Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 6 oppslagsord

fridag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

dag da ein har fri frå arbeid, skule eller andre plikter
Døme
  • ta seg ein fridag
Artikkelside

ekstra

adjektiv

Opphav

frå latin ‘utanfor’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ekstra kvalitet
    • brukt som adverb:
      • ekstra dårleg kvalitet;
      • er det noko ekstra som skjer;
      • ekstra låg lønsvekst
    • brukt som substantiv:
      • det vesle ekstra
  2. i tillegg;
    Døme
    • betale ekstra skatt;
    • få ein ekstra fridag;
    • tilføre ekstra ressursar
    • brukt som adverb:
      • ta ein kopi ekstra;
      • betale ekstra for soveplass
Artikkelside

heilagdag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

offisiell fridag med fast innslag av gudstenestlege handlingar;
Døme
  • søndagar og andre heilagdagar
Artikkelside

halv 1

adjektiv

Opphav

norrønt halfr

Tyding og bruk

  1. som utgjer den eine av to (meir eller mindre like store) delar
    Døme
    • dei delte og fekk eit halvt eple kvar;
    • halve kongeriket;
    • ein halv liter;
    • to og ein halv
    • brukt som substantiv
      • ikkje det halve;
      • det halve hadde vore meir enn nok;
      • ein halv må vere lov
    • brukt som adverb
      • snu seg halvt på stolen
  2. om mengde, fart eller anna måleining, som er fylt eller blir brukt ca. halvparten av maksimal kapasitet;
    halvfull, halvfylt
    Døme
    • ei halv flaske;
    • ta ein halv øl;
    • båten gjekk med halv fart
  3. om klokkeslett: 30 minutt før heil time
    Døme
    • klokka er halv ni, altså 08.30 eller 20.30
  4. som utgjer opp til halvdelen av noko;
    delvis (2), nesten
    Døme
    • vere oppe halve natta;
    • oppleve det som ein halv fridag;
    • ein halv siger
  5. brukt som adverb: delvis, nesten, i ein viss mon
    Døme
    • han sa det halvt i spøk;
    • dei sat halvt smilande;
    • ho stirra halvt forbi han
  6. om gjerning, karakter, lovnad, sanning, svar og liknande: ikkje heil, ufullkomen, ufullstendig
    Døme
    • ein halv lovnad;
    • eit halvt svar;
    • ta halve standpunkt

Faste uttrykk

  • ei halv ei
    ei halvflaske brennevin
    • ha ei halv ei på innerlomma
  • ein halv gong
    femti prosent (meir);
    ofte brukt i samanlikningar om mengde, storleik eller liknande
    • utgiftene vart en halv gong større;
    • dreie mutteren ein halv gong til;
    • den norske kystlinja går to og ein halv gong rundt jorda
  • flagge på halv stong
    la flagg henge eit stykke ned på flaggstong for å vise sorg ved dødsfall og gravferd
  • halvt om halvt
    (etter tysk halb und halb) bortimot, så å seie
    • vere halvt om halvt trulova
  • med eit halvt auge
    med ein gong, med å sjå berre lausleg
    • at den er øydelagd, kan eg sjå med eit halvt auge
  • med eit halvt øyre
    utan å høyre godt etter
    • læraren lytta med eit halvt øyre
  • på halv tolv
    ikkje heilt rett, skeivt, tilfeldig, utan styring;
    på skeive
    • med hatten på halv tolv;
    • det har gått litt på halv tolv i det siste
Artikkelside

rekedag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

arbeidsdag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. del av døgnet da ein er i (lønt) arbeid;
    dagleg arbeidstid
    Døme
    • åtte timars arbeidsdag
  2. dag som ikkje er helgedag (1) eller fridag;
    Døme
    • i morgon er det arbeidsdag igjen
Artikkelside