Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
12 treff

Nynorskordboka 12 oppslagsord

dollar

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom engelsk, frå lågtysk; same opphav som dalar

Tyding og bruk

mynteining i USA og somme andre land;
jamfør dollarteikn
Døme
  • 1 dollar = 100 cent;
  • amerikanske dollar
Artikkelside

dolle

dolla

verb

Faste uttrykk

  • dolle seg
    pynte seg
    • ha tid til å dolle seg etter gym;
    • ho har dolla seg opp
Artikkelside

eller

konjunksjon

Opphav

norrønt ella(r), elliga(r), opphavleg ‘av annan skapnad, på annan måte’

Tyding og bruk

jamstillande og disjunktiv konjunksjon
  1. brukt til å jamstille to ledd som står for motsette alternativ
    Døme
    • liv eller død;
    • no eller aldri;
    • ver still, eller så ...!
  2. brukt til å jamstille to eller fleire ledd som står for nokså likeverdige alternativ
    Døme
    • lite eller ingenting;
    • to eller tre;
    • eitt kilo eller så;
    • to el. fleire;
    • ein eller annan – einkvan; jamfør ein (1, 2);
    • eller liknande – jamfør liknande
  3. brukt til å binde saman to ledd som tyder det same
    Døme
    • 1 dollar, eller 7 kr;
    • Oslo, eller Kristiania som byen da heitte

Faste uttrykk

  • anten - eller
    dobbel konjunksjon som viser at det må veljast mellom to
    • anten du eller eg må dra
  • eller anna
    brukt for å peike på uspesifisert alternativ
    • køyra bil, ta buss, eller anna
  • før eller sidan
    om noko som verkar uunngåeleg: på eit eller anna tidspunkt
  • korkje … eller …
    brukt til å uttrykkje at ingen av dei nemnde alternativa gjeld eller er moglege;
    verken … eller …
    • ho korkje åt eller drakk;
    • korkje du eller eg skal dra;
    • dei var ikkje heime, korkje mora eller faren
  • verken … eller …
    brukt til å uttrykkje at ingen av dei nemnde alternativa gjeld eller er moglege;
    korkje … eller …
    • han er verken forvirra eller galen;
    • ho ville verken sjå eller høyre meir;
    • dei fekk ikkje eige verken land eller hus
Artikkelside

dalar

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lågtysk daler; frå tysk Taler, kortform av Joachimstaler ‘mynt frå St. Joachimsthal i Böhmen’

Tyding og bruk

  1. eldre norsk sølvmynt, avløyst av krona i 1875
  2. (amerikansk) dollar

Faste uttrykk

  • spare på skillingen og la dalaren gå
    vere sparsam i smått og sløsen i stort
Artikkelside

cent

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk; av latin centum ‘hundre’

Tyding og bruk

skiljemynt verd hundredelen av hovudmynten
Døme
  • 1 amerikansk eller kanadisk dollar = 100 cent;
  • 1 euro = 100 cent

Faste uttrykk

  • ikkje ein cent
    ingen pengar;
    (absolutt) ingenting
    • han eig ikkje ein cent
  • ikkje ta fem cent for
    ikkje unnsjå, skamme seg, vike tilbake for;
    ikkje ta fem øre for
    • ho tek ikkje fem cent for å fornærme nokon
Artikkelside

yen

substantiv hankjønn

Uttale

jenn

Opphav

gjennom japansk, frå kinesisk ‘rund ting, dollar’

Tyding og bruk

mynteining i Japan
Artikkelside

gjennomsnittspris

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

pris (1, 1) som er eit gjennomsnitt (1) av kva vara kostar på marknaden
Døme
  • gjennomsnittsprisen på olje auka med femten dollar i fjor
Artikkelside

eurodollar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

amerikansk dollar som sirkulerer på den europeiske lånemarknaden
Artikkelside

USA-dollar, US-dollar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

amerikansk dollar, mynteining i USA
Artikkelside

kausjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘varsemd, trygd’, av cavere ‘trygde, gå god for’

Tyding og bruk

  1. garanti (2) som ein stiller for at ein annan betaler gjelda si
    Døme
    • dei bad foreldra stille kausjon slik at dei kunne få huslån
  2. om utanlandske forhold: pengesum ein stiller som sikkerheit for å bli lauslaten frå varetekt, og som ein betaler om ein ikkje møter i retten
    Døme
    • han vart lauslaten mot ein kausjon på 600 000 dollar
Artikkelside
Side 1 av 2