Avansert søk

Nynorskordboka 5 oppslagsord

ferske

ferska

verb

Opphav

av tysk frischen

Tyding og bruk

gjere fersk eller frisk igjen;
nye, friske
Døme
- ferske opp att
raffinere ved oksidasjon, særleg for å lage om råjern til smijern og stål
overraske nokon på fersk gjerning
Døme
- ferske tjuven på lageret;
- bli ferska i å smugrøykje

fersk

adjektiv

Opphav

av lågtysk versch, norrønt ferskr; same opphav som frisk (

Tyding og bruk

som ikkje har begynt å tape seg, tørke, visne eller liknande;
nyss hend, gjord eller tillaga;
ny (2, 1), frisk (2, 1)
Døme
- ferskt brød;
- fersk mjølk;
- ein fersk rapport;
- ferske nyhende
som ikkje er salt eller salta
Døme
- fersk fisk;
- ferskt vatn
urøynd, ny;
nybakt (2)
Døme
- han er fersk i jobben;
- ho er fersk noregsmeister;
- ferske namn i politikken

Faste uttrykk

på fersk gjerning
medan ein gjer noko gale;
på fersken
han vart teken på fersk gjerning av politiet

fersken 3

adjektiv

Opphav

Tyding og bruk

Døme

fersken mjølk

rykande

adjektiv

Tyding og bruk

som det kjem røyk eller damp frå
Døme
- ein rykande kopp kaffi;
- det var berre rykande ruinar igjen av huset
brukt som adverb: veldig
Døme
- dei er rykande ueininge;
- no er eg rykande forbanna

Faste uttrykk

rykande fersk
- som er nysteikt og som det enno ryk av
  eit rykande ferskt brød;
  rykande ferske skillingsbollar
- heilt ny
  ei rykande fersk bok;
  intervju med den rykande ferske ministeren
rykande pistol
konkret bevis på noko
dette er den rykande pistolen i rettssaka;
dette er ikkje ein rykande pistol, berre indisier

spor 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt spor; samanheng med spenne (

Tyding og bruk

synleg avtrykk eller merke på bakken (eller anna underlag) etter menneske, dyr eller køyretøy som har gått eller passert på annan måte;
far (2, 1)
Døme
- sjå ferske spor etter bjørn;
- sjå spor etter gummistøvlar i søla;
- det var djupe spor etter traktoren på jordet
- - fotspor
  - harespor
  - hjulspor
veg (1) i form av skjenegang, (preparert) skiløype eller liknande
Døme
- godstoget gjekk av sporet;
- gå i nypreparerte spor
- - dobbelspor
  - enkelspor
  - jarnbanespor
  - skispor
i overført tyding: gang i utvikling;
retning (2)
Døme
- få samtala over i eit anna spor
synleg teikn eller rest;
leivning
Døme
- finne spor etter gamle buplassar;
- politiet fann få spor på åstaden
i overført tyding: preg som noko har etterlate;
teikn
Døme
- spor av mismot;
- boka ber spor av at forfattaren har slite med stoffet
i overført tyding: etterverknad
Døme
- dei byrja å sjå spor av satsinga på feltet
renne til å setje noko inn i
Døme
- sporet på eit skruehovud
seksjon (med ein melodi) på vinylplate, cd eller liknande
Døme
- ei vinylplate med ti spor
eitt av fleire felt for lydopptak i bandspelar eller digital programvare som rommar éi einskild stemme eller eitt einskilt instrument
Døme
- ein bandspelar med åtte spor

Faste uttrykk

ikkje det spor
ikkje i det heile teke;
ikkje det minste
eg har ikkje det spor lyst;
han vart ikkje det spor sint
setje på sporet
vise veg, hjelpe til rette
setje spor
ha stor innverknad og bli hugsa
ho var ei kvinne som sette djupe spor etter seg