Avansert søk

Nynorskordboka 7 oppslagsord

klanderverdig

adjektiv

Tyding og bruk

som det er grunn til å klandre (

Døme

ein klanderverdig framgangsmåte

galen

adjektiv

Opphav

norrønt galinn, opphavleg ‘fortrolla’; opphavleg perfektum partisipp av gale

Tyding og bruk

som er frå vitet, frå seg sjølv
Døme
- eg trur eg blir galen av dette bråket;
- mannen må jo vere sprøyte galen;
- te seg som galne
styrlaus (2), vill (4), laussleppt;
sinna
Døme
- galne påfunn;
- vere ung og galen;
- bli galen på ein for noko;
- full og galen
svært ihuga, huga eller hugteken;
vill etter
Døme
- ho er heilt galen etter han;
- han er galen etter å spele fotball;
- vere galen etter søtt
- - fartsgalen
  - fotballgalen
  - jentegalen
brunstig
Døme
- kua er galen
- - brundgalen
ikkje korrekt;
feilaktig, ukorrekt, urett (2, 1), vrang (3)
Døme
- ta galen lei;
- rette og galne svar;
- riv ruskande galne opplysningar;
- det er noko gale med motoren
- brukt som adverb
  klokka går gale;
  dei fór gale i denne saka
ikkje bra;
uheldig (3), lei (3, 2), ille (1, 2)
Døme
- det er noko gale fatt;
- det er for gale at han aldri skulle gifte seg;
- gå frå gale til verre;
- det heldt på å gå gale på køyreturen;
- det er så gale med meg no at eg søv ikkje om nettene
ulovleg, moralsk klanderverdig
Døme
- det er gale å lyge;
- dette er gale av deg;
- kome på galne vegar;
- kva har eg eigenleg gjort deg gale?

Faste uttrykk

aldri så gale at det ikkje er godt for noko
ei hending som berre ser uheldig ut, kan likevel føre med seg noko positivt

urett 2

adjektiv

Tyding og bruk

feilaktig, ukorrekt, galen (5)
Døme
- urette opplysningar
- brukt som adverb:
  svare urett
klanderverdig, ulovleg
Døme
- gjere noko urett

skuldevne, skyldevne

substantiv hokjønn

Opphav

Tyding og bruk

normal mentaltilstand som krevst for å bli dømt til straff eller skadeerstatning for klanderverdig åtferd

profesjonell

adjektiv

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

som gjeld arbeidet;
yrkesmessig
Døme
- frå ein profesjonell synsstad
som har ein viss aktivitet (som ofte blir driven av amatørar) som yrke
Døme
- profesjonelle fotballspelarar;
- ho er profesjonell fiskar
om aktivitet: som ein har som yrke
Døme
- profesjonell boksing
med høg fagleg standard;
dugande som fagmenneske;
øvd, rutinert
Døme
- få profesjonell hjelp;
- ein verkeleg profesjonell artist
som gjer noko (klanderverdig) ofte og systematisk
Døme
- ein profesjonell bløffmakar

lastverdig

adjektiv

Tyding og bruk

fordømeleg, fordømmeleg

adjektiv

Tyding og bruk

forkasteleg, klanderverdig, avstyggeleg
Døme
- ei fordømeleg gjerning
fordømd (1)
Døme
- ein fordømeleg tosk