Avansert søk

Nynorskordboka 1837 oppslagsord

overført

adjektiv

Opphav

Tyding og bruk

som har ei anna tyding enn den konkrete

Døme

bruke eit ord i overført tyding

overføre

overføra

verb

Tyding og bruk

føre frå ein stad til ein annan;
føre over
Døme
- fangen skal overførast til ei open avdeling;
- summen er overført til neste sida
sende, syne
Døme
- overføre ein fotballkamp i fjernsynet

teppeleggje, teppelegge

teppeleggja, teppelegga

verb

Tyding og bruk

leggje teppe på golvet
Døme
- teppeleggje stova
- brukt som adjektiv:
  ei teppelagt leilegheit
i overført tyding: dekkje eit område eller eit tidsrom med noko
Døme
- teppeleggje fjellet med hytter;
- kanalen teppelegg sendetida med sendingar frå OL

teppefall

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i teateret: det at sceneteppet går ned eller blir trekt for når ei akt eller framsyning er slutt
Døme
- få ståande applaus etter teppefall
i overført tyding: det at noko tek slutt;
ende (1, 3)
Døme
- det vart konkurs og teppefall for den litle butikken

tenar

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt þénari

Tyding og bruk

person tilsett i større hushald for å varte opp herskapet og greie med praktiske gjeremål
Døme
- eit herskapeleg hus med mange tenarar;
- ein trufast tenar for dronninga
i overført tyding: person som følgjer viljen til noko eller nokon
Døme
- ein tenar for folket;
- ein audmjuk tenar for Herren
datamaskin som lagrar og leverer innhald til andre datamaskinar;
server
Døme
- ein tenar med mange prosessorar

temperatur

substantiv hankjønn

Opphav

av latin temperatura ‘høveleg blanding’

Tyding og bruk

grad av varme
Døme
- høg temperatur;
- måle temperaturen i havet;
- i dag er det behageleg temperatur
temperatur (1) uttrykt som tal på ein skala
Døme
- liste over temperaturane ulike stader;
- kva er temperaturen?
kroppsvarme
Døme
- du har normal temperatur;
- barnet har litt høg temperatur
i overført tyding: grad av kjenslemessig engasjement;
stemning (2, 1)
Døme
- temperaturen i debatten er høg
i overført tyding: grad av aktivitet
Døme
- drive opp temperaturen i økonomien
i musikk: avvik frå absolutt reinstemming i eit orgel eller liknande

Faste uttrykk

absolutt temperatur
temperatur målt frå det absolutte nullpunktet
kritisk temperatur
temperatur da ei kjemisk eller fysisk endring går føre seg
ta temperaturen
- måle grad av varme
  ta temperaturen på nokon
- skaffe seg eit inntrykk av eller overblikk over noko
  ta temperaturen på stemninga blant publikum

tempel

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk; av latin templum

Tyding og bruk

bygning for offentleg gudsdyrking;
gudshus, heilagdom (2)
Døme
- eit gresk tempel;
- gå inn i tempelet for å be
i overført tyding: noko ein held heilagt og syner vyrdnad for
Døme
- heimen min er mitt tempel

Faste uttrykk

Thalias tempel
teateret

edderkopp

substantiv hankjønn

Opphav

av dansk edder ‘eiter’ og kop ‘noko tjukt, oppsvulma’

Tyding og bruk

leddyr av ordenen Araneae der hovudet har vakse saman med brystet, og der bakkroppen er skild frå resten av kroppen med ei djup innsnøring;
kongro
Døme
- ha angst for edderkoppar;
- bli biten av ein giftig edderkopp
i overført tyding: nokon som styrer eit nettverk av andre menneske i det skjulte
Døme
- ho er sjølve edderkoppen i systemet;
- han var edderkoppen i eit internasjonalt terrornettverk

tannløyse

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør -løyse

Tyding og bruk

det å ikkje ha tenner
Døme
- mange eldre slit med tannløyse
i overført tyding: det å mangle brodd, vere tannlaus (2)
Døme
- eit døme på politisk tannløyse

tannlaus

adjektiv

Opphav

norrønt tannlauss

Tyding og bruk

som vantar tenner
Døme
- ein tannlaus kall;
- babyen trekte munnen ut i eit tannlaust smil
i overført tyding: som er utan brodd;
harmlaus, tam (3)
Døme
- ei tannlaus tale;
- angrepsspelet var tannlaust

Side 1 av 184

Resultat per side: