Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 14 oppslagsord

monopol

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk , av mono- og polein ‘selje, handle’; jamfør mono-

Tyding og bruk

marknadssituasjon der det på tilbodssida berre finst éin seljar eller produsent;
einerett
Døme
- ha monopol på noko;
- skaffe seg monopol på noko
seljar, produsent som er aleine på ein marknad
- - kornmonopol
  - vinmonopol
i overført tyding: det å vere den einaste som har rett til å gjere eller utnytte noko

Faste uttrykk

ha monopol på sanninga
meine at ein er aleine om i vite sanninga
han trur han har monopol på sanninga

Artikkelside

tilnærma

adjektiv

Tyding og bruk

som ligg nær opp til (men som ikkje samsvarer heilt med) mønster, norm, verdi eller liknande

Døme

verksemda fekk tilnærma monopol på marknaden

brukt som adverb:
- svare tilnærma rett;
- ei tilnærma umogleg oppgåve

Faste uttrykk

tilnærma tal
tal som er avrunda til heiltal

Artikkelside

sanning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vere sann (1, 1);
samsvar med røynda
Døme
- tvile på sanninga i ein påstand;
- den reine sanninga;
- gudsens sanning;
- i sanning eit godt menneske;
- det er ikkje heile sanninga
forteljing eller utsegn som samsvarer med det røynlege
Døme
- halde seg til sanninga;
- fortelje nokon sanninga;
- absolutt sanning;
- filosofisk sanning;
- vitskapleg sanning
det å sanne;
stadfesting, visse (1
Døme
- eg fekk ikkje noka sanning på det
truskap, ærlegdom
Døme
- tene Herren i sanning

Faste uttrykk

forvalte sanninga
kunne definere kva som er den rette oppfatninga av ei sak
stadig fleire hevdar å forvalte sanninga;
ha monopol på å forvalte sanninga

Artikkelside

forvalte

forvalta

verb

Opphav

frå tysk; samanheng med vald (

Tyding og bruk

styre (2, 3), ha hand om;
administrere;
ha tilsyn med
Døme
- forvalte eigedomen;
- ho forvalta formuen godt
ha tilsyn med;
ta hand om
Døme
- korleis er hjorteflokken forvalta?
- forvalte kulturarven på best mogleg måte

Faste uttrykk

forvalte sanninga
kunne definere kva som er den rette oppfatninga av ei sak
stadig fleire hevdar å forvalte sanninga;
ha monopol på å forvalte sanninga

Artikkelside

forpakte

forpakta

verb

Opphav

frå tysk, av for- ( og pakte; samanheng med pakt

Tyding og bruk

leige bruksretten til
Døme
- forpakte jord;
- forpakte ein gard
gje inntrykk av å ha monopol på
Døme
- forpakte sanninga

Faste uttrykk

forpakte bort
leige bort bruksretten til
forpakte bort garden

Artikkelside

vinmonopol

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

monopol (1) på sal av vin
Døme
- innføre vinmonopol
i Noreg: føretak som har einerett på detaljhandel med vin, brennevin og sterkøl
Døme
- AS Vinmonopolet
i Noreg: utsalsstad for vin, brennevin og sterkøl
Døme
- gå på vinmonopolet