Avansert søk

Nynorskordboka 5 oppslagsord

substantiv hankjønn

gjennom fransk, frå mellomalderlatin; opphavleg frå gresk ‘oppteljing’, av kata ‘ned’ og legein ‘telje’

systematisk oversikt over til dømes namn, bøker, gjenstandar, varer;
liste (1, register (1)
Døme
- ein katalog over alle manuskripta i samlinga;
- dei valde klær frå ein katalog
- - auksjonskatalog
  - telefonkatalog
  - varekatalog
i overført tyding: samling av typiske døme innan eit område
Døme
- ein katalog over aktuelle diskusjonstema;
- rullebladet hennar var ein katalog over brotsverk

substantiv hankjønn

frå gresk , av kata ‘ned’ og ballein ‘kaste’

samnemning på nedbyggjande prosessar i ein organisme;

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

frå gresk , av kata ‘ned’ og ion

positivt ladd ion som under elektrolyse går til katoden;

motsett anion

substantiv hankjønn

gjennom latin; frå gresk , av kata ‘ned’ og pallein ‘slengje, svinge’

om eldre forhold: maskin med ein arm som slyngjer ut stein, metallkuler og liknande, brukt i krigføring og liknande
Døme
- dei angreip murane rundt byen med katapultar
innretning eller maskin som kastar ut ting
Døme
- flyet vart skote ut frå hangarskipet med ein katapult;
- ta katapulten på tivoli
i overført tyding: noko eller nokon som blir kasta raskt opp eller ut i noko
Døme
- rolla i filmen var ein katapult til større roller;
- ordninga er ein katapult for nye bedrifter

substantiv inkjekjønn

katatagˋme

nylaging av gresk kata ‘ned’ og tagma ‘ordning, oppstilling’

i språkvitskap: sambinding mellom to eller fleire (setnings)ledd der ingen av ledda aleine kan ha same funksjonen som heile sambandet;

'dei reiste' er eit katatagme av di meininga går tapt dersom vi fjernar eitt av dei to orda