Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
26 treff

Nynorskordboka 26 oppslagsord

opnar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. reiskap til å opne noko med
    Døme
    • opne flaska med opnaren
  2. første nummer i framsyning eller konsert;
    første låt på album (2)
    Døme
    • opnaren på cd-en
  3. person som opnar noko
    Døme
    • opnaren av utstillinga
  4. i kortspel: person som gjev første meldinga
Artikkelside

opne

opna

verb

Opphav

norrønt opna; jamfør open

Tyding og bruk

  1. gjere open
    Døme
    • opne døra;
    • opne brevet;
    • ho opna jakka;
    • han opnar fisken for å ta ut innvolane
  2. gjere tilgjengeleg;
    Døme
    • opne vegen for biltrafikk;
    • opne konto i ein bank;
    • opne ei ny bru
  3. Døme
    • kafeen opnar om føremiddagen
  4. gå i gang med;
    byrje
    Døme
    • opne butikk;
    • opne ei samtale;
    • opne eit møte;
    • opne skuledagen med song

Faste uttrykk

  • opne for
    gjere mogleg;
    godta
    • vedtaket opnar for at senteret kan byggjast
  • opne munnen
    byrje å snakke
    • elevar som ikkje vågar å opne munnen
  • opne seg
    • om landskap: vide seg ut
      • dalen opnar seg
    • bli tilgjengeleg
      • ei ny von har opna seg for henne
    • tru seg utan atterhald til nokon
      • ho opna seg for læraren
    • gjere seg mottakeleg
      • opne seg for synspunkta til motparten
Artikkelside

nøtt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt hnot; samanheng med latin nux ‘nøtt’

Tyding og bruk

  1. rundvoren frukt med hardt skal kring ein etande kjerne
    Døme
    • knekkje nøtter;
    • ei kake med rosiner og nøtter
  2. i botanikk: tørr, hard frukt som ikkje opnar seg før spiring, og som vanlegvis har berre eitt frø
  3. i overført tyding: vanskeleg oppgåve;
    utfordring
    Døme
    • ei vanskeleg nøtt;
    • saka er ei juridisk nøtt

Faste uttrykk

  • ei hard nøtt å knekkje
    ei vanskeleg oppgåve
  • tett i nøtta
    dum
  • trong i nøtta
    dum
Artikkelside

kjeft

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt keptr

Tyding og bruk

  1. munn på dyr eller menneske;
    trut
    Døme
    • hunden hadde frode om kjeften;
    • ha kjeften full av mat;
    • få seg ein på kjeften
  2. munn som talereiskap;
    Døme
    • stoppe kjeften på nokon;
    • alle som opnar kjeften, har eit ansvar
  3. skjenn, kjefting
    Døme
    • bruke kjeft;
    • få kjeft
  4. fremste del på grave- eller gripereiskap;
    vid opning;
    gap
    Døme
    • kjeften på tonga;
    • ein gravemaskin med stor kjeft
  5. egg (1, 1) på øks

Faste uttrykk

  • ha det i kjeften
    vere god til å prate, men ikkje til å handle
  • halde kjeft
    teie, slutte å snakke;
    ikkje fortelje
    • hald kjeft!
  • ikkje ein kjeft
    ikkje nokon;
    ingen
    • det var ikkje ein kjeft å sjå
  • passe kjeften
    vere forsiktig med kva ein seier
  • vere stor i kjeften
    bruke sterke ord;
    vere skrytete
Artikkelside

bær 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ber

Tyding og bruk

  1. lita, saftig frukt av ymse planter, til dømes blåbær, jordbær og molte
    Døme
    • plukke bær i skogen;
    • lage syltetøy av bær frå hagen
  2. i botanikk: saftig frukt (2) som ikkje opnar seg når ho blir mogen, og som i regelen inneheld mange frø

Faste uttrykk

  • ikkje skjøne bæret
    ikkje forstå noko som helst
    • elevane skjøna ikkje bæret då læraren forklarte likningar med to ukjende;
    • dette skjønar eg ikkje bæret av
Artikkelside

sylinderlås

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

sylinderforma lås som ein opnar med flat nøkkel med innhakk langs den eine sida;
jamfør yalelås
Artikkelside

ventil

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå mellomalderlatin ‘sluse’; av latin ventus ‘vind’

Tyding og bruk

  1. innretning som opnar eller stengjer for damp, gass, væske eller liknande
    Døme
    • opne ventilane på rommet;
    • ventilane i ein bilmotor;
    • ventilen på ein sykkelslange
  2. i musikk: innretning til å regulere lyden på blåseintrument og orgel
    Døme
    • ventilane på ein trompet
  3. rundt skipsvindauge i ein hengsla metallring;
Artikkelside

tryggingsventil

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. ventil som opnar seg når trykket går over ei fastsett grense;
    Døme
    • temperaturen vart så høg at tryggingsventilen sleppte ut gass
  2. i overført tyding: middel til å få utløp for innestengde kjensler eller spenningar utan at det gjer nokon skade
    Døme
    • ordninga med varsling er ein tryggingsventil mot maktmisbruk
Artikkelside

sikringsventil

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ventil (1) som opnar seg når trykket går over ei fastsett grense;
Artikkelside

opne for

Tyding og bruk

gjere mogleg;
godta;
Sjå: opne
Døme
  • vedtaket opnar for at senteret kan byggjast
Artikkelside
Side 1 av 3