving;
    behageleg;
    Døme
    • suppa er mild og rund i smaken;
    • ei såpe med mild lukt;
    • eit mildt vaskemiddel;
    • eit mildt lys
  2. med moderat kraft eller intensitet;
    Døme
    • symptoma var milde;
    • tablettane gjev berre milde biverknader
    • brukt som adverb
      • dette var overraskande, for å seie det mildt;
      • du ser mildt sagt trøytt ut
  3. godlynt, venleg, varsam
    Døme
    • vere mild i blikket;
    • han snakka med mild stemme
  4. skånsam, overberande, ikkje streng
    Døme
    • ein mild dom;
    • ho styrte med mild, men bestemt hand
  5. om vêr, klima: som ikkje er kaldt, men heller ikkje særleg varmt
    Døme
    • mildt vêr;
    • ein mild vind
  6. brukt i utrop
    Døme
    • du milde himmel!
    • milde moses!
    • milde måne!
  7. gjevmild, rundhanda, raus (2, 1)
    Døme
    • donasjon frå ei mild stifting

Faste uttrykk

  • milde gåver
    rause gåver (til velgjerdsføremål)
    • vere avhengig av milde gåver frå private
Artikkelside

linn

adjektiv

Opphav

opphavleg ‘bøyeleg, som gjev etter’; innverknad frå lin (3

Tyding og bruk

  1. mild;
    lite salt
    Døme
    • linn suppe;
    • linn i smaken
  2. brukt som adverb: forsiktig
    Døme
    • klappe lint
  3. i språkvitskap: med regelviss bøying;
    til skilnad frå sterk (7)
    Døme
    • linne former av adjektiv

Faste uttrykk

  • linn bøying
    i språkvitskap, om verb i germanske språk: bøying med tillagd ending i preteritum; til skilnad frå sterk bøying
  • linne substantiv
    substantiv som endar på trykklett vokal;
    til skilnad frå sterke substantiv
  • linne verb
    i germanske språk: verb som lagar preteritum med bøyingsending;
    til skilnad frå sterke verb
Artikkelside

kjeft

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt keptr

Tyding og bruk

  1. munn på dyr eller menneske;
    trut
    Døme
    • hunden hadde frode om kjeften;
    • ha kjeften full av mat;
    • få seg ein på kjeften
  2. munn som talereiskap;
    Døme
    • stoppe kjeften på nokon;
    • alle som opnar kjeften, har eit ansvar
  3. skjenn, kjefting
    Døme
    • bruke kjeft;
    • få kjeft
  4. fremste del på grave- eller gripereiskap;
    vid opning;
    gap
    Døme
    • kjeften på tonga;
    • ein gravemaskin med stor kjeft
  5. egg (1, 1) på øks

Faste uttrykk

  • ha det i kjeften
    vere god til å prate, men ikkje til å handle
  • halde kjeft
    teie, slutte å snakke;
    ikkje fortelje
    • hald kjeft!
  • ikkje ein kjeft
    ikkje nokon;
    ingen
    • det var ikkje ein kjeft å sjå
  • passe kjeften
    vere forsiktig med kva ein seier
  • vere stor i kjeften
    bruke sterke ord;
    vere skrytete
Artikkelside

kunne 2

kunna

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt kunna

Tyding og bruk

  1. ha lært;
    kjenne;
    vere inne i
    Døme
    • ho kan sykle;
    • eg kan snakke flytande walisisk;
    • kan du vegen til sentrum?
    • han kan sine ting!
  2. vere i stand til;
    greie
    Døme
    • meieriet kan lage ti tonn ost i veka;
    • dei gjer så godt dei kan;
    • korleis kunne ho greie det?
    • eg kan ikkje fordra fiskebollar;
    • han kan når han vil;
    • vi kunne ikkje løfte sofaen
  3. ha eller vere høve til
    Døme
    • boka kan kjøpast i bokhandelen;
    • dei kan ikkje reise på ferie i år;
    • vi kan ikkje snu no
  4. vere mogleg eller sannsynleg;
    vere tenkjeleg
    Døme
    • bussen kan komme kvart augeblikk;
    • kven veit kva som kan skje?
    • ho kan vel vere rundt førti år?
    • vi kunne vore i Hellas no;
    • eg kunne hylt av glede;
    • det kan godt vere;
    • det kan du ha rett i;
    • nei, det kan vere det same
  5. ha krav på;
    ha rett til;
    ha lov til
    Døme
    • vi må kunne vente eit klart svar;
    • ingen kan oppføre seg slik;
    • du kan ikkje nekte meg å gjere dette;
    • de kan komme inn no
  6. gå med på;
    vere klar til
    Døme
    • eg kan ta oppvasken
  7. brukt for å uttrykkje høflegheit eller oppmoding;
    vere ynskeleg
    Døme
    • kan du hjelpe til?
    • kunne du rydda rommet ditt?
    • dette huset kan trenge ei oppussing
  8. brukt for å gjere ei utsegn forsiktig eller usikker
    Døme
    • eg kunne ha god lyst til å prøve;
    • det kunne likne henne å gjere dette;
    • det kan vere eit par timar sida ho gjekk
  9. ha årsak eller grunn til
    Døme
    • du kan vere nøgd med dette arbeidet;
    • vi kan vere glade det gjekk så bra som det gjekk;
    • det kan du banne på;
    • du kan lite på han;
    • du kan skjøne at alt skal gå bra

Faste uttrykk

  • ikkje kunne for
    ikkje ha skuld i;
    ikkje vere årsak til
    • dei kunne ikkje for at ferien vart avlyst;
    • eg kan ikkje for at hunden åt leksene
  • ikkje kunne med
    ikkje forstå seg på;
    ikkje vere van med
    • eg kan ikkje med sånne appar
Artikkelside
Side 1 av 10