Avansert søk

Nynorskordboka 6 oppslagsord

lavvo

substantiv hankjønn

Opphav

frå samisk

Tyding og bruk

kjegleforma telt der teltstengene går saman til eit røykhol i midten;

sommartelt som samane bruker når dei flyttar med reinen

kalve 2

kalva

verb

Opphav

norrønt kelfa; jamfør kalv

Tyding og bruk

føde kalv
Døme
- kyrne hennar skal kalve;
- i mai skal reinen kalve
om isfjell eller bre: breste slik at større stykke fell ut
Døme
- breen kalva i fjorden
kantre, velte
Døme
- kalve på sykkelen

yre 5

yra

verb

Opphav

Tyding og bruk

øse opp, skremme, gjere uroleg

Døme

dei yrte bjørnen, reinen

vidd 2, vidde

substantiv hokjønn

Opphav

same opphav som vidd (

Tyding og bruk

område (1, areal
- store vidder med dyrka mark
vidt (flatt,) ope landskap (til fjells)
- reinen held seg på vidda;
- Hardangervidda;
- kome på vidda – vildre seg bort, kome langt heimanfrå
i overført tyding:
- talaren kom heilt ut på viddene – heldt seg ikkje til emnet

trekkje, trekke

trekkja, trekka

verb

Opphav

lågtysk trecken

Tyding og bruk

dra (1), føre i ei eller anna retning;
hale, slite framover
Døme
- trekkje dyna over seg;
- trekkje garnet;
- trekkje føre gardina;
- trekkje tenner;
- trekkje klokka;
- trekkje lodd;
- trekkje det kortaste, lengste strået – sjå strå (1
ta til seg;
suge opp;
skaffe (1
Døme
- støvlane trekkjer vatn;
- trekkje frisk luft;
- formuen trekkjer renter;
- store prisnedslag trekkjer kundar;
- popartisten trekte fulle hus;
- prostituerte trekkjer i strøket – skaffar seg kundar
i matlaging: gjera i stand ein rett ved å la råemnet liggje i væske med temperatur opp mot kokepunktet
Døme
- lat lutefisken trekkje i fem minutt;
- trekkje kaffi
subtrahere;
dra (12)
Døme
- trekkje to frå fem
- ta frå, rekne frå
  bli trekt for mykje i skatt
setje, sy trekk (3, 8) på
Døme
- trekkje om den gamle sofaen
fare i flokk;
vere på ferd
Døme
- reinen trekkjer til nye beiteområde;
- fuglane trekkjer sørover om hausten
gje trekk (2, kjøle
Døme
- det trekkjer frå døra;
- omnen trekkjer dårleg – har dårleg lufttilførsel
i faste uttrykk med partikkel

Faste uttrykk

trekkje frå
subtrahere
trekkje frå for faste utgifter
trekkje inn
i overført tyding: hente fram, snakke om
trekkje inn eit nytt emne i samtala
trekkje opp
stramme;
endre seg (til det verre);
òg: øse (nokon) opp
trekkje opp klokka;
det trekkjer opp til uvêr
trekkje saman
samle
saueflokken trekte saman i eit hjørne
trekkje seg
refl, ikkje vere med
han trekte seg frå vervet i siste liten
trekkje ut
vare lenge
møtet, samværet trekte ut

skjeldre

substantiv hokjønn

Opphav

Tyding og bruk

feittlag på kjøt

Døme

reinen hadde tjukk skjeldre på låra og sidene