Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
22 treff

Nynorskordboka 22 oppslagsord

utvendig

adjektiv

Opphav

frå lågtysk, av wenden ‘vende’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • utvendig måling;
    • vaske vindauga utvendig og innvendig;
    • ho har ei utvendig ro trass i spenninga;
    • berre utvendig glans
  2. Døme
    • ei utvendig behandling av emnet
Artikkelside

utanpå, utapå

preposisjon

Tyding og bruk

på utsida av, utvendig på, ytst på
Døme
  • skrive adressa utanpå (konvolutten);
  • ta ein genser utanpå (blusen);
  • huset er pent både utanpå og inni

Faste uttrykk

  • liggje tjukt utanpå
    vere lett å sjå eller merke på nokon
    • at han er forelska ligg tjukt utanpå han
Artikkelside

ytst

adjektiv

Opphav

norrønt ýztr; jamfør ytre (2

Tyding og bruk

  1. som er, ligg lengst ute (mot kant, rand, grense, overflate eller utvendig side og liknande), som ligg lengst borte (frå sentrum og liknande);
    som er nærmast havet
    Døme
    • ytste garden;
    • det var ytst på kanten;
    • ytste øyane;
    • ytste odden;
    • frå den ytste landsenden;
    • det var ytst på tunga mi – eg hadde nær sagt det;
    • ytste laget, skalet;
    • ytste fingertuppen – del av fingertuppen lengst ute
    • i religiøst mål:
      • det ytste mørkeret – stad lengst frå Gud der fullstendig mørker rår
    • som adverb: lengst ute (mot kant, rand, grense, overflate eller utvendig side o l)
      • ytst på kanten, stupet;
      • han sat ytst på benken;
      • ytst ute på neset;
      • ytst hadde han ein tjukk genser
  2. etter nytestamentleg gresk eskhatos ‘sist’
    Døme
    • den ytste tida – siste tida, tida før dommedag
    • om person:
  3. sterkast, størst mogleg, overmåte intens, særs djuptgåande;
    òg: prekær, på livet laus
    Døme
    • i den ytste einsemd;
    • i den ytste naud
  4. mest langtdriven;
    mest konsekvent, mest reindyrka
    Døme
    • til dei ytste konsekvensar;
    • i sine ytste former

Faste uttrykk

  • den ytste dagen
  • gjere sitt ytste
    gjere det ein kan;
    yte sitt beste
  • liggje på sitt ytste
    liggje for døden
  • til det ytste
    til grensa av det moglege;
    i aller høgste grad
    • spenninga er driven til det ytste;
    • utnytte noko til det ytste;
    • han er harmfull til det ytste
Artikkelside

ytre 2

adjektiv

Opphav

norrønt ýtri; jamfør ytst

Tyding og bruk

  1. som er eller ligg lengst ute
    Døme
    • rive av det ytre bordlaget;
    • i dei ytre byområda;
    • det ytre verdsromet
  2. som ligg nærmare havet eller kysten
    Døme
    • dei ytre delane av Vestlandet;
    • i ytre strøk av Lofoten
  3. om angrepsspelar i fotball: som står lengst til høgre eller venstre side av bana
    Døme
    • spele ytre venstre
  4. som gjeld overflate eller utsjånad;
    Døme
    • eit ytre sår;
    • ytre former;
    • mange legg lite vekt på slike ytre ting;
    • på det ytre planet
  5. som kjem eller verkar utanfrå
    Døme
    • ytre påverknad;
    • ei ytre årsak;
    • ytre krefter;
    • ytre fiendar
  6. som er lengst ute til høgre eller venstre i politikken
    Døme
    • vere på ytre høgre fløy

Faste uttrykk

  • i det ytre
    å sjå til;
    tilsynelatande
    • i det ytre ein hyggjeleg mann
Artikkelside

krank 2

adjektiv

Opphav

norrønt krankr; frå lågtysk ‘krumma’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • kranke tider
  2. Døme
    • kjenne seg krank

Faste uttrykk

  • utan blank og innan krank
    om folk: ikkje så fin innvendig som utvendig
Artikkelside

fasade

substantiv hankjønn

Opphav

av fransk face ‘andlet’

Tyding og bruk

  1. utvendig side på ein bygning, ofte om framsida med hovudinngangen
    Døme
    • ha planar for utforminga av fasadane på bygget;
    • gjere om fasaden på hotellet
  2. Døme
    • ha fasaden i orden

Faste uttrykk

  • berge fasaden
    berge æra;
    vise seg upåverka
Artikkelside

vestlandspanel

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

utvendig liggjande panel der det eine bordet dekkjer litt av det andre
Artikkelside

utvendes

adjektiv

Opphav

av ut og vende (3

Tyding og bruk

  1. som er på utsida;
    motsett innvendes
    Døme
    • utvendes mål
    • brukt som adverb:
      • måle huset utvendes
  2. overflatisk, lite grundig,;
Artikkelside

panel

substantiv inkjekjønn

Opphav

opphavleg av latin pannellus, diminutiv av pannus ‘tøystykke’

Tyding og bruk

  1. kledning på vegg, ofte av plankar eller bord (2, 2)
    Døme
    • utvendig panel;
    • dei måla panelet i stova
  2. stykke eller lengd av tøy
    Døme
    • jakka har panel i fleire fargar
  3. tavle eller brett med måleinstrument, brytarar, kontaktar eller liknande
    Døme
    • eit panel med ein brytar for kvar lyspære
  4. firkanta plate som er del i ein teknisk eller elektrisk installasjon, til dømes solcellepanel og panelomn
  5. gruppe av utvalde personar som drøftar ei sak, ofte med tilhøyrarar
    Døme
    • eit breitt samansett panel deltok i debatten
Artikkelside

utan blank og innan krank

Tyding og bruk

om folk: ikkje så fin innvendig som utvendig;
Sjå: innan, krank
Artikkelside
Side 1 av 3