Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
43 treff

Nynorskordboka 43 oppslagsord

raud

adjektiv

Opphav

norrønt rauðr, samanheng med latin ruber; jamfør rubin

Tyding og bruk

  1. som har ein farge som blod (og som ligg mellom oransje og fiolett i fargespekteret)
    Døme
    • raude roser;
    • vere raud og frisk i kinna;
    • eit raudt hus
  2. politisk radikal;
    Døme
    • politisk er han temmeleg raud

Faste uttrykk

  • den raude hanen gjel
    det brenn;
    det er brann
    • brannvernet har plikt til å rykkje ut når den raude hanen gjel
  • ikkje ha eit raudt øre
    vere heilt blakk
  • på raude rappen
    med ein gong;
    på flygande flekken
  • raud dag
    dag som er markert med raud skrift i kalender;
    fridag
  • raud lykt
    • lykt med raudt glas som blir tend (ved inngangen til ein sal) når billettane til ei framsyning eller ein konsert er utselde
    • fullt hus (1)
      • stykket vart vist kveld etter kveld for raude lykter
  • raud strek
    • raudfarga strek som markerer feil i ein tekst
      • få mange raude strekar
    • grense mellom det som er akseptabelt og det som er uakseptabelt
      • foreldre må setje nokre raude strekar for barna
  • raud tråd
    berande idé, hovudtema
    • gå som ein raud tråd gjennom boka
  • raude gardar
    • avdelingar av væpna kommunistar som har spela ei rolle under uro og revolusjonar i fleire europeiske land
    • ungdomsgrupper som skulle gjennomføre kulturrevolusjonen i Kina 1966–68
  • raude hundar
    barnesjukdom med raudt utslett;
    Rubella
  • raude tal
    tal som syner underskot i rekneskapen for ein driftsperiode
  • raudt kort
    • i idrett: kort som domar viser til utøvar som blir utvist frå tevling eller kamp
    • motseiing, innvending
      • fleire av debattantane burde ha fått raudt kort
  • raudt lys
    • stoppsignal (1)
      • få bot for å køyre på raudt lys
    • det å seie eller få nei til noko;
      avslag (2)
      • regjering gav raudt lys for avgifta;
      • dei fekk raudt lys for prosjektet
  • verke som ein raud klut
    vere årsak til sinne
Artikkelside

kinesisk 2

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld Kina og kinesarar
Døme
  • kinesisk porselen;
  • kinesisk teiknskrift;
  • Den kinesiske muren

Faste uttrykk

  • kinesisk øskje
    sett av øskjer som høver nøyaktig inn i kvarandre
Artikkelside

historie

substantiv hokjønn

Opphav

av gresk historia ‘etterrøking, gransking’

Tyding og bruk

  1. utviklingsgang i tid utan nærmare avgrensing
    Døme
    • historia til jorda;
    • historia til fiskane
  2. (vitskap om) kulturutviklinga for menneska, manneætta eller ein avgrensa del av denne utviklinga;
    Døme
    • studere historie;
    • professor i historie;
    • Kina er eit land med ei gammal og ærerik historie;
    • Noregs eldste historie;
    • den første kvinnelege statsministeren i historia
  3. livsløp, lagnad
    Døme
    • ein får sjå historia hennar på teaterscena
  4. verk, lærebok i historie (2)
  5. skulefag, studium med historie (2) som emne;
    Døme
    • ha historie i andre timen
  6. mindre forteljing;
    Døme
    • fortelje ei god historie;
    • grove historier;
    • dikte opp ei fæl historie
  7. (pinleg, lei, ubehageleg) situasjon, hending, oppleving, skandale
    Døme
    • stelle i stand ei farleg historie;
    • det vart ei dyr historie

Faste uttrykk

  • gå over i historia
    • bli hugsa (for noko)
    • ta slutt, vere til ende
  • historias dom
    måten noko blir vurdert av ettertida
  • historias skraphaug
    stad for feilslått ideologi eller politikk frå tidlegare tider
    • apartheid hamna på historias skraphaug
  • skape historie
    utrette noko som set merke i utviklinga;
    skrive historie
  • skrive historie
    utrette noko som set merke i utviklinga;
    skape historie
  • vere historie
    ikkje finnast meir;
    vere forbi, forelda eller gammaldags
    • dette er no allereie historie
Artikkelside

adoptere

adoptera

verb

Uttale

adopteˊre

Opphav

av latin adoptare, av ad ‘til’ og optare ‘velje, ynskje’

Tyding og bruk

  1. ta til seg (eit barn) som sitt eige
    Døme
    • søkje om å adoptere eit barn;
    • dei adopterte eit barn frå Kina
  2. ta opp, godkjenne
    Døme
    • adoptere eit framlegg

Faste uttrykk

  • adoptere bort
    gje frå seg eit barn til adoptivforeldre
Artikkelside

verdshegemoni

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør hegemoni

Tyding og bruk

leiarstilling mellom alle landa i verda
Døme
  • kampen mellom USA og Kina om verdshegemoniet
Artikkelside

kulturrevolusjon

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. om kinesiske forhold: kampanje med drastiske tiltak for å få fram gjennomgripande endringar i kultur- og samfunnslivet
    Døme
    • den blodige kulturrevolusjonen i Kina
  2. gjennomgripande endringar i grunnleggjande kulturelle verdiar
Artikkelside

panda

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom engelsk , frå nepalesisk

Tyding og bruk

opptil 150 cm stort dyr i bjørnefamilien som har tjukk pels med svarte og kvite teikningar og lever i høgfjellet i Tibet og Kina;
Ailuropoda melanoleuca;
Artikkelside

raude gardar

Tyding og bruk

Sjå: raud
  1. avdelingar av væpna kommunistar som har spela ei rolle under uro og revolusjonar i fleire europeiske land
  2. ungdomsgrupper som skulle gjennomføre kulturrevolusjonen i Kina 1966–68
Artikkelside

kinesisk 1

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

av kinesisk (2

Tyding og bruk

samnemning for fleire nærskylde språk i Kina;
Døme
  • snakke kinesisk
  • brukt i nøytrum:
    • snakke eit godt kinesisk
Artikkelside

kinesar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person frå Kina
Artikkelside
Side 1 av 5