Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
132 treff

Nynorskordboka 132 oppslagsord

orsake

orsaka

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av or (4 og sak

Tyding og bruk

  1. frita for skuld;
    verne mot klander;
    jamfør orsak
    Døme
    • du lyt orsake at eg ikkje kan kome
  2. gje gode grunnar for;
    Døme
    • målet orsakar måten

Faste uttrykk

  • orsake seg
    kome med grunnar for å rettferdiggjere seg
    • eg orsaka meg med at alarmen ikkje ringde
Artikkelside

respekt

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘det å ta omsyn’, av respicere ‘sjå seg attende’

Tyding og bruk

age, vyrdnad, lydnad
Døme
  • setje seg i respekt;
  • ha stor respekt for nokon;
  • vise kvarandre respekt;
  • læraren har respekt

Faste uttrykk

  • med respekt å melde
    om eg så må seie;
    orsak uttrykket;
    sant å seie
    • dette er, med respekt å melde, berre tøv
Artikkelside

paddeflat

adjektiv

Tyding og bruk

flat som ei padde
Døme
  • paddeflate vegar;
  • dei låg paddeflate på golvet

Faste uttrykk

  • leggje seg paddeflat
    be audmjukt om orsak og ta på seg all skuld
Artikkelside

melde 3

melda

verb

Opphav

frå lågtysk ‘forråde’

Tyding og bruk

  1. seie frå om ei ulovleg handling til styresmaktene, særleg politiet
    Døme
    • melde saka til lensmannen;
    • bli meld for ærekrenking
  2. gje til kjenne;
    gje beskjed om, varsle;
    kunngjere, rapportere
    Døme
    • kven kan eg melde?
    • melde brann;
    • melde forfall;
    • det er meldt regn;
    • avisene melder om nye kampar ved fronten;
    • har du noko nytt å melde ?
  3. Døme
    • kan du melde meg når du er komen heim?
  4. i kortspel: gje til kjenne (det spelet ein trur ein har kort til)
    Døme
    • melde to spar;
    • melde pass;
    • det er din tur til å melde
  5. gje ei (skriftleg) vurdering av;
    omtale offentleg
    Døme
    • melde nye bøker;
    • han melde plata i avisa

Faste uttrykk

  • med respekt å melde
    om eg så må seie;
    orsak uttrykket;
    sant å seie
    • dette er, med respekt å melde, berre tøv
  • melde frå
    varsle
    • dei melde frå om brannen
  • melde inn
    registrere som medlem
    • melde seg inn i eit lag;
    • dei melde klubben inn i forbundet
  • melde opp
    registrere for eksamen eller anna prøve
    • melde seg opp til eksamen;
    • det er trafikkskulane som melder opp elevar til oppkøyring
  • melde på
    registrere som deltakar
    • ho melde seg på franskurset;
    • skiforbundet har meldt han på til løpet
  • melde seg
    • (møte opp og) kunngjere at ein er interessert i eller klar til noko
      • melde seg i resepsjonen når ein kjem til legen;
      • melde seg til teneste;
      • det har meldt seg ni søkjarar
    • vise seg, kome
      • vanskane melder seg;
      • sjukdomen melde seg alt i barndomen
  • melde ut
    • seie opp medlemskap
      • ho melde seg ut av partiet;
      • dei vil melde landet ut av EU
    • ikkje lenger vere ein del av
      • du kan ikkje melde deg ut av samfunnet
Artikkelside

unnskyld

interjeksjon

Opphav

imperativ av unnskylde

Tyding og bruk

  1. brukt for å seie seg lei for noko og be om orsaking;
    Døme
    • det var dumt gjort av meg. Unnskyld!
    • unnskyld at eg er så sein
  2. brukt (høfleg) for å be om merksemd;
    Døme
    • unnskyld, er plassen ledig?
Artikkelside

leggje seg paddeflat

Tyding og bruk

be audmjukt om orsak og ta på seg all skuld;
Sjå: paddeflat
Artikkelside

med respekt å melde

Tyding og bruk

om eg så må seie;
orsak uttrykket;
Sjå: melde, respekt
Døme
  • dette er, med respekt å melde, berre tøv
Artikkelside

forsnakking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • orsak for forsnakkinga
  2. ytring der ein forsnakkar seg
    Døme
    • det var ei forsnakking
Artikkelside

uroe

uroa

verb

Tyding og bruk

  1. skiple freden og roa for;
    Døme
    • uroe nokon i middagskvila;
    • uroe ikkje vognføraren!
    • orsak at eg uroar
  2. Døme
    • uroe oppstillinga
  3. gjere uroleg og ottefull
    Døme
    • striden uroar meg;
    • de treng ikkje uroe dykk over dette – ikkje bli urolege
Artikkelside

årsak

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt órsǫk; frå lågtysk orsake ‘grunn, påskot’

Tyding og bruk

noko som er ein føresetnad eller eit vilkår for noko anna;
grunn, føresetnad
Døme
  • årsak og verknad;
  • vere årsak til noko;
  • finne årsaka til feilen;
  • for stor fart er årsak til mange ulykker;
  • dette hende av naturlege årsaker

Faste uttrykk

  • inga årsak!
    brukt som svar på ein takk eller ei orsaking
Artikkelside
Side 1 av 14