Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 12237 oppslagsord

vere 4

vera

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt vera (eldre vesa), er (eldre es), verit

Tyding og bruk

sjølvstendig verb i tyding 1–6
  1. Døme
    • der er ikkje meir;
    • han er ikkje meir – han er død;
    • hadde det ikkje vore for dette uhellet, ville vi ha greidd oss;
    • det er det som er – såleis heng det i hop;
    • det var ein gong ein konge;
    • i veka som var – førre veka;
    • vere til
    • etter Shakespeare
      • å vere eller ikkje vere
  2. halde til;
    opphalde seg;
    Døme
    • ein stad å vere;
    • vere i utlandet;
    • bli verande lenge på ein stad;
    • eg skal vere der heile dagen;
    • kvar er du i arbeidet? – kor langt er du komen?
    • sersjanten var stadig etter nr. 87 – forfølgde, plaga; eigl: kom etterpå;
    • sommaren er over oss – no har vi sommar;
    • vere saman (om noko);
    • eg er straks attende;
    • vere ute ein augeblink
  3. Døme
    • det kan vere (til) så lenge;
    • la nokon vere i fred;
    • det er noko i det – har noko for seg
    • konjunktiv
      • fred vere med deg!
  4. fare åt, stelle seg;
    henge saman
    Døme
    • korleis er det med deg?
    • ein god måte å vere på;
    • la så vere;
    • det er som eg seier;
    • vere frå seg av sinne;
    • vere for ei sak;
    • vere imot eit framlegg;
    • vere med på noko;
    • møtet er over, slutt;
    • kva skal slikt vere til? – godt for
  5. vilje seie;
    føre med seg
    Døme
    • vite kva arbeid er;
    • det er: – fork. d.e.:
  6. nokre andre uttrykk
    Døme
    • tråden var av ull;
    • straumen er av, på;
    • forhenget er frå;
    • tida er inne – er mogen;
    • vere ute for eit uhell
  7. brukt som usjølvstendig verb, kopulaverb
    Døme
    • vere arbeidar, barn, flygar, meister;
    • vere fleire om noko;
    • vere frisk, raud, heldig;
    • ver så snill;
    • det var god kaffi!
  8. brukt i utbrytingssetning
    Døme
    • det var Alf som sa det;
    • det er torsk som er best;
    • kva er det som står på?
    • det er i morgon han kjem
  9. brukt som hjelpeverb i perfektum aktiv ved rørsle- og overgangsverb; jamfør ha (2, 13)
    Døme
    • ho er komen, vakna;
    • han er vorten bonde
  10. brukt som hjelpeverb i passiv
    Døme
    • ho er nemnd, sett, lagd, utteken;
    • det var gjort, laga i går

Faste uttrykk

  • har vore
    etterstilt substantiv eller namn: tidlegare;
    som var; forkorta h.v.
    • tingmann, stortingspresident og statsråd har vore
  • vere om seg
    vere frampå
    • det gjeld å vere om seg for å få fatt i godbitane
  • vere ved
    vedkjenne seg (noko)
Artikkelside

treffsikker

adjektiv

Tyding og bruk

som er god til å råke;
Døme
  • ein treffsikker skyttar;
  • ein treffsikker replikk
Artikkelside

årsikker

adjektiv

Tyding og bruk

om jord, planteslag: som kvart år gjev rimeleg stor avling
Døme
  • poteta er lite årsikker når ein kjem så høgt over havet
Artikkelside

vanvettig, vanvettug, vanvitig, vanvitug

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som er frå vitet;
    Døme
    • skrike som vanvettige;
    • bli vanvettig av alt bråket
  2. Døme
    • ein vanvettig påstand
Artikkelside

vrak 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk, nederlandsk; same opphav som rak (2

Tyding og bruk

  1. (skrog av) skip som er totalhavarert;
    Døme
    • skipsvrak;
    • leite etter vrak langs stranda
  2. noko som er skadd eller øydelagt og ikkje kan brukast
    Døme
    • bilvrak;
    • køyre bilen til vrak;
    • mindre sagbord og skadd tømmer blir rekna for vrak
  3. person som er hjelpelaus, åndeleg og/eller kroppsleg nedbroten
    Døme
    • nervevrak;
    • eit vrak i rennesteinen;
    • kjenne seg som eit vrak
  4. det å vrake
    Døme
    • slå (kaste) vrak på – forkaste
Artikkelside

øren

adjektiv

Opphav

jamfør ør

Tyding og bruk

  1. som har lett for å øre (3, 1), svimmel;
  2. Døme
    • tiuren er reint øren i paringstida
Artikkelside

periodesystem

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i bunden form eintal: gruppering av grunnstoffa etter stigande atomnummer i vassrette og loddrette rekkjer som er ordna etter visse eigenskapar ved grunnstoffa;
Artikkelside

periodisk

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld ein periode (1);
som skjer regelbunde;
som kjem att med jamne mellomrom
Døme
  • periodisk køyretøykontroll

Faste uttrykk

Artikkelside

pervers

adjektiv

Opphav

gjennom fransk, frå latin; jamfør pervertere

Tyding og bruk

særleg om seksualitet: som vik av frå det naturlege og normale, og som er fråstøytande eller sjukleg;
Døme
  • pervers sex;
  • han vart utsett for perverse overgrep;
  • pengebruken i prosjektet er pervers
  • brukt som forsterkande adverb:
    • den nye veska var perverst dyr
Artikkelside

perpetuum mobile

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

frå latin , av perpetuus ‘evig’ og mobilis ‘rørleg’

Tyding og bruk

(tenkt) maskin som skal kunne gå av seg sjølv og aldri stoppe når han først er sett i gang;
Artikkelside
Side 1 av 1224