Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 23 oppslagsord

tjue

determinativ kvantor

Opphav

norrønt tjogu, sideform til tuttugu, opphavleg ‘to-ti’

Tyding og bruk

grunntalet 20
Artikkelside

par 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt par, gjennom lågtysk; frå latin par ‘make, like’

Tyding og bruk

  1. to eksemplar av noko som høyrer (meir eller mindre) saman
    Døme
    • eit par sko;
    • ti par sokkar
  2. gjenstand med to like delar
    Døme
    • eit par briller;
    • eit par bukser
  3. to personar som lever saman eller har eit intimt forhold
    Døme
    • paret har vore gift i 56 år;
    • eit nyforelska par;
    • er dei eit par?
  4. eining eller lag av to personar i spel, idrett, musikk eller liknande
    Døme
    • para svingar seg på dansegolvet;
    • paret vart verdsmeistrar i sandvolleyball
  5. nokre få
    Døme
    • om eit par dagar;
    • eit par tusen kroner;
    • eit par og tjue;
    • dei siste par åra;
    • vi får svar i løpet av dei neste par vekene

Faste uttrykk

  • par–tre
    nokre få
    • han pakka med eit par–tre ekstra skjorter;
    • dei siste par–tre åra har han jobba som lærar
Artikkelside

gjenopprette

gjenoppretta

verb

Tyding og bruk

  1. ta tilbake til den førre tilstanden
    Døme
    • gjenopprette dokumenta;
    • demokratiet vart gjenoppretta etter tjue år med diktatur
  2. i overført tyding: utbetre
    Døme
    • freden er gjenoppretta i partiet;
    • gjenopprette ro og orden
Artikkelside

skjere seg

Tyding og bruk

Sjå: skjere
  1. breste, sprekke
    Døme
    • røysta skjer seg;
    • mjølka skar seg;
    • motoren har skore seg
  2. slå feil
    Døme
    • opplegget skar seg
  3. ta ei viss lei
    Døme
    • Sognefjorden skjer seg tjue mil inn i landet;
    • båten skar seg fram i bølgjene;
    • skiene skar seg ned i snøen
Artikkelside

frå … til …

Tyding og bruk

brukt til å syne spenn i tid, omfang eller anna;
Sjå: frå
Døme
  • utstillinga er open frå laurdag til måndag;
  • isen er frå ti til tjue cm tjukk
Artikkelside

sneis 2

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Opphav

same opphav som sneis (1 eigenleg ‘mengd som er opphengd på ein pinne’

Tyding og bruk

mengd, tal på tjue;
Døme
  • ei sneis egg
Artikkelside

fadderbarn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. person som ein er fadder (1) for;
    Døme
    • sende ei helsing til fadderbarnet på dåpsdagen
  2. barn som ein støttar økonomisk, ofte gjennom å gje ein fast sum til ein humanitær organisasjon
    Døme
    • kvar månad sender vi pengar til to fadderbarn
  3. yngre eller meir urøynd person som ein fadder (2) har eit særleg ansvar for i ein oppstartsperiode
    Døme
    • den røynde studenten har ansvar for ei gruppe med tjue fadderbarn
Artikkelside

arrondissement

substantiv inkjekjønn

Uttale

arondisemanˊg; arongdisemanˊg

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

underavdeling av eit departement (3);
Døme
  • Paris er inndelt i tjue arrondissement
Artikkelside

nyttårsbarn, nyårsbarn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

barn som er fødd rett etter årsskiftet
Døme
  • nyttårsbarnet vart fødd tjue minutter etter nyttår
Artikkelside

frå 1, ifrå

preposisjon

Opphav

norrønt frá, ífrá; same opphav som fram

Tyding og bruk

  1. brukt for å gje utgangspunkt ved stad eller rom;
    med utgangspunkt i
    Døme
    • reise frå Bodø;
    • trafikken frå fjellet;
    • kome frå jobb;
    • samle seg frå alle kantar;
    • frå kontoret ser eg heile byen
    • brukt som adverb
      • sparke frå;
      • båten driv frå
  2. ved (måling av) utgangspunktet for strekning, område, storleik, intervall
    Døme
    • frå Lindesnes til Nordkapp;
    • frå ende til annan;
    • frå topp til tå;
    • frå hand til munn;
    • 20 m frå huset;
    • prisar frå 10 kr og oppover;
    • frå dei eldste til dei yngste
  3. ved utgangspunktet for tid
    Døme
    • frå 1. mai til 1. juli;
    • frå gammalt av;
    • frå da av tok eg heller bussen enn å gå;
    • frå først til sist;
    • frå først av var det slik;
    • frå æve til æve
  4. ved utvikling, endring
    Døme
    • vekse frå gut til mann;
    • frå det kjende til det ukjende
  5. med opphav, årsak, grunnlag eller kjelde i
    Døme
    • vere frå landet;
    • stamme frå apane;
    • funn frå Egypt;
    • boka hennar frå 1959;
    • snøen frå i fjor;
    • helse frå nokon;
    • ordre frå høgaste hald;
    • arve frå ein onkel;
    • få hjelp frå vener;
    • høyre sladder frå nokon;
    • blø frå såret;
    • snakke frå levra;
    • fritt omsett frå tysk
    • brukt som adverb
      • ein kan lure kvar dette kjem frå
  6. med fjerning, åtskiljing, skilje eller avstand i høve til
    Døme
    • reise frå gard og grunn;
    • han reiste seg frå stolen;
    • rømme frå fengselet;
    • vere borte frå arbeidet;
    • setje frå seg nøklane;
    • bordet står noko frå veggen;
    • halde nokon frå å gjere noko;
    • ta ei klokke frå kvarandre;
    • vere skild frå nokon;
    • seie frå seg retten;
    • kople av frå maset;
    • sovne frå lyset
    • brukt som adverb
      • dei skadelidne må melde frå;
      • denne summen skal du trekkje frå

Faste uttrykk

  • falle frå
    • døy
    • forlate, svikte;
      slutte
  • frå eller til
    utan stor skilnad i den eine eller andre retninga
    • vi kan ikkje gjere stort frå eller til
  • frå seg
    ukontrollert, styrlaus, galen; i uvit
    • dei vart frå seg av sinne
  • frå tid til anna
    somtid, av og til
    • slike ting skjer frå tid til anna
  • frå vitet
    utan evne til å tenkje eller handle rasjonelt
    • støyen kunne få kven som helst til å gå frå vitet
  • frå … til …
    brukt til å syne spenn i tid, omfang eller anna
    • utstillinga er open frå laurdag til måndag;
    • isen er frå ti til tjue cm tjukk
  • gå ut frå
    byggje på, rekne med (noko)
    • gå ut frå at alt er rett
  • til og frå
    fram og tilbake
  • til skilnad frå
    ulikt, i motsetnad til
    • til skilnad frå foreldra bryr ikkje dei unge seg om å kjøpe hus
  • til å kome frå
    brukt for å uttrykkje at ein ikkje kan unngå noko
    • det er ikkje til å kome frå at språk kan vere vanskeleg
  • vekse frå
    bli for stor for
    • slikt hadde dei vakse frå
Artikkelside
Side 1 av 3