Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
13 treff

Nynorskordboka 13 oppslagsord

begynne

begynna

verb

Uttale

bejynˊne

Opphav

av lågtysk beginnen

Tyding og bruk

  1. gå i gang med;
    ta til med;
    Døme
    • begynne arbeidet;
    • begynne å gå;
    • begynne på nytt;
    • begynne på skulen
  2. gå først i gang;
    Døme
    • kven skal begynne?
  3. ta til;
    bli sett i gang;
    Døme
    • møtet begynner kl. 13;
    • skuleåret begynner i august
    • brukt med upersonleg subjekt
      • det begynte å regne
  4. syne tidlege teikn til;
    vere i ferd med
    Døme
    • ho begynner å bli gammal
  5. ha sitt startpunkt
    Døme
    • stien begynner ved parkeringsplassen

Faste uttrykk

  • begynne for seg sjølv
    skape si eiga næringsverksemd
    • seie opp jobben og begynne for seg sjølv
  • til å begynne med
    i byrjinga;
    førebels
    • til å begynne med var skulpturen omstridd
Artikkelside

vekse

veksa

verb

Opphav

norrønt vaxa

Tyding og bruk

  1. om menneske og dyr: auke i lengd, høgd, omfang og liknande;
    bli større
    Døme
    • jenta har vakse ti cm på eitt år;
    • lamma veks og trivst;
    • det voks fram ei ny tann;
    • håret veks ut att
  2. bli meir erfaren, mogen eller reflektert;
    utvikle seg
    Døme
    • han voks med ansvaret;
    • ho har vakse mykje etter ho begynte å studere
  3. om plante: gro (2, 2);
    Døme
    • treet har vakse seg stort;
    • gulrota veks best i sandjord;
    • eika veks ikkje nordafjells
  4. auke i mengd, tal, styrke og liknande;
    Døme
    • elva veks;
    • medlemstalet voks til nye høgder;
    • irritasjonen voks jo lenger han måtte vente

Faste uttrykk

  • ikkje vekse på tre
    vere sjeldan
    • gode kokkar veks ikkje på tre
  • vekse att
    bli dekt av vokstrar;
    gro att/til
  • vekse av seg
    utvikle seg vekk frå sjukdom, svakheit og liknande fordi ein blir eldre eller modnare
    • ho har vakse av seg allergien;
    • vi håpar han veks av seg desse nykkene
  • vekse frå kvarandre
    utvikle seg i kvar sin retning
  • vekse frå seg
    ikkje bli høgare eller større;
    ikkje vekse meir
  • vekse i munnen
    om mat: vere uråd å tyggje eller svelgje fordi maten byr ein imot eller fordi ein er oppskaka
    • maten var harsk og voks i munnen på meg
  • vekse med oppgåva
    bli meir dugande etter kvart som oppgåvene blir vanskelegare
    • elevene veks med oppgåvene
  • vekse opp
    • nå vaksen alder
      • dei fikk fem born, men berre tre av dei voks opp;
      • han voks opp langs kysten
    • vere van med frå barndomen
      • da eg voks opp var det taco kvar fredag;
      • ho er vakse opp med klassisk musikk
  • vekse over hovudet
    bli for omfattande eller vanskeleg
    • oppgåvene voks over hovudet på meg;
    • utgiftene veks oss over hovudet
  • vekse til
    • om person: bli eldre;
      bli større
      • yngsteguten har vakse til
    • bli dekt med vokstrar;
      gro att/til
  • vekse ut av
    • bli for stor til klesplagg og liknande
      • eg har vakse ut av buksa mi
    • ikkje ha stor nok plass
      • butikken veks ut av lokala sine
Artikkelside

industriell

adjektiv

Opphav

gjennom fransk, frå mellomalderlatin industrialis; frå latin industria ‘verksemd’

Tyding og bruk

som høyrer til eller vedkjem industrien
Døme
  • landet har stor industriell verksemd

Faste uttrykk

  • den industrielle revolusjonen
    snøgg industrialisering som begynte i England sist på 1700-talet og spreidde seg til andre land
Artikkelside

forsyne

forsyna

verb

Opphav

av forsyn opphavleg ‘syte for’

Tyding og bruk

bu ut, ruste ut, utstyre
Døme
  • forsyne båten med segl;
  • forsyne byen med elektrisitet;
  • eg er godt forsynt med klede

Faste uttrykk

  • forsyne meg
    brukt for å uttrykkje overrasking
    • no er forsyne meg bilen borte!
    • eg begynte forsyne meg å tru!
  • forsyne seg
    ta til seg (noko), særleg av mat og drikk
    • forsyn dykk!
    • han forsyner seg godt av maten
Artikkelside

den industrielle revolusjonen

Tyding og bruk

snøgg industrialisering som begynte i England sist på 1700-talet og spreidde seg til andre land;
Artikkelside

forsyne meg

Tyding og bruk

brukt for å uttrykkje overrasking;
Sjå: forsyne
Døme
  • no er forsyne meg bilen borte!
  • eg begynte forsyne meg å tru!
Artikkelside

dekking 1

substantiv hokjønn

Opphav

av dekkje

Tyding og bruk

det å dekkje eller bli dekt
Døme
  • dekking av kostnader;
  • dekking av sosiale behov;
  • dei begynte dekkinga av middagsbordet
Artikkelside

katar

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom mellomalderlatin cathari ‘dei reine’; frå gresk katharos ‘rein’

Tyding og bruk

medlem av ei religiøs rørsle i mellomalderen som blir rekna som dei første kjettarane;
Døme
  • forfølgingane av katarane begynte på 1200-talet
Artikkelside

blackout

substantiv hankjønn

Uttale

blækˊkaut

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

  1. mellombels minnetap
    Døme
    • han fekk blackout og hugsa ikkje noko
  2. stutt medvitsløyse
  3. særleg på skip: fullstendig brot i kraftforsyninga;
    motorstopp
    Døme
    • skipet fekk blackout og begynte å drive mot land
Artikkelside

gruppeteater

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

arbeidsform i teater der alle tilsette deler ansvaret for tekst og spel
Døme
  • han begynte karrieren i eit gruppeteater
Artikkelside
Side 1 av 2